Guernica - bức tranh nổi tiếng của Pablo Picasso thực hiện để phản ứng vụ máy bay chiến đấu của Đức và Ý, theo lệnh của Tây Ban Nha đánh bom ở Basque, Guernica trong cuộc nội chiến Tây Ban Nha. Bức tranh mô tả bi kịch đau khổ của chiến tranh khi nó gây ra tang tóc cho dân thường vô tội.
 |
| Pablo Picasso, chân dung tự họa. |
Tác phẩm Guernica với kích thước lớn, hoành tráng, trở thành lời nhắc nhở thường xuyên về những bi kịch của chiến tranh, một biểu tượng chống chiến tranh và một hiện thân của hòa bình. Ngay sau khi hoàn thành, Guernica được trưng bày nhiều nơi trên thế giới, trở nên nổi tiếng và được hoan nghênh nồng nhiệt và nó giúp cuộc nội chiến phi lý, đẫm máu của Tây Ban Nha nhận được sự chú ý của thế giới.
Ngày 26-4-1937, thị trấn Basque, một nơi hoàn toàn không có sự phòng thủ ở phía bắc Guernica bị đánh bom không ngừng trong ba giờ bằng máy bay Đức và Ý, thực hiện theo lệnh của lực lượng đối nghịch Franco. Ngoài phi vụ oanh tạc và ném bom ra còn có nhiều chiến dịch khủng khiếp được thử nghiệm với những tiềm năng khí giới chiến tranh hiện đại, bao gồm bom cháy lửa, chất nổ, rốc-kết… Tất cả phương tiện chết chóc này đều cố tình tấn công vào các dân thường. Thị trấn Basque hoàn toàn bị san bằng. Ba ngàn người ước tính đã thiệt mạng và hàng ngàn người khác bị thương.
Thế giới đã bị sốc và tức giận khi báo chí đưa tin về cuộc tấn công tàn bạo đó. Hầu hết các cư dân của Guernica là phụ nữ, trẻ em và người già, bởi vì những người đàn ông trẻ tuổi mới được đi chiến đấu trong quân đội Cộng hòa.
Nghệ sĩ Picasso không bao giờ muốn tham gia vào công việc chính trị nhưng sự đau buồn sâu sắc của ông lớn dần theo sự bùng nổ của cuộc nội chiến tại quê nhà và đặc biệt, mối quan hệ có phần mang tính chính trị với Dora Maar, một thành viên của Đảng Cộng sản Pháp đã gây nên sự phấn khích nơi ông, đưa sự tổn thương của người Tây Ban Nha vào sự phẫn nộ của chính mình. Làn sóng cảm xúc kinh hoàng và phẫn nộ sau vụ tấn công dã man trên vùng đất Guernica được tái hiện qua các hình thể tưởng chừng như đang la hét hãi hùng và vỡ vụn trong tranh của Picasso tạo ra một trong những kiệt tác vĩ đại nhất trong lịch sử nghệ thuật - một sự tuôn đổ đau buồn và giận dữ lên án chiến tranh.
 |
| Pablo Picasso đã sống và làm việc tại tòa nhà này từ năm 1936 đến 1955. |
Đầu năm 1937 ông bắt đầu vẽ Guernica. Báo The Guardian, số ngày 8-8 đưa tin về sự kiện này bằng ảnh và thông tin chi tiết về Hôtel de Savoie, tên của một khách sạn có từ thế kỷ 17, nằm trên đường thứ 6 ở Paris là một tòa biệt thự có dáng vẻ sang trọng và nổi tiếng cho nước Pháp vào thời đó. Một tấm bảng màu xám treo trên cánh cổng sắt của tòa nhà đã ghi dấu vết tích có giá trị lịch sử với dòng chữ “Pablo Picasso đã sống và làm việc tại tòa nhà này từ 1936 đến 1955 và tại đây ông đã thực hiện bức tranh Guernica vào năm 1937”.
Cũng tại Hôtel de Savoie, một truyện ngắn viết năm 1837 của tác giả nổi tiếng người Pháp, Honoré de Balzac. Truyện mô tả nỗi ám ảnh của họa sĩ Frenhofer, họa sĩ vĩ đại nhất vào thời đó, đã bỏ mất nhiều năm cho năng lực sáng tạo của mình để hoàn thành một tác phẩm. Kết cuộc bị chế nhạo bởi những người bạn nghệ sĩ của mình khi cho là ông ta đang làm công việc của một người điên, Frenhofer phá hủy các tác phẩm và qua đời. Giống như Frenhofer, Picasso cũng tự giam mình trong xưởng vẽ thời gian dài để tạo ra một kiệt tác.
 |
| Guernica |
Với kích thước 3,5 x 7,8, Guernica đã được dựng nghiêng để phù hợp dưới xà nhà của trần nhà. Bức tranh được hoàn thành trong hai mươi bốn ngày dữ dội, điên cuồng. Dòng ý tưởng, cảm xúc, truyền thống, huyền thoại, sự ám ảnh và biểu tượng của nguồn gốc ăn sâu trong văn hóa Tây Ban Nha và Địa Trung Hải đổ lên tấm tranh. Chúng được thúc đẩy bởi sự tức giận và cần phải thể hiện sự đau đớn.
Ngày nay, khách sạn Hôtel de Savoie đã khác xưa nhiều. Tuy nhiên, từ cái sảnh nhỏ bên cạnh một cầu thang xoắn ốc, người ta có thể nhận ra hình ảnh Picasso đã làm việc ở đây.Và tác phẩm bất hủ Guernica hiện đang trưng bày tại Bảo tàng Reina Sofia, Madrid, Tây Ban Nha.
HOÀNG ĐẶNG
