Trong thời gian qua tình hình bệnh sốt xuất huyết (SXH) diễn biến phức tạp. Từ đầu năm đến nay, Đà Nẵng đã có hơn 1.500 ca sốt xuất huyết, tăng hơn gấp 4 lần so với cùng kỳ năm 2012. Đặc biệt, Trung tâm Y tế dự phòng Đà Nẵng phát hiện tại thành phố xuất hiện cả 4 typ virus sốt xuất huyết (D1, D2, D3, D4) nên nguy cơ dịch bùng phát là rất lớn.
Sốt xuất huyết là một bệnh nguy hiểm, đặc biệt với trẻ em, do sức đề kháng yếu, chẩn đoán điều trị khó hơn so với người lớn. Mặc dù được sự chung tay của cả cộng đồng nhưng cho tới nay tỷ lệ trẻ mắc SXH và số ca tử vong vẫn đáng báo động.
Tại sao trẻ em dễ bị sốt xuất huyết?
Tại Bệnh viện Hoàn Mỹ, số trẻ bị sốt xuất huyết chiếm 10-15% số trẻ đến khám và điều trị. Bản tính hiếu động và ham chơi nên trẻ thích chơi ở những chỗ tối - là “địa bàn hoạt động” của muỗi, nên dễ bị muỗi tấn công.
Mặt khác, cũng có thể lý giải rằng do hoạt động thường xuyên nên thân nhiệt của trẻ thường cao hơn người lớn, nhịp thở của trẻ cũng cao, trẻ ra nhiều mồ hôi hơn, khiến muỗi dễ phát hiện và đốt. Ngoài ra trẻ chưa có ý thức phòng muỗi đốt nên muỗi đốt “vô tư” (cả muỗi gây bệnh SXH). Khi bị muỗi đốt, sức đề kháng của trẻ cũng yếu hơn người lớn nên trẻ dễ bị mắc bệnh hơn.
Dấu hiệu nhận biết trẻ mắc bệnh sốt xuất huyết
Bệnh nhi thường khởi phát bệnh với sốt cao đột ngột, trước đó trẻ hoàn toàn khỏe mạnh, thời gian sốt từ 2- 7 ngày, kèm theo biểu hiện sau: đỏ phừng mặt, da xung huyết, đau nhức cơ, đau khớp, đau đầu. Trong một số trường hợp kèm đau họng, viêm kết mạc mắt, mệt mỏi, buồn nôn và nôn. Ở trẻ nhũ nhi có thể kèm triệu chứng ho sổ mũi hay tiêu chảy. Vào thời điểm này, những triệu chứng bệnh thường không đặc hiệu, không thể phân biệt với các loại virus khác.
Tiếp theo đó, bệnh nhi có thể biểu hiện xuất huyết như chấm xuất huyết (những chấm đỏ không biến mất khi ấn vào), thường ở cẳng tay, cẳng chân, nách, ngực, thắt lưng, xuất huyết niêm mạc như chảy máu mũi, chảy máu răng, đi cầu ra máu. Gan có thể to sau vài ngày.
Từ ngày thứ 3-7 của bệnh, trẻ bắt đầu hạ sốt 37,5 - 38 độ hoặc thấp hơn, một số bệnh nhi có thể xuất hiện các dấu hiệu cảnh báo như lừ đừ, mệt mỏi, ói nhiều, đau bụng, xuất huyết niêm mạc, gan to, một số trường hợp diễn biến đến sốc sốt xuất huyết với biểu hiện chân tay lạnh, mạch nhanh nhẹ, huyết áp kẹp không đo được. Tất cả những trường hợp trên phải nhập viện cấp cứu ngay.
Chăm sóc đúng cách trẻ mắc sốt xuất huyết
Những trường hợp trẻ sốt xuất huyết được bác sĩ cho điều trị ngoại trú tại nhà, phụ huynh cần biết cách chăm sóc trẻ, trong đó không thể bỏ qua khâu hỏi ý kiến bác sĩ trước khi áp dụng
Hạ sốt đúng cách cho trẻ
Khi trẻ sốt cao ≥ 38,5 độ, cho trẻ uống thuốc hạ sốt Paracetamol đơn chất với liều 10-15mg/kg cân nặng, uống lặp lại 4-6 giờ một lần nếu trẻ sốt, lau mát bằng nước ấm để tránh biến chứng sốt cao, gây co giật.
Chế độ dinh dưỡng phù hợp
- Thức ăn: cho trẻ ăn những thứ ăn lỏng, giàu dinh dưỡng, dễ tiêu hóa như cháo, súp, sữa và nên cho nhiều bữa nhỏ
- Nước uống: cho trẻ uống nhiều nước hơn bình thường. Loại nước được khuyến khích cho trẻ uống là nước điện giải Oresol, nước lọc, nước sôi nguội, nước trái cây, nước cam, nước chanh,
- Vitamin: trẻ cần cung cấp thêm vitamin các nhóm A, B, C để tăng cường hoạt động chuyển hóa cho cơ thể và tăng cường miễn dịch, sức đề kháng cho cơ thể chống lại bệnh tật.
Tái khám mỗi ngày theo hẹn của bác sĩ. Ngay cả sáng, chiều trong những ngày cao điểm của bệnh.
Nếu có một trong các dấu hiệu sau cần phải đưa trẻ ngay vào bệnh viện: Quấy khóc, bứt rứt, trăn trở khó chịu hoặc li bì; đau bụng; chảy máu cam, máu răng hoặc ói ra máu, tiêu phân đen; tay chân lạnh, nằm một chỗ không chơi, bỏ bú, bỏ ăn uống.
Tuyệt đối tránh những tác động không tốt sau đây :
- Không nên cạo gió, cắt lễ vì sẽ làm đau và có thể gây chảy máu , nhiễm trùng cho trẻ.
- Không tự ý cho trẻ uống thuốc.
- Không cho trẻ uống những loại nước có màu đen hoặc đỏ như Coca, Pepsi, Sá xị... vì có thể gây nhầm lẫn với tình trạng xuất huyết tiêu hóa ở trẻ.
- Không cho trẻ sốt xuất huyết truyền dịch tại các phòng khám tư hoặc cơ sở y tế không đủ điều kiện vì đã có không ít trường hợp truyền dịch không đúng làm bệnh trở nặng khi chuyển đến bệnh viện thì đã quá trễ không thể cứu sống trẻ. Trong quá trình hồi phục bệnh trẻ chưa thể ăn uống ngon miệng như bình thường cũng làm chậm quá trình hồi phục, bổ sung thêm thuốc bổ cho trẻ trong trường hợp này là cần thiết, theo hướng dẫn của nhân viên y tế.
- Không dùng hạ sốt bằng Aspirin, Ibuprofen (vì dễ gây xuất huyết nặng)
Th.s, Bs HÀ HÙNG
Khoa Nhi, Bệnh viện Hoàn Mỹ Đà Nẵng
