Góc thiên nhiên thu nhỏ

Thế của non bộ

Tiểu cảnh non bộ đã được đưa vào nhà ống với những kiểu mẫu mới, phong phú. (Ảnh T.Y)

Non bộ là nghệ thuật xây dựng, sắp đặt, thu nhỏ, đưa hình tượng sông, núi, cây cỏ ngoài tự nhiên vào trong các vườn cảnh (giả sơn), thường được đặt giữa bồn nước nhỏ để phục vụ mục đích thưởng ngoạn của con người. Kích thước bồn nước, nhỏ thì từ 15-20cm, lớn thì khoảng 2-3m đặt trong các vườn nhà, nhưng cũng có khi xây lớn gần 10m tại những đền, chùa hoặc các điểm tham quan du lịch...

Theo ông Lê Văn Thiện, Giám đốc Công ty TNHH Sơn Cảnh Viên trên đường Điện Biên Phủ, nghệ thuật xây dựng non bộ tuy có những nguyên tắc, quy luật chặt chẽ, khắt khe, nhưng hiện tại cách chơi đã phóng khoáng hơn, miễn sao làm đẹp ngôi nhà đang ở. Ví dụ, trước đây, một số thế non bộ được mọi người lựa chọn là huyền nham (những tảng đá nhô ra như được treo giữa chừng giống mái nhà), tung nham (có nhiều đỉnh nhọn), kích nham (đỉnh đột khởi), thế cao phong (ngọn cao vút, đầu núi hơi tròn để tránh vẻ khiêm tốn và thể hiện một hòn núi già cổ kính)… Bên cạnh đó, người chơi non bộ cũng cần chú ý đến vách núi, chân núi và mặt đất không được trơn tru, nhẵn nhụi mà phải tạo được đường gân, chỗ lồi, lõm để có đẹp tự nhiên, không giả tạo. Đá dùng đắp non bộ là những loại đá xốp như đá san hô, dễ hút nước để nuôi cây, đá cứng như đá vôi thì cần có khe nứt, kẽ gân để làm mạch nước. Dù với bất kỳ hình dáng nào, bài trí hòn non bộ phải theo tỷ lệ, cây không được cao hơn núi để giữ được tổng thể hài hòa…

Ngoài ra, một chi tiết không kém phần quan trọng để tạo ra một hòn non bộ đẹp là việc trồng cây, cắt xén, gắn tượng, yếu tố tạo nên sự sinh động cho tiểu cảnh. Tất cả tạo nên nội dung của đề tài. Cũng theo ông Thiện, bí quyết đầu tiên là chọn những cây bé nhỏ, cân xứng với kích thước của non bộ. Một cây nhỏ trong non bộ biểu hiện cho cây cổ thụ trong thực tế. Vì thế, thân cây phải xù xì, giảm chiều cao, nở chiều rộng, lá sẫm màu. Người chơi non bộ phải biết kỹ thuật trồng sửa cây cảnh, chọn cây có lá nhỏ bé, dáng đẹp, thân uốn, sao cho thích hợp với toàn cảnh. Theo đó, những cây thường chọn để trang trí non bộ là: La hán tùng, bách xỉ tùng, trắc bá diệp, cây si, cây sung, hổ nhĩ, thạch xương bồ, trân châu thảo, trường sinh, phượng vĩ, sa kê, dương liễu, trúc nhĩ, xương rồng, hồng tỷ muội, rong cẩm vân... Những cây này không những có hình dáng đẹp mà có thể sống dễ dàng trên khe đá.

Gắn liền với không gian nhà ở

Mỗi hòn non bộ được làm sẵn theo những thế đơn giản như nhị sơn, tam sơn, ngũ sơn… có giá trung bình từ 2 đến 5 triệu đồng… Ảnh chụp tại Công ty TNHH Sơn Cảnh Viên. (Ảnh T.Y)

Mỗi hòn non bộ được làm sẵn theo những thế đơn giản như nhị sơn (mẹ con), tam sơn (phước, lộc, thọ), ngũ sơn (ngũ hành sơn)… có giá trung bình từ 2 đến 5 triệu đồng (tùy kích thước) là sự lựa chọn của nhiều gia đình bình dân. Còn những gia đình khá giả, việc bài trí non bộ trong không gian sống của họ thường với giá thiết kế, thi công lên đến hàng chục triệu đồng. Chủ cơ sở Non bộ Tuyên Sơn Vân Cảnh trên đường 2-9 chia sẻ, theo phong thủy, không nên thiết kế hồ nước và hòn non bộ ở trong nhà, dù bố trí ở bất kỳ vị trí nào. Vì theo quan niệm sông hồ, núi non phải giao hòa với trời đất thì mới hợp lẽ tự nhiên. Tuy nhiên, với diện tích sống nhỏ hẹp hiện nay, nhiều gia đình vẫn chọn phương pháp đưa non bộ vào nhà để tạo nên không gian mát mẻ, sinh động trong kiến trúc nhà ống hay sân vườn có diện tích nhỏ.

Kiến trúc sư Nguyễn Hoàng Quốc, Giám đốc Công ty Tư vấn-Thiết kế-Xây dựng Thước Vàng cho biết, diện tích nhà phố hiện nay khá nhỏ nên nhiều gia đình chọn giếng trời, tiểu cảnh non bộ là sự lựa chọn đầu tiên. Cách này vừa đưa được thiên nhiên vào ngôi nhà hình ống, vốn rất chật hẹp của chốn phố thị, vừa góp phần cân bằng âm dương cho ngôi nhà. Tuy nhiên, hòn non bộ trong nhà không nên quá nhọn hoặc quá cao để giảm hỏa tăng thủy. Nếu giếng trời không rộng, thì chỉ nên đặt hòn non bộ nhỏ hoặc dạng hồ nước chảy có chút sỏi đá, cây xanh và nên để dòng nước luân chuyển liên tục, tránh tù đọng sinh muỗi và ẩm thấp.

Xưa, thú chơi non bộ được lựa chọn khi sống trong những không gian rộng rãi, thoáng mát. Nay, việc đưa non bộ vào nhà ống, diện tích chật hẹp lại là sự lựa chọn của nhiều gia chủ. Chị Trần Thị Minh Hà (85 Trần Quốc Toản) tâm sự: “Nếu như trước đây, mỗi khi bước vào nhà tôi đều cảm thấy ngột ngạt bởi sự bít bùng của nó thì nay, không gian mới với nước chảy, cây xanh cho tôi một cảm nhận khác. Điều mà chúng tôi nhận được là tâm hồn thư giãn trong không gian sống tràn ngập ánh sáng, sự mát mẻ dù diện tích ngôi nhà chỉ 94m2…”.