Tình trạng thiếu điện mấy năm nay và một vài năm nữa đã được báo trước từ nhiều tháng. Thiếu điện là chắc chắn, không chỉ năm 2011 mà ngay từ bây giờ. Lỗi tại ai, cứ tiếp tục mổ xẻ nhưng trước mắt cần chủ động chuẩn bị để việc thiếu điện gây ít thiệt hại nhất cho sản xuất và đời sống. Việc ấy sẽ tốt lên rất nhiều nếu cả ngành điện và những người dùng điện cùng làm.
Tại cuộc họp giao ban trực tuyến giữa hai đầu cầu Hà Nội - TP. Hồ Chí Minh ngày 6-12 do Bộ Công thương tổ chức, Tập đoàn Điện lực quốc gia (EVN) đã thông báo năm 2011, trong 6 tháng mùa khô (kéo dài từ tháng 1 đến tháng 6), việc cung cấp điện sẽ tiếp tục căng thẳng. Cả nước sẽ thiếu 1,4 tỷ kWh điện chủ yếu là trong mùa khô. Ít nhất cũng thiếu khoảng 400 triệu kWh nhưng khả năng này ít xảy ra.
Khu vực thiếu điện nhiều nhất là miền Bắc, miền Nam và Bắc miền Trung do nước dự trữ trong các hồ rất thấp so với mọi năm, các nhà máy chạy than lớn vận hành không đúng tiến độ. Đến đầu tháng 12, nước các hồ thủy điện lớn như Hòa Bình, Tuyên Quang, Yaly, Trị An đều thấp hơn năm ngoái từ 10 đến 16 mét tính theo chiều cao cột nước tại đập chính. Nước hồ Hòa Bình năm nay khả năng chỉ đạt mức cao nhất 106 mét. Lượng nước về thấp hơn nhiều năm. Thấp khoảng gần 17 mét so với năm ngoái. Mực nước đã thấp, Hòa Bình vẫn phải xả lũ chống hạn 2 đợt với khoảng 30 tỷ m3. Như vậy, dù Sơn La vào sớm trước 2 năm nhưng do tình hình thiếu nước của các hồ như hiện nay, dự kiến năm nay sản lượng thủy điện sẽ hụt 3 tỷ kWh so với mọi năm. Các nhà máy điện chạy than lớn chưa ổn định, vào các tháng mùa khô, nước ta có khả năng thiếu từ 1,2 tỷ đến 1,4 tỷ kWh.
Như vậy là trừ trường hợp đặc biệt, tình trạng thiếu điện, cắt điện luân phiên vào những ngày khô hạn và nóng bức nhất sẽ xảy ra. Thiếu điện, chất lượng điện không tốt, bị cắt điện sẽ ảnh hưởng rất lớn tới sức khỏe và đời sống người dân vì một số lớn các hộ bây giờ đều có bếp điện, điều hòa không khí, tủ lạnh, quạt máy, tối thiểu là có đèn điện cho con em ôn thi tốt nghiệp và đại học. Không có điện, đời sống người dân bị đảo lộn, tỷ lệ bệnh tật tăng lên. Không có điện, sản xuất gặp rất nhiều khó khăn, nhất là với các nhà máy đông lạnh, công nghiệp nhẹ như dệt may, da giày. Nhưng đây là trường hợp bất khả kháng vào thời điểm này. Vì vậy, vấn đề cần kíp nhất là khắc phục như thế nào tình trạng thiếu điện.
Về phía ngành điện, việc tiết kiệm nước, tiết kiệm điện, giảm tổn thất, giảm sự cố trên lưới là rất quan trọng nhưng không thể một sớm một chiều. Tuy vậy, một lỗi có thể khắc phục được ngay đó là thông báo sớm việc cắt điện, khôi phục lại lưới đúng giờ. Năm ngoái, người dân có thể thông cảm mà chịu đựng việc cắt điện luân phiên nhưng rất khó thông cảm về tình trạng cắt điện đột ngột, không báo hoặc chậm báo trước, kéo dài thời gian cắt điện, lên lịch cắt điện không hợp lý, không công bằng. Giá điện đã cao, chất lượng điện đã kém nhưng càng xuống nông thôn, càng ở vùng sâu, vùng xa, cắt điện càng tùy tiện, càng lâu.
Thiếu điện còn do tình trạng sử dụng điện lãng phí, thiếu kế hoạch của người dùng. Một cán bộ ngành điện đã đúng khi cho rằng nếu các cơ quan Nhà nước, các doanh nghiệp sản xuất tiết kiệm được 10% điện tiêu thụ theo yêu cầu của Chính phủ hoặc nếu mỗi nhà dân tắt bớt một bóng đèn vào giờ cao điểm thì nước ta không thiếu điện, dù nhu cầu có tăng 14% mỗi năm như hiện nay. Lâu dài hơn, tiết kiệm điện được nhiều nhất là tiết kiệm thông qua các biện pháp kỹ thuật. Hãy nhập về những công nghệ ít tiêu hao năng lượng, hãy sử dụng nhiều hơn các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng sạch, đó là cái gốc của việc cân bằng điện năng, một vấn đề quốc gia đang phát triển nào cũng phải tính tới.
Phạm Vũ
