Bệnh Rubella còn gọi là bệnh sởi Đức (German measles) hay bệnh sởi 3 ngày (3 – day measles) – do phát ban giống sởi chỉ diễn ra 3 ngày, là một bệnh nhiễm trùng gây thương tổn chủ yếu ở da và hạch bạch huyết. Bệnh do virus Rubella gây ra (khác với virus gây ra bệnh sởi). Bệnh lây truyền do hít phải dịch tiết từ mũi, họng bệnh nhân.
Virus có thể đi theo đường máu của phụ nữ mang thai gây nhiễm trùng cho thai nhi. Nhìn chung, bệnh diễn ra nhẹ nhàng ở trẻ em, nhưng nghiêm trọng ở người đang mang thai vì có thể gây ra hội chứng Rubella bẩm sinh ở thai nhi đang phát triển. Hiện nay, hầu hết các nhiễm trùng Rubella xuất hiện ở người trẻ tuổi (khoảng 10% người trẻ tuổi dễ mắc bệnh Rubella). Điều này có thể đặt ra một sự nguy hiểm cho bất kỳ trẻ nhỏ nào mà họ sẽ sinh trong một ngày nào đó.
Các biểu hiện
Nhiễm trùng Rubella có thể bắt đầu với sốt nhẹ (37,2 – 37,8 độ C) 1 – 2 ngày và các hạch bạch huyết sưng đau, thường thấy ở sau cổ hoặc sau tai. Rồi ban đỏ xuất hiện ở mặt và lan dần xuống dưới. Khi lan đến thân thì ban ở mặt biến mất. Ở trẻ nhỏ, ban da là dấu hiệu đầu tiên của bệnh khiến cho ba mẹ chú ý và lo lắng.
Ban do Rubella có thể giống như nhiều ban do virus khác. Nó xuất hiện ở dạng chấm hồng hay đỏ nhạt. Ban da có thể hòa trộn nhau tạo thành các mảng màu đồng đều. Ban da có thể ngứa và kéo dài 3 ngày. Khi ban biến mất, vùng da bị ảnh hưởng đôi khi bong vảy rất mịn.
Các triệu chứng khác của Rubella thường gặp ở lứa tuổi teen (13 – 19 tuổi) và người lớn có thể bao gồm: Nhức đầu, ăn kém ngon, viêm nhẹ kết mạc mắt, nghẹt mũi hay chảy mũi, sưng hạch ở nhiều nơi khác nhau trên cơ thể. Đau và sưng khớp (đặc biệt ở phụ nữ trẻ). Nhiều người mắc Rubella có ít triệu chứng hoặc không có biểu hiện gì.
Khi bệnh Rubella xảy ra ở phụ nữ mang thai, có thể gây ra hội chứng Rubella bẩm sinh với những hậu quả nặng nề cho thai nhi đang phát triển. Trẻ bị nhiễm trùng Rubella trước sinh có nguy cơ chậm phát triển thể chất, tinh thần, dị dạng tim, mắt, điếc và những vấn đề khác ở gan, lách và tủy xương.
Sự lây lan
Virus Rubella lây từ người này qua người khác qua các giọt nhỏ của dịch tiết mũi họng. Bệnh nhân dễ lây nhất ở thời điểm một tuần trước và một tuần sau khi nổi ban da. Một số người nhiễm trùng nhưng không có triệu chứng vẫn có thể lây lan virus. Trẻ mắc Rubella bẩm sinh có thể thải virus trong nước tiểu và dịch mũi họng trong một năm hoặc nhiều hơn nữa, và có thể truyền virus sang người chưa có miễn dịch.
Phòng bệnh
Bệnh Rubella có thể phòng bằng vaccine Rubella. Việc chủng ngừa rộng rãi là then chốt để kiểm soát sự lây lan của bệnh, do đó tránh được những dị tật gây ra do Rubella bẩm sinh.
Vaccine thường dùng cho trẻ từ 12 đến 15 tháng tuổi như là một thành phần của việc chủng ngừa các bệnh sởi - quai bị - Rubella (MMR: Measles - Mumps - Rubella). Mũi tiêm thứ hai thường thực hiện lúc 4 đến 6 tuổi. Nếu chủng ngừa theo lịch thì lưu ý các ngoại lệ quan trọng và những hoàn cảnh đặc biệt. Bác sĩ của trẻ sẽ cho những thông tin phù hợp nhất.
Vaccine Rubella không nên cho ở phụ nữ đang mang thai hoặc phụ nữ sẽ mang thai trong vòng một tháng đến. Nếu bạn nghĩ sắp mang thai thì phải đoan chắc rằng bạn đã miễn dịch với Rubella qua việc thử máu hoặc đã chủng ngừa. Nếu bạn chưa có miễn dịch thì nên tiêm vaccine ít nhất một tháng trước khi mang thai. Phụ nữ mang thai chưa có miễn dịch nên tránh bất kỳ người nào đang mắc bệnh Rubella và nên tiêm vaccine sau khi sinh để có được miễn dịch trong những lần mang thai tiếp theo.
Thời gian ủ bệnh
Thời gian ủ bệnh của Rubella từ 14 – 23 ngày (trung bình 16 – 18 ngày). Điều này có nghĩa là trẻ sẽ mắc bệnh sau 2 – 3 tuần tiếp xúc với người bệnh Rubella.
Thời gian mắc bệnh
Ban Rubella kéo dài điển hình trong 3 ngày. Các hạch lympho có thể sưng trong vòng một tuần hoặc kéo dài hơn và khớp đau có thể kéo dài hơn 2 tuần. Trẻ em mắc Rubella thường phục hồi trong vòng 1 tuần, nhưng người lớn có thể kéo dài hơn.
Điều trị
Bệnh Rubella không thể điều trị bằng kháng sinh, bởi vì kháng sinh không đáp ứng với các nhiễm trùng do virus. Trừ khi có biến chứng, bệnh Rubella sẽ tự khỏi. Mọi phụ nữ mang thai tiếp xúc với bệnh Rubella nên tham vấn bác sĩ ngay.
Điều trị tại nhà
Rubella điển hình là một bệnh nhẹ nhàng, đặc biệt là ở trẻ em. Trẻ em mắc bệnh thường có thể được chăm sóc tại nhà. Theo dõi nhiệt độ của trẻ và đi khám bác sĩ nếu sốt quá cao.
Để làm giảm khó chịu, có thể cho trẻ uống Acetaminophen hay Ibuprofen. Tránh cho uống Aspirin đối với trẻ mắc bệnh do virus, bởi vì việc sử dụng trong những trường hợp như vậy có liên quan đến sự xuất hiện của hội chứng Reye, dẫn đến suy gan và tử vong.
Khám bác sĩ khi nào?
Khám bác sĩ nếu trẻ sốt cao hơn 38,9 độ C (38 độ C nếu trẻ dưới 6 tháng tuổi) hoặc nếu trẻ xuất hiện đau lâu hơn thời gian trung bình của các triệu chứng mô tả như trên.
Ths. BsCKI. Mai Hữu Phước (Theo Kidshealth)
