Người Cơtu xưa nay lấy vợ hoặc chồng hơi muộn. Đến khoảng 30 tuổi, vợ chồng mới làm lễ ăn giùm, người Kinh gọi là “động phòng”. Tuy vậy, trai gái Cơtu đi sim với bạn tình thật nhiều. Nam nữ nào có nhiều bạn tình thì người đó là tai trài gái sắc, có tiếng tăm được nhiều người biết đến. Người Cơtu có câu: “Chưa bắt được nhiều thú, giết được cọp, bắn rớt con dộc, bổ dọc cây làm hòm sao vội cưới vợ, đẻ con sớm…”.
 | |
|
Già Mạc Văn Tơ, thôn Tống Coói, xã Ba (Đông Giang - Quảng Nam) thời trai trẻ có nhiều bạn tình vì ông ta săn bắn giỏi. |
Trai gái, lúc cao hứng có thể âu yếm nhau, nhưng theo phương thức “dưới không nên, trên thoải mái”... Trai Cơtu mang theo cây đàn tình (Abel) để cùng bạn gái vừa chơi đàn vừa hát trong không gian rất riêng, trữ tình và lãng mạn. Song họ vẫn giữ được sự quan hệ trong sáng, không chàng trai nào vi phạm ngưỡng “bất khả xâm phạm“ của các sơn nữ Cơtu. Trong tục đi sim, nhiều gia đình người nữ rất quý các chàng trai đến nhà, có khi mời “chàng” uống rượu, làm gà thết đãi tử tế trước khi đi sim với con gái nhà mình và nhà trai cũng vậy… nhưng “chàng” phải canh giờ mà trở về nhà trước khi trời sáng.
Người Cơtu phản đối việc chửa hoang và ngoại tình. Ngày trước, hôn nhân của người Cơtu mang tính trao đổi mua bán với người con gái nên con trai lấy vợ phải cho nhiều của cải cho nhà gái, nếu quan hệ bất chính (têng tu) thì bị luật tục xử lý nghiêm khắc. Nếu chửa hoang, hình phạt nhẹ nhất cũng phải cúng bằng gà trống lông trắng và ché rượu cần. Thông thường làng phạt phải đủ heo trắng to, dê trắng, trâu trắng. Khi sinh con đẻ cái phải sinh đẻ ngoài rừng, đến khi 6 tháng mới được về nhà.
Theo già làng Bh’ríu Prăm (Đông Giang - Quảng Nam): “Bạn tình dễ tìm, nhưng bạn đời để sống trăm năm thì hơi khó, nhất là trai nghèo. Trước đây, người Cơtu khi sinh con gái đã có người “đặt cọc” đã có chủ. Người Cơtu coi con gái là của quý trong gia đình, gia đình nào sinh ra nhiều con gái là hạnh phúc lớn cho gia đình, dòng họ.
Đối với người con trai nghèo, không có của thì rất khó lấy được vợ. Có trường hợp người con trai phải đi “ở rể”, hoặc họ phải hiến khoảnh rừng, đoạn sông suối cho nhà gái hay là phải mượn đồ đạc của người khác, sau này hứa trả bằng con gái đầu lòng cho chủ nợ, nếu sau này không sinh ra con gái thì đời sau con cháu tiếp tục trả món nợ này.
Ngày nay, đồng bào Cơtu hưởng ứng chủ trương của Đảng và Nhà nước xây dựng đời sống văn hóa mới ở khu dân cư, các tập tục lạc hậu, rườm rà về ma chay, cưới xin được bãi bỏ. Và tục đi sim cũng mất dần trong cộng đồng người Cơtu.
TÙNG SƠN
