Bộ sách đặc biệt

Bộ sách có tựa đề 30 năm tập tễnh làm thơ của nhà điêu khắc Phạm Văn Hạng không chỉ đặc biệt bởi được khắc bằng đồng, nặng 240kg, gồm 4 ngôn ngữ, luôn có mặt trong các cuộc triển lãm sách quý, sách hiếm hay được ghi vào danh sách kỷ lục Việt Nam…, mà còn bao hàm một thái độ đặc biệt đối với sách.   

Phạm Văn Hạng và bộ sách đồng.

Độc đáo từ nội dung đến hình thức

Bộ sách bằng đồng đạt kỷ lục Việt Nam từ năm 2007, được chạm khắc bằng 4 ngôn ngữ Việt, Anh, Pháp, Trung Quốc, gồm 29 bài thơ của quá trình sáng tạo gần 30 năm. Như vậy, trung bình mỗi bài thơ trong tập 30 năm tập tễnh làm thơ được tác giả thai nghén, sinh thành trong gần một năm. Tác giả - nhà điêu khắc Phạm Văn Hạng chia sẻ, có những bài thơ của ông từ khi có ý tưởng đến khi hoàn thiện phải mất đến 10 năm.

Thơ Phạm Văn Hạng không câu nệ cái vỏ hình thức, không đề, không địa chỉ, không ngày - tháng, không vần điệu, nhưng đầy suy tư. Những suy tư, đau đáu của trái tim người nghệ sĩ đã vượt qua cái ngưỡng “xưa nay hiếm”. Đọc thơ Phạm Văn Hạng, có người nhận xét rằng, câu chữ không là tượng đồng, bia đá mà cứ nặng trĩu nhưng lại như những hạt bụi khi người làm điêu khắc gọt giũa những công trình. Những hạt bụi làm ta xốn xang và cay mắt đến bất ngờ; rằng thơ Phạm Văn Hạng đã tìm ra được cách biểu âm mới cho hầu hết những nguyên lý được rút ra từ đời sống, chạm vào tận đáy mỗi tâm hồn.

Đó là Những tấm gương/ luôn vỡ/ Sự/ phản chiếu/ không/ mòn; hay như Những con rối/ được sống/ Nhờ bàn tay/ nghĩ suy/ Những con rối chỉ huy/ Chỉ còn đầy/ nước mắt; hay Gạn từng tỷ năm/ ánh sáng/ chưa/ thẩm thấu/ một/ giọt/tình”. Người ta còn nhận thấy chất nghệ sĩ điêu khắc hòa quyện trong con người nhà thơ Phạm Văn Hạng khi: Những bức tượng/ trong vườn òa ra khóc/ Khi nhân văn/ bị sỉ nhục giam cầm/ Đá/ Gỗ/ Sắt/ Đồng/ Không thể lặng câm…

Có thể nói, những bài thơ trong 30 năm tập tễnh làm thơ của Phạm Văn Hạng là “những tác phẩm của ý thức” như quan niệm của nhà văn, nhà viết kịch, nhà phê bình và nhà thơ Mỹ Edgar Poe: “Không cần phải tạo ra những câu thơ hay đẹp mà phải là những câu thơ đầy ý thức. Một tác phẩm xuất sắc chỉ nên căn cứ vào mức độ ý thức của nó”.

Tác phẩm sẽ nói lên tất cả

Phạm Văn Hạng cho biết, ông nung nấu ý định thực hiện tập thơ bằng đồng từ những ngày bắt đầu chập chững làm thơ để lưu lại những bài thơ ngắn của mình. Phải mất 5 năm, kỷ lục gia tự tay gò nổi lên từng tấm đồng, công đoạn này mất nhiều thời gian, tâm huyết để không có chi tiết sai và để lại thần thái trên từng nét chữ.

Việc dịch ra các ngôn ngữ Anh, Pháp, Trung Quốc do các cộng sự của ông thực hiện theo yêu cầu nghiêm ngặt của tác giả cũng mất rất nhiều tâm sức. Vì vậy, “thật khó để diễn tả được cảm giác hạnh phúc khi bộ sách - tác phẩm điêu khắc thơ bằng đồng tròn vẹn, chỉnh chu của mình hiển hiện trước mắt”, Phạm Văn Hạng chia sẻ.

Khi được hỏi về lý do chọn chất liệu, kích thước quá khổ cho tập thơ, Phạm Văn Hạng nói vui: “Lỡ có cháy nhà cũng không sợ mất sách”.

Ông sáng tác thơ từ sự bức bách của câu chữ và làm sách đồng cũng từ nguyện vọng rất cá nhân chứ không để lập kỷ lục, hay chơi trội. Phạm Văn Hạng cũng không thích luận bàn những vấn đề lớn lao, to tát về sách, trong đó có văn hóa ứng xử với sách, với văn hóa đọc. Bởi với ông, việc làm của mỗi người và tác phẩm, thành phẩm của họ tự nó sẽ nói lên tất cả.

NGỌC DUNG