Cá nhét ở miền Trung giống như cá chạch ở miền Tây Nam bộ, thường sống ở ao hồ, ruộng trũng, nhất là những nơi có lượng bùn (sình) nhiều. Cá nhét có da trơn như lươn, con lớn nhất lớn hơn ngón tay cái, dài khoảng tấc rưởi.
Cá nhét rất giàu dinh dưỡng. Cứ 100 gam cá nhét có 16 gam chất đạm, 17 gam axít amin, đặc biệt có đầy đủ cả 8 axit amin tối cần thiết. Cá nhét có thể chế biến thành nhiều món như: rán, nướng chấm mắm gừng, xào sả ớt, nấu lẩu, nấu cháo, nấu canh chua, kho rim lá gừng, lá nghệ... Cá nhét đang mang trứng, nấu ngọt nêm lá gừng là món đặc sản ở miền quê đất Quảng, ăn rất thơm, bùi béo và ngọt lịm. Cách làm món này như sau: Cá nhét nhốt vài ngày cho sạch ruột và mang, lựa những con còn sống bỏ vào nồi nước ấm để cá vùng vẫy cho ra bớt nhớt.
Sau đó dùng tro bếp vuốt từng con để sạch nhớt, rồi rửa sạch bằng nước lã. Để ráo nước rồi ướp cá bằng mắm, bột ngột, tiêu ớt độ mươi phút thì cho vào nồi nước sôi đun độ mười lăm phút, khi thấy cá nứt, ló ra lớp thịt màu trắng là ăn được. Trước khi nhắc nồi khỏi bếp phải nêm thêm mắm ngon và bột ngọt cho vừa ăn, đồng thời nhớ nêm lá gừng xắt mỏng. Món này đạt yêu cầu khi thấy da cá nứt nẻ, béo ngậy, nước ngọt trong, bốc khói thơm lừng.
Các thầy thuốc cho biết: Cá nhét có vị ngọt, tính bình, công dụng bồi bổ tỳ vị, dưỡng thận, trừ thấp, làm hết vàng da, cầm đi lỏng và có thể trị liệt dương. Đông y cho rằng, cá nhét có tác dụng bổ khí huyết, chống lão suy, tráng dương, thanh nhiệt. Do ăn cá nhét có tác dụng bồi bổ tỳ vị, dưỡng thận, bồi bổ khí huyết, chống lão suy, tráng dương... nên nhiều người còn gọi cá nhét là loại “trường xuân ngư”.
Phạm Thành Nghi (sưu tầm)
