Kỷ niệm lần thứ 50 ngày mất của danh họa Georges Braque vừa qua, nhà trưng bày tác phẩm nghệ thuật nổi tiếng Pháp Grand Palais ở Paris trưng bày những tác phẩm hội họa của ông với tên gọi “Cuộc triển lãm nhìn lại quá khứ sáng tác của Braque”.
 |
| Georges Braque |
Georges Braque là một trong những nghệ sĩ quan trọng nhất của thế kỷ 20. Nhân sự kiện này, tờ Telegraph đưa tin với cái tít khá sôi nổi “Georges Braque, người thay đổi xu hướng hội họa phương Tây”. Giới phê bình phong cho cả Georges Braque cùng với Pablo Picasso là “Cha đẻ của chủ nghĩa lập thể” trong hội họa, tính từ cuộc triển lãm tranh lập thể của họ vào năm 1907.
Một khác biệt quan trọng giữa lập thể Braque và Picasso cũng là đặc trưng chung mà riêng biệt như tính cách người Pháp và Tây Ban Nha: Braque xử lý sơn dầu một cách đằm thắm mà mỗi nét cọ giúp bạn tạo ra một bề mặt sơn đẹp. Còn Picasso cơ bản là vẽ hình khối, mảng màu như “đồ án”, nóng bỏng.
Georges Braque sinh tại Argenteuil, Val-d’Oise. Ông lớn lên ở Le Havre và được đào tạo theo hướng nghề nghiệp trang trí như người cha và ông nội. Tuy thế, ông cũng chăm chỉ theo học lớp học mỹ thuật chính quy tại École des Beaux-Arts, ở Le Havre, từ khoảng năm 1897-1899.
Trong tháng 5-1907, ông trưng bày thành công các tác phẩm theo phong cách lập thể. Braque bắt đầu làm việc chặt chẽ với Picasso, người đã phát triển một phương pháp tiếp cận tương tự như bức tranh sơn dầu. Vào thời điểm đó Pablo Picasso chịu ảnh hưởng của Gauguin, Cézanne, mặt nạ bộ lạc châu Phi và tác phẩm điêu khắc Iberia, trong khi Braque là chủ yếu quan tâm trong việc phát triển ý tưởng của Cézanne là họa sĩ mà trước đây ông từng chịu ảnh hưởng.
 |
| Tĩnh vật 2. |
So sánh các tác phẩm của Picasso và Braque trong năm 1908 cho thấy rằng tác động của cuộc gặp gỡ của họ đã thúc đẩy tăng cường khả năng sáng tạo, đeo đuổi và phát triển chủ nghĩa lập thể trong cùng một nỗ lực chung giữa Picasso và Braque. Cả hai nghệ sĩ tạo ra bức tranh của màu đơn sắc và các mẫu phức tạp của hình nét - tất cả, bây giờ được gọi là chủ nghĩa lập thể phân tích.
Một thời điểm quyết định trong sự phát triển của nó xảy ra vào mùa hè năm 1911, khi Georges Braque và Pablo Picasso vẽ cạnh nhau ở Céret, trong dãy núi Pyrenees, Pháp, tuy là tranh lập thể nhưng cả hai đều cố gắng để tạo nên sự khác biệt giữa nhau. Trong năm 1912, họ bắt đầu thử nghiệm với tranh dán giấy (collage). Và họ tiếp tục làm việc chặt chẽ với nhau cho đến khi sự bùng nổ của thế chiến thứ nhất vào năm 1914 khi Braque gia nhập vào quân đội Pháp, ông rời Paris để chiến đấu trong cuộc chiến tranh thế giới thứ nhất.
 |
| Tĩnh vật ở xưởng vẽ. |
Vào năm 1908, nhà phê bình nghệ thuật Pháp Louis Vauxcelles, lần đầu tiên sử dụng thuật ngữ chủ nghĩa lập thể, hoặc “cubiques kỳ dị”, sau khi nhìn thấy một bức tranh của Braque. Ông mô tả nó như là sự kết nối các hình khối nhỏ, sau đó thuật ngữ “lập thể” nhanh chóng được sử dụng rộng rãi mặc dù hai người sáng tạo lúc đầu đã không chấp nhận nó. Nhà nghiên cứu lịch sử mỹ thuật Ernst Gombrich mô tả xu hướng lập thể như “các nỗ lực triệt để nhất để dập tắt sự mơ hồ của hình ảnh - một tác phẩm nhân tạo, một tấm vải màu, đa sắc”. Từ lúc đó, phong trào lập thể lây lan nhanh chóng trên khắp Paris và châu Âu.
Braque bị thương nặng trong chiến tranh, và khi ông tiếp tục sự nghiệp nghệ thuật của mình trong năm 1917, tranh ông càng ngày càng nghiêng hẳn về chủ nghĩa lập thể. Làm việc một mình, ông đã phát triển một phong cách cá nhân hơn, đặc trưng bởi màu sắc rực rỡ và kết cấu bề mặt và khi chuyển đến bờ biển Normandy. Ông tiếp tục làm việc suốt phần còn lại của cuộc đời mình, cho ra đời một số lượng tác phẩm đáng kể gồm tranh sơn dầu, đồ họa và tác phẩm điêu khắc, tất cả thấm nhuần với một chiều sâu đầy tính chiêm nghiệm.
Georges Braque mất ngày 31-8-1963, tại Paris. Ông được chôn cất trong nghĩa trang nhà thờ ở Saint-Marguerite-sur-Mer, Normandy, Pháp. Tác phẩm của Braque hiện đang lưu giữ trong hầu hết các bảo tàng lớn trên thế giới.
HOÀNG ĐẶNG
