“Người Hà Nội” - Muôn đời cùng Hà Nội

Ở Hà Đông, Nguyễn Đình Thi lại được đồng chí Trường Chinh giao cho Lời Kêu gọi toàn quốc kháng chiến của Bác và dặn đi gấp trở lại Hà Nội trao cho Ủy ban Kháng chiến, Nguyễn Đình Thi tất tả ngược về Kinh thành đang bốc lửa. Kỷ niệm ấy ám ảnh ông mãi.

Nhân báo “Cứu quốc” chuẩn bị ra số Tết Đinh Hợi 1947, nhà báo Thép Mới “đặt” Nguyễn Đình Thi viết một bài hát tặng chiến sĩ ta đang chiến đấu ở Thủ đô. Lời đặt hàng đã nhen lên cảm xúc trong tâm hồn nhạc sĩ. Nguyễn Đình Thi tìm đến một ngôi nhà của người Hà Nội tản cư ở làng Khúc Thụy bên sông Nhuệ có cây đàn piano. Ông ngồi trước đàn trầm tư. Như một sức mạnh kỳ bí, dòng giai điệu cứ tuôn chảy như sông Hồng mùa lũ ào ạt, dào dạt. Và bản trường ca âm thanh “Người Hà Nội” đã ra đời như thế. Bản trường ca đã được in trên báo “Cứu quốc”, đưa vào Hà Nội chiến đấu gửi tặng bộ đội. Những người lính Trung đoàn Thủ đô đã hát “Người Hà Nội” của Nguyễn Đình Thi trên các chiến lũy ác liệt. “Người Hà Nội” đã thúc giục họ tiến lên giữa “Bụi hè đường cuốn bốc tung bay, xác thù rơi, dưới gót giày. Ầm ầm ầm tiếng súng vui thay, vang ngày mai sáng láng”.

“Người Hà Nội” đã được Nguyễn Đình Thi và các nhạc sĩ bạn bè góp ý trau chuốt thêm cho đến năm 1948 mới hoàn chỉnh giữa chiến khu Việt Bắc. Năm 1951, tại Festival Berlin, “Người Hà Nội” đã được thu vào đĩa hát, từ đó bay sang Pháp và các nước châu Âu làm nức lòng Việt kiều và bạn bè nước ngoài. “Người Hà Nội” đã được chọn làm nhạc hiệu Đài Phát thanh-Truyền hình Hà Nội cũng như “Diệt phát xít” được chọn làm nhạc hiệu Đài Tiếng nói Việt Nam trong suốt 65 năm qua.

Hơn nửa thế kỷ qua, “Người Hà Nội” đã được trình tấu bằng dàn nhạc giao hưởng, độc tấu bằng piano và guitare. Bản chuyển soạn cho piano do nghệ sĩ Nguyễn Hữu Tuấn thực hiện và biểu diễn đã ghi sâu vào lòng công chúng. Nguyễn Hữu Tuấn còn viết phần đệm và thực hiện phần đệm cho người vợ thân yêu của mình là nghệ sĩ Mỹ Bình trình diễn. Bản chuyển soạn cho guitare do nghệ sĩ khiếm thị Văn Vượng tài hoa thực hiện và biểu diễn cũng làm nao lòng người những năm tháng chiến tranh ác liệt. Nhiều ca sĩ đã chọn “Người Hà Nội” làm tiết mục “vàng ròng” cho chương trình riêng của mình như Lê Dung, Quang Thọ, Dương Minh Đức, Ngọc Tân...

 

Nhiều năm tháng của thập kỷ 90 thế kỷ trước, Lê Dung đã hát “Người Hà Nội” thật hào sảng với một kỹ thuật điêu luyện và cảm xúc chân thành. Chính Đài Phát thanh-Truyền hình Hà Nội đã thực hiện ghi hình “Người Hà Nội” với hình ảnh xen kẽ giữa nhạc sĩ Nguyễn Đình Thi suy tư, thâm trầm, lắng nghe với sự biểu cảm sang trọng, rực rỡ của ca sĩ Lê Dung. Ở giữa tác giả và nghệ sĩ là hình ảnh Hà Nội chiến đấu mùa đông 1946 đầy chất lãng mạn và hào hùng. Ngỡ như những con người trên chiến lũy ngày ấy là từng nốt nhạc của Nguyễn Đình Thi khi nghe Lê Dung hào sảng:

Vào đêm 10-10-1974, kỷ niệm 20 năm giải phóng Thủ đô, những người lính Hà Nội ở Tây Nguyên đã cùng nhau tụ lại ở một góc rừng đại ngàn. Ở đấy, chỉ với cây guitare đã bạc màu sơn qua bao cuộc hành quân, chúng tôi hát vang “Người Hà Nội”. Bài hát như khơi cháy ngọn lửa hào hùng trong lòng các chàng trai Hà Nội để rồi sau đó lại tiếp tục dấn thân vào những cuộc chiến đấu chống lấn chiếm quyết liệt, chuẩn bị cho trận điểm huyệt Buôn Ma Thuột vào mùa xuân 1975.

Trong số những cựu binh ngày ấy, có người đã hát “Người Hà Nội” rất hay, không nói là hơn hẳn độ truyền cảm so với các ca sĩ, mà là có thể ngang ngửa với tất cả các giọng hát. Đó là nhà văn Hòa Vang. Ở đâu, bất cứ chỗ nào, nếu đã uống “tây tây” một chút, khi Hòa Vang cất giọng lên: “Đây Hồ Gươm - Hồng Hà - Hồ Tây...” là đã thấy nồng nàn một hình ảnh người Hà Nội đang chốt giữ trên từng chiến lũy đã được miêu tả đầy tính hiệp sĩ trong tiểu thuyết “Sống mãi với Thủ đô” của nhà văn Nguyễn Huy Tưởng, hay trong kịch bản phim “Lũy Hoa” của ông. Nhà văn Hòa Vang đã nhiều lần hát “Người Hà Nội” cho chính nhà văn-nhà thơ- nhà viết kịch-nhạc sĩ tài năng Nguyễn Đình Thi nghe. Lần nào ông cũng rất cảm động.

Ngày Nguyễn Đình Thi tạ thế, Hòa Vang cũng đã hát vang “Người Hà Nội” giữa anh em bạn bè sau khi thành kính trước linh cữu người nghệ sĩ bậc thầy quá cố. “Người Hà Nội” cứ thế, bên ta hằng ngày, muôn đời cùng Hà Nội.