Ra đời năm 1992, ngay lập tức Bệnh nhân người Anh đã gây tiếng vang với hàng loạt các giải thưởng văn học như giải Booker danh giá của Anh (1992), giải Governor Genearal của Canada (1997), đây cũng là cuốn tiểu thuyết quan trọng nhất trong sự nghiệp sáng tác của nhà văn Michael Ondaatje.
Bệnh nhân người Anh là cuộc hành trình của các số phận, của tình yêu và sự mất mát xảy ra vào thời cuối của Thế chiến II ở Italia, xoay quanh bốn con người kỳ lạ và dị biệt, đặt trong bối cảnh căn biệt thự bỏ hoang ở San Giorlamo, miền nam nước Ý. Hana - cô y tá trẻ người Canada, bất chấp những mối nguy hiểm kề cận để ở lại chăm sóc một người đàn ông bị tai nạn máy bay bỏng nặng đến mức không còn nhận dạng được nữa. Người đàn ông đó hoàn toàn mất trí và tự nhận mình là người Anh, cái tên “Bệnh nhân người Anh” cũng ra đời từ đó. Ở nơi hoang phế đầy rẫy những bom mìn chưa nổ bị cài đây đó, Hana ngày ngày chăm sóc cho bệnh nhân người Anh, trò chuyện cùng ông và đọc sách cho ông nghe. Kip – sĩ quan công binh người Ấn Độ tới mảnh đất đó để giúp tháo bom mìn còn vương lại. Và David Caravaggio, người bạn cũ của bố Hana, một cựu điệp viên tình báo luôn bị dằn vặt bởi những nỗi đau tinh thần lẫn thể xác đến mức phải tìm quên với những liều morphine. Vốn là tay móc túi chuyên nghiệp, nhờ tài này David đã được kết nạp vào hàng ngũ gián điệp của Anh với nhiệm vụ ăn trộm tài liệu của Đức. Do có người phản bội, ông bị quân đội Đức bắt tra khảo cắt cụt cả hai ngón tay cái. David đã giết vài người để trả thù và truy tìm kẻ phản bội, một người ông vẫn còn ráo riết truy lùng đó chính là “Bệnh nhân người Anh”…
Cũng từ nơi hoang tàn sau chiến tranh ấy, mọi mối quan hệ giữa con người dần bộc lộ. Nhờ David Caravaggio, “Bệnh nhân người Anh” kia dần tìm lại được quá khứ buồn đau của mình. Là mối tình đẹp nhưng buồn của nữ y tá Hana với chàng trung sĩ phá mìn Kíp và cả mối tình buồn trong quá khứ thông qua quyển nhật ký của Bệnh nhân người Anh - Laszlo de Almasy với cô gái Katharine Clifton. Nhưng khi tình yêu giữa Kip và Hana chưa kịp thăng hoa thì Kip lại suy sụp khi nghe tin nước Mỹ thả bom nguyên tử xuống Nhật. Anh chọn cách ra đi vì cảm thấy mình bị lợi dụng trong một cuộc chiến phi nghĩa. Còn “Bệnh nhân người Anh” tìm đến cái chết để giải thoát cho mình cũng như tìm về với người con gái ông yêu…
Giàu tính kịch nhưng lại mang đậm âm hưởng một bản tình ca không biên giới, giữa những con người thuộc mọi chủng tộc, mọi tầng lớp, Bệnh nhân người Anh vượt lên trên câu chuyện tình yêu để trở thành một tiểu thuyết đề tài hậu chiến đầy nhân văn. Ở đó, độc giả không chỉ thấy tình yêu đôi lứa của Kip và Hana, mà còn thấy cả tình yêu tổ quốc, tình yêu nhân loại trong khát vọng về một cuộc sống yên bình của cả bốn nhân vật chính.
Bệnh nhân người Anh đã đoạt nhiều giải thưởng văn học và được dịch ra hơn 30 ngôn ngữ khác nhau, nhưng có lẽ bản dịch tốt nhất là khi nó được dựng thành phim vào năm 1996, một bộ phim kinh điển của đạo diễn Anthony Minghella giành được 11 giải Oscar, giành Giải Quả cầu vàng và giải BAFTA cho phim hay nhất vào năm 1997.
Hoàng Nhung
Bệnh nhân người Anh - Michael Ondaatje, Dịch giả: Hồ Như
Nhà xuất bản Văn học và Công ty Sách Bách Việt ấn hành quý 1-2010. Giá 85.000 đồng
