Đưa tinh hoa Phật giáo đến công chúng

Bảo tàng Văn hóa Phật giáo ra đời và đặt tại chùa Quán Thế Âm kỳ vọng tạo nên nét đặc sắc cho văn hóa - du lịch tâm linh tại khu Danh thắng Ngũ Hành Sơn.

Thầy Thích Huệ Vinh giới thiệu những cổ vật, hiện vật đang lưu giữ tại chùa Quán Thế Âm. Ảnh: NGỌC HÀ

Vùng đất nhiều tinh hoa văn hóa Phật giáo

Theo ông Hà Phước Mai, Giám đốc Bảo tàng Đà Nẵng, đợt điền dã khảo sát năm 2013 của Bảo tàng Đà Nẵng cùng các chuyên gia hàng đầu về di sản văn hóa ở Trung ương cho thấy, các chùa trên địa bàn Đà Nẵng hiện lưu giữ nhiều bộ sưu tập đồ sộ với hàng nghìn cổ vật có giá trị lịch sử, khoa học và tính thẩm mỹ cao. Tuy nhiên, công chúng chỉ được dịp chiêm ngưỡng các cổ vật này lần đầu tiên tại triển lãm “Tinh hoa cổ vật Phật giáo” tổ chức vào tháng 8-2013, tại Bảo tàng Đà Nẵng.

Tại sự kiện này, gần 100 cổ vật Phật giáo gồm: tranh, tượng Phật, mộc bản kinh Phật, đồ thờ cúng, nhạc khí… có niên đại từ thế kỷ 7-8, cho đến những cổ vật cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20 được giới thiệu đến công chúng.

Trong đó có những bộ sưu tập giá trị như: bộ tượng Thập Bát La Hán bằng chất liệu đá Non Nước xưa với tay nghề điêu luyện của nghệ nhân làng đá Ngũ Hành Sơn thuộc chùa Linh Ứng (quận Ngũ Hành Sơn); 14 cổ vật, hầu hết là tượng Phật, Bồ Tát điêu khắc gỗ có niên đại rất sớm và quý hiếm thuộc chùa Phổ Đà (quận Hải Châu); chiếc chuông đồng lớn, có niên đại từ thế kỷ 18, trên đó chạm khắc nhiều họa tiết, minh văn của chùa An Long (quận Hải Châu);

Quả tim lửa bằng đồng, cách đây 178 năm, do vua Minh Mạng ban sau khi chùa được xây dựng lại, trên đó có thủ bút của vị vua này, thuộc chùa Tam Thai (quận Ngũ Hành Sơn); tượng Phật Quán Thế Âm chất liệu đồng có niên đại từ thế kỷ 7-8; tượng Đức Thích Ca nhập niết bàn hay tác phẩm điêu khắc gỗ tinh xảo ở pho tượng Quan Âm nghìn mắt nghìn tay thuộc chùa Quán Thế Âm (quận Ngũ Hành Sơn).

Mới đây, trong 4 hiện vật mà Trung tâm Quản lý di sản thành phố đề nghị xem xét là bảo vật quốc gia, có đến 3 cổ vật Phật giáo như Quả tim lửa hiện được lưu giữ tại chùa Tam Thai; bia Phổ Đà sơn linh trung Phật tại động Hoa Nghiêm (thuộc di tích thắng cảnh Ngũ Hành Sơn); bia Chùa Long Thủ (quận Hải Châu) - một trong những bia đá cổ nhất còn lại ở Đà Nẵng hiện nay.

Trao đổi với chúng tôi, Thượng tọa Thích Huệ Vinh cho rằng, trước hết, các “di sản” Phật giáo như tượng Phật là biểu tượng thiêng liêng thờ cúng; mộc bản kinh Phật, nhạc khí, lư đồng phục vụ cho nghi lễ Phật giáo…

Qua dấu tích thời gian cùng chiều dài lịch sử, những cổ vật, di vật này còn mang theo cả giá trị văn hóa của nền nghệ thuật đúc đồng, gốm sứ, điêu khắc trên đá, trên sứ, trên đất nung. Hơn nữa, nó còn là bằng chứng lịch sử cho sự truyền nhập Phật giáo buổi đầu trên vùng đất Quảng Nam trước kia, hay quá trình giao thoa văn hóa Phật giáo giữa người Việt với người Chăm. Qua một số hiện vật, có thể tìm thấy những nghi lễ dân gian hòa quyện trong nghi lễ phật giáo. Chính những điều này tạo nên sự độc đáo, hấp dẫn của cổ vật Phật giáo.

Cơ hội giới thiệu đến công chúng

Thượng tọa Thích Huệ Vinh kể rằng, các cổ vật tại chùa như tượng Phật, mộc bản kinh Phật, đồ thờ cúng, nhạc khí… tồn tại từ thời khai thiên lập địa chùa Quán Thế Âm và tích lũy dần qua nhiều thế hệ. Nếu không nhờ “cơ duyên” thì không biết được chúng giá trị đến thế.

“Cơ duyên” ông nói đến ở đây là một lần các chuyên gia di sản văn hóa Trung ương trên đường vào Quảng Ngãi giám định số cổ vật trục vớt từ con thuyền bị đắm ở Lý Sơn, nhưng bị bão nên dừng lại Đà Nẵng. Được sự giới thiệu của Bảo tàng Đà Nẵng, họ có buổi tiếp xúc với cổ vật tại chùa và đánh giá chúng có giá trị độc đáo trong kho tàng cổ vật Phật giáo Việt Nam.

“Có nhiều trường hợp các chùa không biết đó là cổ vật, bỏ lăn lóc. Từ đó, tôi ấp ủ dự định giới thiệu cổ vật, di vật, lễ vật Phật giáo đến công chúng nhằm tôn vinh, giữ gìn và phát huy giá trị của di sản văn hóa Phật giáo; đồng thời, đánh thức những cổ vật phật giáo bị ngủ quên đâu đó tại các chùa trên thành phố này. Đến nay, việc UBND thành phố quyết định cho thành lập Bảo tàng Văn hóa Phật giáo là tín hiệu vui đối với những ai muốn tìm hiểu về văn hóa Phật giáo thông qua hiện vật trưng bày”, Thượng tọa Thích Huệ Vinh chia sẻ.

Dưới góc độ nhà quản lý, ông Nguyễn Văn Hiền - Chủ tịch UBND phường Hòa Hải (quận Ngũ Hành Sơn) - cho rằng Danh thắng Ngũ Hành Sơn từ lâu đã thu hút du khách thập phương đến thăm quan, thưởng ngoạn. Đặc biệt, Lễ hội Quán Thế Âm không chỉ dành cho tín đồ Phật giáo mà đã trở thành ngày hội văn hóa. Bảo tàng Văn hóa Phật giáo ra đời sẽ góp phần tạo nên điểm nhấn cho khu du lịch phía Tây Ngũ Hành Sơn, nâng tầm du lịch tâm linh nơi miền đất Phật.

Nằm trong khuôn viên chùa Quán Thế Âm, lối vào từ phía sông Cổ Cò, không gian trưng bày khoảng 100m², Bảo tàng Văn hóa Phật giáo hứa hẹn là không gian khám phá lý tưởng cho du khách khi đến quần thể Danh thắng Ngũ Hành Sơn.

Tuy nhiên, theo Thượng tọa Thích Huệ Vinh, dù đã có quyết định thành lập nhưng công trình chùa Quán Thế Âm đang trong giai đoạn sửa sang nên bảo tàng chính thức ra mắt công chúng lại phải chờ vào “cơ duyên”.

NGỌC HÀ