Hơn 40 bang của Mỹ, trong đó có California và New York, đã đệ đơn kiện công ty Meta vì các nền tảng của họ gây hại cho sức khỏe tâm thần bằng cơn nghiện mạng xã hội với những người trẻ.
 |
| Tổng chưởng lý bang Tennessee, ông Jonathan Skrmetti, công bố việc khởi kiện Meta, công ty mẹ của Facebook và Instagram, trong cuộc họp báo ngày 24-10-2023 tại Nashville, bang Tennessee. Ảnh: AP Photo/George Walker IV |
Cụ thể, trong vụ kiện tập thể do 33 bang của Mỹ đứng tên nộp tại tòa án liên bang ở California, các nguyên đơn cáo buộc Meta (trước đây là Facebook) đã thường xuyên thu thập dữ liệu của trẻ dưới 13 tuổi mà không được cha mẹ các em đồng ý, và điều này là vi phạm luật pháp liên bang. Bên cạnh đó, còn có 9 tổng chưởng lý khác đại diện cho các bang của họ nộp đơn kiện Meta cũng vì những lý do đã nêu, nâng tổng số địa phương đang khởi kiện công ty mẹ của Facebook và Instagram lên 41 bang và một đặc khu Washington, D.C.
Dụ dỗ thanh-thiếu niên
“Meta khai thác các công nghệ mạnh mẽ và chưa có tiền lệ để dụ dỗ, lôi kéo và rốt cuộc là cám dỗ thanh niên và trẻ vị thành niên. Động cơ của họ là lợi nhuận, và trong quá trình tìm cách tối đa hóa lợi nhuận tài chính, Meta liên tục nói dối dư luận về những mối nguy hiểm nghiêm trọng trên các nền tảng mạng xã hội của họ”, đơn kiện cáo buộc. “Họ đã che đậy những cách thức mà trong đó các nền tảng này khai thác và thao túng những khách hàng dễ tổn thương nhất của mình: trẻ vị thành niên và trẻ em”, đơn kiện nhấn mạnh.
Các nguyên đơn cũng nêu ra những thiệt hại về tài chính và yêu cầu bồi thường, họ đề nghị tòa án chấm dứt các hoạt động được xác định là vi phạm pháp luật của Meta.
“Trẻ em và trẻ vị thành niên đang phải gánh chịu tình trạng sa sút về sức khỏe tinh thần ở những mức độ lớn nhất và các công ty mạng xã hội như Meta chính là bên phải chịu trách nhiệm (cho tình trạng đó - PV)”, thông cáo của tổng chưởng lý bang New York, bà Letitia James, cáo buộc.
Cũng trong thông cáo này, bà James cho rằng Meta đã hưởng lợi từ nỗi đau của trẻ em khi cố ý thiết kế các nền tảng của mình với những tính năng gây thao túng khiến trẻ nghiện các nền tảng đó trong khi mất dần sự tự tin vào bản thân.
Về phần mình, Meta cho biết họ chia sẻ với các tổng chưởng lý bang về mong muốn và quyết tâm tạo ra những trải nghiệm trực tuyến tích cực và an toàn cho thanh-thiếu niên. Công ty này cũng cho biết tới nay họ đã đưa ra hơn 30 công cụ để hỗ trợ nhóm người dùng này và gia đình họ.
“Chúng tôi thất vọng khi thay vì hợp tác hiệu quả với các công ty trong toàn ngành công nghiệp để tạo ra những tiêu chuẩn minh bạch, phù hợp với lứa tuổi cho nhiều ứng dụng mà trẻ vị thành niên đang sử dụng, các tổng chưởng lý lại chọn hướng đi này”, thông cáo của Meta tỏ ra thất vọng với quyết định “đáo tụng đình” của chính quyền hơn 40 bang.
Bức xúc của cả Dân chủ lẫn Cộng hòa
Vụ kiện trên diện rộng ở cấp độ liên bang nói trên là kết quả của cuộc điều tra do liên minh gồm các tổng chưởng lý thuộc cả hai đảng Dân chủ và Cộng hòa đến từ các bang California, Florida, Kentucky, Massachusetts, Nebraska, New Jersey, Tennessee và Vermont. Đơn kiện cáo buộc Meta đã cố ý vi phạm Đạo luật bảo vệ quyền riêng tư trên mạng của trẻ em ở Mỹ khi thu thập dữ liệu của trẻ mà không thông báo và cũng không được cha mẹ các em cho phép.
Nguyên nhân sâu xa hơn nữa bắt nguồn từ loạt bài báo điều tra gây sốc và khiến dư luận bị đánh động sâu sắc về tác hại của các mạng xã hội với người trẻ do báo Wall Street Journal (WSJ) đăng tải vào mùa thu năm 2021. Loạt bài của WSJ dựa trên chính nghiên cứu của Meta và nhận thấy công ty này hoàn toàn hiểu rõ những tác hại mà mạng Instagram của họ có thể gây ra với trẻ vị thành niên, đặc biệt là trẻ em gái trong vấn đề sức khỏe tâm thần và những ám ảnh liên quan tới diện mạo và vóc dáng cơ thể.
Một nghiên cứu nội bộ của Instagram từng trích dẫn số liệu cho thấy có 13,5% trẻ em gái cho biết Instagram đã khiến những ý nghĩ về chuyện tự tử trong các em trở nên ám ảnh hơn, và 17% các em gái tuổi teen thừa nhận mạng này khiến chứng rối loạn ăn uống của mình nghiêm trọng hơn.
Sau loạt bài đầu tiên của WSJ, hãng tin AP đã công bố những điều tra và phát hiện độc lập của họ dựa trên các tài liệu bị rò rỉ từ “người thổi còi” Frances Haugen. Người phụ nữ vốn là một nhà khoa học dữ liệu có bằng kỹ sư máy tính ở bang Iowa (Mỹ) này đã điều trần trước Quốc hội Mỹ và một ủy ban quốc hội Anh về những sự thật bà đã phát hiện liên quan tới các nền tảng mạng xã hội.
“Meta đã và đang làm hại các trẻ em và trẻ vị thành niên của chúng ta, khai thác tình trạng nghiện để tăng lợi nhuận công ty, với vụ kiện hôm nay, chúng ta sẽ vạch ra một ranh giới”, tổng chưởng lý bang California, ông Rob Bonta nói.
|
Lo ngại nhiều về tác động của mạng xã hội với người trẻ Việc sử dụng mạng xã hội trong nhóm tuổi teen đang rất phổ biến ở Mỹ cũng như trên toàn thế giới. Theo khảo sát của Trung tâm nghiên cứu Pew (Mỹ), gần như mọi em trong độ tuổi 13-17 ở Mỹ đều sử dụng ít nhất một mạng xã hội, trong đó khoảng 1/3 em nói đang “gần như thường xuyên” sử dụng chúng. Để thực thi luật pháp liên bang Mỹ, các công ty mạng xã hội cấm trẻ dưới 13 tuổi đăng ký lập tài khoản trên các nền tảng. Tuy nhiên dường như ai cũng thấy việc khai gian tuổi để lách quy định này dễ dàng thế nào. Và thực tế cho thấy, dù được cha mẹ đồng ý hay không, rất nhiều trẻ em vẫn đang có không chỉ một mà còn nhiều tài khoản. Tổng chưởng lý đặc khu Washington D.C. Brian Schwalb chưa bình luận về việc họ có đang xem xét luôn các mạng xã hội khác là TikTok và Snapchat không. Theo lời ông, lúc này họ chỉ đang tập trung vào Meta với hai nền tảng của họ là Facebook và Instagram. |
ĐỖ DƯƠNG
