Sự xuất hiện của nghệ thuật do trí tuệ nhân tạo (AI) tổng hợp khiến cộng đồng chia ra làm hai xu hướng: một bên thể hiện sự phấn khích trước những khả năng đa dạng mà AI mang lại, một bên lo lắng về vai trò của nghệ sĩ truyền thống.
 |
| Nhạc sĩ, nghệ sĩ thử nghiệm Holly Herndon sử dụng giọng hát do AI tạo ra trong các tác phẩm của mình. Ảnh: Insider |
Hiện nay, chỉ cần người dùng nhập một vài từ khóa, AI sẽ tổng hợp dữ liệu và xử lý mọi công đoạn để tạo nên những bức tranh có hiệu ứng thị giác đáng ngạc nhiên. Cảm xúc bối rối trước sự xuất hiện của AI dẫn chúng ta trở về tình huống tương tự ở nửa cuối thế kỷ 19. Khi nhiếp ảnh xuất hiện cho phép ghi lại hình ảnh như thật, người ta bắt đầu tranh cãi về vị thế của những họa sĩ truyền thống.
Với mỗi sự xuất hiện của một kỹ thuật mới, người ta lại lo sợ rằng kỹ thuật ấy sẽ lấy đi vai trò của những nghệ sĩ. Tuy nhiên, về mặt nghệ thuật, hạn chế của AI nằm ở chỗ, hiệu quả thị giác mà nó mang lại là sự xào nấu của vô vàn phong cách có sẵn. Điều này dẫn đến thách thức về bản quyền, khi AI trộn rất nhiều tham chiếu mà không bảo đảm tính minh bạch về nguồn. Trong một bài viết trên tạp chí Artnet, nghệ sĩ kỹ thuật số Greg Rutkowski cho biết, tác phẩm của anh đã bị gán vào hàng ngàn hình ảnh AI khác nhau, anh cho rằng AI không được phép tham khảo sáng tác của nghệ sĩ còn sống để bảo đảm sự tôn trọng về bản quyền.
Trên thực tế, AI đã can thiệp vào đời sống văn học thông qua những thuật toán tìm kiếm của Google, Facebook... nhằm tìm hiểu thói quen, sở thích đọc sách của người dùng để cung cấp gợi ý những tác phẩm phù hợp. Tuy nhiên, ít ai nghĩ rằng, đến một ngày, những cỗ máy vô tri vô giác lại có thể viết văn. Ngày 25-8, NXB Parambook phát hành cuốn tiểu thuyết đầu tiên do trí tuệ nhân tạo của Hàn Quốc sáng tác - The world from now on, tác giả AI Birampung. Nhà văn và chuyên gia khoa học máy tính Kim Tae Yeon đã trực tiếp điều khiển Birampung viết cuốn tiểu thuyết này. Trước đó, nhà văn đã vạch ra cốt truyện, bối cảnh và các nhân vật của cuốn sách. Theo những người sáng lập, Birampung không chỉ hiểu và diễn đạt những câu khô khan mà còn có cả những ẩn dụ văn học, hàm ý trong câu. Các câu văn do Birampung viết đủ lắt léo, phức tạp và gần như không cần hiệu đính.
Khi trí tuệ nhân tạo trở nên ưu việt hơn, nỗi sợ của con người về một tương lai bị AI thống trị càng tăng thêm. Mỗi bước tiến nhỏ của AI đều gây lo ngại rằng máy móc sẽ lấy đi công việc của người nghệ sĩ, hoặc các tác phẩm nhái chất lượng cao (deepfake) do AI tạo ra sẽ làm sai lệch cảm giác thực tế.
Trong thế giới nghệ thuật, có một sự nghi ngờ lớn dành cho AI. Hồi tháng 9 năm ngoái, một tác phẩm nghệ thuật do AI tạo ra được trao giải nhất trong cuộc thi tổ chức tại hội chợ bang Colorado, Mỹ. Điều này dẫn đến sự phản đối kịch liệt từ các nghệ sĩ cũng như các nhà phê bình. Bất chấp thái độ e ngại và khó chịu, nhạc sĩ và nghệ sĩ thử nghiệm Holly Herndon lại có cái nhìn trái chiều khi cô không cho rằng AI là một sản phẩm xấu xa hoặc sẽ hủy hoại nghệ thuật. Theo cô, công nghệ AI sẽ còn tồn tại lâu dài và chúng ta tìm cách sống chung với nó. Chia sẻ với trang tin Business Insider, Holly Herndon bày tỏ: “Tôi nghĩ cách tốt nhất để tiến lên là các nghệ sĩ cần ủng hộ sự phát triển của hoạt động máy học và họ nên tư duy về cách thức để mời những người khác sống chung cùng AI với mình”.
Năm 2021, Herndon khởi động một dự án có tên Holly+. Đây là công cụ cho phép các nghệ sĩ làm ra sản phẩm âm nhạc thông qua việc sử dụng một giọng nói do AI tạo ra, nhái theo giọng của nghệ sĩ. Về cơ bản, các tác phẩm được tạo bằng Holly+ là những bản deepfake dựa trên giọng hát của Herndon. Việc Herndon dùng AI để sáng tạo đã mở ra con đường phía trước, không chỉ dành riêng các nghệ sĩ mà còn cho nhiều đối tượng khác. Thay vì từ chối sử dụng công nghệ mới, tất cả mọi người đều có thể học cách sử dụng những công cụ này để giúp cuộc sống của chúng ta dễ dàng hơn, hoặc mở ra những con đường sáng tạo mới.
ĐOÀN GIA HUY(tổng hợp)
