Món ăn Việt quyết không cầu kỳ. Nhưng không vì thế mà tuy rất giản dị, thỉnh thoảng vẫn xuất hiện những món ăn rất lạ, làm phong phú thêm khái niệm ngon, làm người ăn tròn xoe mắt trước sự sáng tạo tài tình của người đứng bếp!
Ngày ấy, không biết bằng cách nào, cứ Tết Nguyên đán bà cụ nhà hàng xóm của tôi ở Hà Nội lại đụng hai con heo, mỗi con heo cỏ đâu chừng dăm chục ký. Hàng xóm láng giềng, tổ dân phố không ai một lời thắc mắc. Chia chác, biếu người này ký thịt người kia ký mỡ, người nọ bộ lòng… gì cũng được, nhưng tám cái chân giò thì bà cụ nhất định giữ lại…
Là vì chum tương bà cụ tự tay làm vào mùa hè đã ngấu. Nếp thì nếp cái hoa vàng, đậu tương thì đậu tương leo nhỏ hạt. Nếp nấu xôi còn nguyên hạt sau khi ủ cho một màu vàng óng. Đậu tương rang trong cát chín đều và tróc vỏ đem ngâm đúng bảy ngày. Nước thì nước mưa, lại thêm một loại men gì đấy nghe nói gia truyền bí truyền. Được nắng, chum tương của bà cụ sẵn sàng thách đố những chum tương Bần Yên Nhân hay Cự Đà. Nhưng…
Nhưng bà cụ bắc nồi luộc tám cái giò heo. Giò chín, nồi nước đang vẫn sôi sùng sục thì bà cụ vớt cả tám cái chân giò còn nóng sôi bỏ vào chum tương. Và…
Và ngày nối ngày đêm nối đêm, đêm gọi ngày ngày đợi đêm, tương đợi giò giò đợi tương. Đúng bốn tháng sau, không thiếu không dư một ngày, bà cụ mở chum tương vớt tám cái giò heo ra… Tôi may mắn là đứa trẻ con được bà cụ thương như cháu ruột. Tôi may mắn được bà cụ gọi, bảo ngồi ngay ngắn trước một cái chân giò ngâm tương, bảo cứ từ từ mà thưởng thức, bảo đời còn dài đi đâu mà vội!... Tôi không đủ chữ để có thể tả cái miếng chân giò ngâm tương bà cụ hiền lành ngồi nhìn tôi ăn. Cái miếng chân giò ấy nó gây cho tôi một chấn động, hằn sâu vào cuộc đời tôi. Cứ mỗi cái Tết nhìn vợ tôi luộc thịt heo ngâm nước mắm tôi lại nhớ mồn một miếng chân giò ngâm tương ngày xưa. Nhưng chân giò chỉ là một nửa câu chuyện. Cái chén tương mới là thần thoại. Chả hiểu tương tác với nhau thế nào mà cái chén tương từ chum tương ngâm chân giò luộc ấy nó thơm nó ngọt, nó đình đám, nó khiến mình cứ lịm người, cứ phải mang nó đi suốt cuộc đời!
Hoàng
