Nguồn gốc về 12 con giáp đến nay vẫn là câu hỏi lớn đối với các nhà nghiên cứu. Tuy nhiên phần lớn kết luận đều cho rằng cách tính lịch của người xưa dựa trên nhu cầu của quá trình lao động sản xuất và mười hai con giáp đã trở thành hình thức và cội nguồn sùng bái vật tổ “totem” của người thượng cổ từ thời nguyên thủy. Mười hai con giáp có ý nghĩa phong phú không chỉ ở khía cạnh chữ nghĩa mà còn trở thành văn hóa truyền thống ở các nước phương Đông.
 |
| Hình ảnh Mèo trên những con tem ở Nhật Bản. |
Mèo không phải là con vật linh như rồng, cũng không được thờ như hổ, hay để trừ tà như gà hoặc dùng để làm thuốc như rắn, khỉ… mà dường như chỉ nuôi để diệt chuột. Nhưng con chuột lại đứng đầu 12 con giáp. Vì thế con mèo được nhìn nhận một cách khá phức tạp. Sự dịu dàng, dễ thương và linh hoạt của mèo được nhiều người ưa thích. Từ vua cho đến thứ dân, từ nhà nghệ sĩ, nhà thơ, mọi người ở các tầng lớp đều ngưỡng mộ và yêu mến con vật bé nhỏ và xinh đẹp, coi nó như người bạn thân trong nhà. Chính vì thế mèo luôn là đề tài hấp dẫn, độc đáo trong nghệ thuật tạo hình.
Nay nhân đúng dịp “con mèo đăng quang”, chúng ta hãy xem lại hình ảnh về mèo trên những chiếc tem thư xinh xắn ở nhiều quốc gia trên thế giới.
Theo danh mục tem bưu chính Việt Nam, có khá nhiều mẫu tem về mèo, gồm 2 loại chính là mèo rừng và mèo nhà. Mèo rừng có 3 mẫu trong 3 bộ: bộ mã số (MS) 274 phát hành năm 1973, bộ MS 434 và 458 phát hành năm 1984 đều khá đẹp, trung thực, sinh động về tư thế và màu sắc. Riêng về mèo nhà cũng có 3 bộ khá đa dạng và phong phú về chủng loại. Năm 1986 phát hành bộ MS 493 có 7 mẫu, chủ yếu giới thiệu đầu và mặt mèo các loại phổ biến, hình vẽ đẹp, mềm mại, nêu được nét đặc sắc của mỗi loài, đặc biệt có một con mèo mắt đỏ khá hiếm hoi. Hai bộ còn lại vẽ toàn thân mèo. Bộ MS 356 năm 1979 gồm 8 mẫu của họa sĩ Trần Ngọc Uyển, giới thiệu các giống mèo: mèo mướp, mèo tam thể, mèo khoang, mèo đốm vần, mèo mướp đốm, mèo vàng, mèo xiêm và mèo vân ám. Và bộ MS 590 phát hành năm 1990, gồm 7 mẫu của họa sĩ Võ Lương Nhi cũng giới thiệu được nhiều loài, màu sắc, tư thế nằm, ngồi, đứng khác nhau, bố cục đẹp. Đặc biệt, vào dịp “Tết Kỷ Mão - 1999”, Bưu chính Việt Nam cũng phát hành 2 mẫu tem và một bloc tem do họa sĩ Nguyễn Thị Sâm thiết kế.
 |
| Tem mang hình ảnh con Mèo năm 2011. |
Ngành bưu chính thế giới cũng phát hành nhiều bộ tem về mèo. Đặc biệt là Nhật Bản, vào dịp Tết năm Mão, phát hành cả tem mèo và thỏ, được thiết kế rất ấn tượng với kiểu dáng đặc biệt theo hình con vật, chứ không phải là hình chữ nhật hay hình vuông thông thường. Chính điều này đã chiếm được cảm tình của người chơi tem và được các nhà sưu tập tem quan tâm, lưu ý. Những mẫu tem về mèo ở các nước rất phong phú về chủng loại, số lượng, đều phản ánh được sự nhạy bén, thông minh, hoạt bát của những chú mèo xinh xắn, hiền hậu. Điều này, giúp cho tem về chủ đề mèo có vị trí trong hệ thống tem phát hành và cũng là lý do cho sự tồn tại lâu dài, chỗ đứng vững chắc và ngày càng phát triển của thể loại tem này.
 |
| Tem con mèo được giới thiệu trong ngày phát hành đầu tiên tại Hà Nội. |
Mặc dù được cách điệu nhưng hình mèo rất gần với tự nhiên với dáng khỏe mạnh, chắc chắn, nhanh nhẹn, tài trí thông minh lại có phần ngộ nghĩnh đáng yêu và vui mắt. Sự phối hợp màu sắc đặc trưng dân gian, rất tươi vui phù hợp với không khí ngày xuân, ngày Tết, phù hợp với phong tục cổ truyền của dân tộc Việt Nam. Bộ tem thể hiện hình tượng gia đình mèo trong không khí lễ hội, mừng năm mới no đủ, gia đình yên vui và hạnh phúc. Đó cũng là thông điệp tốt lành cho một năm mới thịnh vượng.
Lê Quang Đức
