Vào tháng 10 năm 2011, dân số trái đất sẽ đạt 7 tỷ người. Sự tăng trưởng này vừa tạo ra một cơ hội lớn, nhưng lại vừa là một thách thức lớn cho nhân loại. Với tốc độ tăng trưởng dân số hiện tại, mỗi năm dân số sẽ tăng thêm 78 triệu người - con số này bằng dân số của Canada, Australia, Hy Lạp và Bồ Đào Nha cộng lại.
Sự khác biệt trong cơ cấu dân số
Hầu như sự tăng trưởng dân số xảy ra tại các quốc gia kém phát triển, và một số nước này đang phải nỗ lực để có thể đáp ứng nhu cầu của người dân. Khoảng cách giàu nghèo đang ngày càng gia tăng và chưa bao giờ lại có nhiều người trở nên dễ bị tổn thương với các vấn đề như mất an ninh lương thực, thiếu nước và thiên tai đến như vậy. Trong khi đó, các nước giàu có và các nước có thu nhập trung bình lại đang lo lắng về tỷ lệ sinh thấp, suy giảm dân số và già hóa dân số. Hiện nay, tỷ lệ tăng dường như chậm lại. Tuy nhiên, một số lượng lớn người dân đang trong độ tuổi sinh sản với con số 3,7 tỷ người - điều này có nghĩa là dân số thế giới sẽ còn tiếp tục gia tăng trong một vài thập kỷ tới.
Tổng tỷ suất sinh trên toàn thế giới đã giảm gần một nửa trong vòng 50 năm qua (từ 5 con trên một phụ nữ vào năm 1950, xuống còn 2,5 con trên một phụ nữ trong giai đoạn 2010 - 2015, tuy nhiên còn có sự khác biệt lớn giữa các quốc gia). Nếu xu hướng này tiếp tục duy trì, dân số nhân loại sẽ chỉ đạt con số hơn 9 tỷ người vào năm 2050 và hơn 10 tỷ người vào cuối thế kỷ này.
Nếu chỉ nhìn vào tỷ lệ trên toàn cầu thì không thấy được sự khác biệt lớn giữa các quốc gia. Nhật Bản, hầu hết các quốc gia châu Âu, Singapore và Nga có tỷ suất sinh là 1,5 con trên một phụ nữ hoặc thấp hơn, trong khi tỷ suất sinh ở Afghanistan và nhiều nước châu Phi là 5,0 hoặc cao hơn. Nếu sự khác biệt này tiếp tục kéo dài, nó có thể mang lại những thay đổi đáng kể cho toàn thế giới.
Giảm khoảng cách trong tỷ suất sinh giữa các quốc gia là một vấn đề rất quan trọng. Ví dụ hiện nay dân số của Đức là 82 triệu người và dân số của Ethiopia là 83 triệu người - xét về dân số thì hai quốc gia này tương đương nhau. Tuy nhiên tỷ suất sinh hiện nay của Đức là 1,4 con trên một phụ nữ và Ethiopia là 4,6 con trên một phụ nữ. Đến năm 2050, dân số của Đức có thể giảm xuống 75 triệu người trong khi dân số của Ethiopia gần như sẽ tăng gấp đôi - lên tới 145 triệu..
Các yếu tố mới trong thế kỷ mới
| Sự phát triển dân số thế giới đến năm 2083 1804: Dân số thế giới đạt 1 tỷ 1927: 2 tỷ (123 năm sau) 1959: 3 tỷ (32 năm sau) 1974: 4 tỷ (15 năm sau) 1987: 5 tỷ (13 năm sau) 1998: 6 tỷ (11 năm sau) 2011: 7 tỷ (13 năm sau) 2025: 8 tỷ (14 năm sau) 2043: 9 tỷ (18 năm sau) 2083: 10 tỷ? (40 năm sau) |
Trung Quốc đã chuyển mình thành một nước chiếm ưu thế trong mọi phương diện như nhân khẩu học, kinh tế và môi trường. Các mục tiêu Phát triển Thiên niên kỷ xác định xóa đói nghèo là vấn đề phát triển ưu tiên hàng đầu trên toàn thế giới, trong đó, chăm sóc sức khỏe sinh sản của phụ nữ là vấn đề cơ bản.
Sự suy thoái kinh tế toàn cầu trong giai đoạn 2008 - 2010 đã làm tăng giá thực phẩm, làm suy yếu triển vọng phát triển của quốc gia và làm chậm lại dòng hỗ trợ giữa các quốc gia. Trong đó, hỗ trợ của các nhà tài trợ cho lĩnh vực kế hoạch gia đình đã giảm xuống mức 400 triệu USD/năm trên toàn thế giới, sau khi đạt đỉnh điểm vào năm 2002 với 700 triệu USD.
Bên cạnh đó, công tác dân số cũng đối diện với vấn đề HIV/AIDS đã trở thành một căn bệnh mãn tính. Đối với hàng triệu người ở các nước nghèo, đại dịch này vẫn tiếp tục lây lan, và HIV/AIDS vẫn còn là một án tử nếu mắc phải.
Dân số thế giới sắp đạt con số 7 tỷ người, chất lượng sống của con người đang đặt ra nhiều thách thức mới. Không còn cách nào khác hơn con người phải biết nương tựa vào nhau để cùng sống, chia sẻ và phát triển.
MINH PHÚC (Tổng hợp)
