Mãi hơn 9 tháng kể từ ngày xảy ra trận động đất kinh hoàng hồi tháng Giêng ở thủ đô Port-au-Prince của Haiti, đầu tuần này các công ty xây dựng của Mỹ mới bắt đầu tiến hành thu dọn những đống đổ nát cho quá trình tái thiết được đánh giá là tốn kém về tiền bạc và thời gian nhất trong lịch sử các trận động đất trên thế giới. Chỉ tính riêng kinh phí cho dọn dẹp các đống đổ nát đã lên tới 1,2 tỷ USD.
 |
| Khách sạn Montana bị phá hủy một phần do bề mặt của lớp địa chất. |
Cộng đồng quốc tế vẫn tiếp tục huy động nguồn tiền có thể lên đến hơn 10 tỷ USD và thời gian tái thiết có thể kéo dài hơn một thập niên. Con số thống kê của Chính phủ Haiti cũng như LHQ là có đến 110 nghìn căn nhà bị phá hủy và 1,5 triệu người trở thành vô gia cư. Sau khi động đất xảy ra, các nhà khoa học xác định nguyên nhân của thiệt hại nặng nề là do chất lượng các công trình, nhà cửa ở Haiti thuộc vào diện kém nhất thế giới. Cùng với mức độ động đất 7 độ richter thì nhiều nơi khác trên thế giới không nặng nề như Haiti. Quá trình tái thiết vừa bắt đầu, cộng đồng quốc tế muốn xây dựng Haiti trở nên bền vững hơn và từ thảm họa của đất nước châu Phi này rút ra những bài học kinh nghiệm cho thế giới ứng phó với động đất.
Các nhà địa chấn học tiến hành nghiên cứu đã xác định được bên cạnh các công trình kém chất lượng thì địa chất ở Haiti mà cụ thể là thủ đô Port-au-Prince đã làm tăng mức độ nghiêm trọng của động đất. Phần lớn thủ đô của Haiti nằm dưới lớp đá trầm tích tương đối mềm nên rất dễ khuếch đại các sóng địa chấn. Các nhà nghiên cứu kết luận ngoài lớp địa chất cơ bản, tính năng hình học của bề mặt lớp đất cũng góp phần làm cho sức tàn phá của động đất mạnh hơn. Susan Hough, một nhà địa chấn học thuộc Viện khảo sát địa chất Mỹ, và các đồng nghiệp của bà đã tìm thấy bằng chứng sự khuếch đại độ rung dọc theo sườn núi ở phía nam thủ đô.
Đó là nơi có một khách sạn nổi tiếng và nhiều công trình được xây dựng kiên cố vẫn bị phá hủy. Độ khuếch đại mạnh nhất nằm ở vùng núi ngoại ô Petionville, nhiều nhà cửa đã lắc lư rất mạnh trước khi “sụm” xuống. Kết quả nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature Geoscience sẽ giúp cho các nhà khoa học và đội ngũ phụ trách tái thiết lập ra bản đồ địa chất một cách chi tiết để hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại cho những trận động đất có thể xảy ra trong tương lai. Bà Hough bảo rằng nhiều nhà địa chấn học đã nói về khả năng khuếch đại sóng địa chấn từ lâu nhưng luôn bị bác bỏ.
 |
| Quá trình dọn dẹp các đống đổ nát chỉ vừa mới bắt đầu. |
Khi xảy ra trận động đất kinh hoàng đó, Haiti chỉ có duy nhất một địa chấn kế. Vì vậy, bà Hough với sự giúp đỡ của các nhà khoa học thuộc Bộ Năng lượng và Hầm mỏ Haiti đã lắp đặt tám địa chấn kế: Hai ở sườn núi và hai ở thung lũng lân cận để đo các cơn dư chấn. Bà Hough thấy được sự rung chuyển ở sườn núi nguy hiểm hơn ở thung lũng nhưng lại không thể dùng lớp đá trầm tích để giải thích hiện tượng này. Bà Hough cho rằng hiện tượng rung mạnh ở sườn núi giống như ở nhà chọc trời.
Giáo sư Dominic Assimaki nhận định nghiên cứu của bà Hough giúp phát triển nhiều mô hình nhà cửa chống khuếch đại động đất. Những mô hình nhà khi mô phỏng trên máy tính sẽ có được những thông số một cách chi tiết và chính xác hơn dữ liệu thực tế nhằm giúp đứng vững trong cơn động đất. Sự vững chắc sẽ tăng hơn nữa nếu có dây neo giữ các nhà cửa, công trình một cách khoa học.
ANH THƯ
