Mất cân bằng giới tính khi sinh đang là mối quan ngại ngày càng tăng tại một số quốc gia châu Á, trong đó có Việt Nam. Kết quả điều tra biến động dân số năm 2011 của Tổng cục Thống kê cho thấy, tất cả các lần sinh, tỷ số giới tính khi sinh của Việt Nam đều ở mức cao và đều mất cân bằng. Tỷ số giới tính cao ở ngay từ lần sinh thứ nhất cho thấy “khát vọng” có con trai rất mãnh liệt và các bà mẹ đã sớm lựa chọn giới tính của con ngay từ lần mang thai đầu tiên. Điều này khác với các nước thường có tỷ số giới tính cao ở lần sinh cuối.
 |
| Nói chuyện chuyên đề chăm sóc sức khỏe sinh sản cho học sinh Trường THPT Tôn Thất Tùng. |
Giới tính khi sinh của Việt Nam có xu hướng tăng cao, từ năm 2008 đến năm 2013 là 113,8 trẻ trai/100 trẻ gái và năm 2014, cao nhất là vùng đồng bằng sông Hồng, thấp nhất vùng đồng bằng sông Cửu Long và vẫn chưa có dấu hiệu dừng lại. Nếu không có các giải pháp triệt để, đến giữa thế kỷ này, chúng ta sẽ dư thừa khoảng 2,3 - 4,3 triệu nam giới đến tuổi trưởng thành, không có cơ hội lấy vợ là người Việt Nam, điều đó không chỉ tác động trực tiếp đến các vấn đề dân số nói riêng mà còn tác động tới an ninh trật tự xã hội và sự phát triển bền vững quốc gia.
Mất cân bằng giới tính có nguyên nhân chủ yếu từ định kiến giới, ưa thích con trai và xem thường giá trị trẻ em gái. Quan niệm sinh con trai để nối dõi tông đường, để thờ cúng đã ăn sâu bám rễ trong quan niệm và người dân chủ động lựa chọn giới tính khi sinh, không tuân thủ yếu tố phát triển tự nhiên. Trường hợp con một bề, sinh con thứ ba trở lên thì lại cho rằng “có nếp có tẻ” cho vui.
Ngoài ra, cộng với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ trong việc lựa chọn giới tính thai nhi như: áp dụng ngay từ lúc có thai, chế độ ăn uống, chọn ngày phóng noãn, chọn phương pháp thụ tinh, lọc rửa tinh trùng để chọn tinh trùng mang nhiễm sắc thể Y… hoặc khi đã có thai (sử dụng siêu âm, bắt mạch, chọc hút dịch ối…) để chẩn đoán giới tính. Nếu là thai trai, họ để lại, nếu thai gái phá bỏ…
Chiến dịch truyền thông về mất cân bằng giới tính khi sinh năm 2015 với chủ đề “Không phân biệt giới, không lựa chọn giới tính thai nhi” đã được tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức và chuyển đổi hành vi trong xã hội. Tuy nhiên, về lâu dài, để loại bỏ ý nghĩ và các quan niệm sai lầm về giới tính của người dân hiện nay là cả một quá trình truyền thông vận động lâu dài.
Ông Trần Văn Minh, Giám đốc Trung tâm Dân số - Kế hoạch hóa gia đình quận Sơn Trà cho biết, trong những năm gần đây, tình hình mất cân bằng giới tính khi sinh ở quận có biểu hiện tăng cao. Quận sẽ tìm ra các giải pháp tối ưu nhất nhằm hạn chế việc chọn sinh con trai, trước mắt tập trung tuyên truyền, vận động người dân và có chính sách ưu tiên giới nữ.
Bên cạnh đó, việc tăng cường cam kết về mặt chính trị phải được đặt lên hàng đầu, trong đó, tôn vinh những gia đình có hai con gái nuôi dạy con tốt, những gia đình đi biển sinh con một bề vẫn an tâm bám biển….
Mất cân bằng giới tính khi sinh trở thành một vấn đề nóng nhất, khó nhất đối với công tác dân số, tỷ lệ sinh ngày càng giảm, quy mô gia đình ngày càng nhỏ thì nhu cầu mong muốn có con trai càng mạnh mẽ. Đây là vấn đề quan trọng của quốc gia nhưng cũng là câu chuyện của mỗi gia đình. Chính sách có được thực thi tốt hay không, phải bắt đầu từ nhận thức của mỗi người, mỗi gia đình.
Bài và ảnh: MINH PHÚC
