Định hướng dư luận, tạo đồng thuận xã hội, củng cố niềm tin

Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam 21-6 hằng năm không chỉ là ngày kỷ niệm của riêng ngành báo chí, không chỉ được những người trực tiếp làm công tác báo chí quan tâm, mà nó đã trở thành mối quan tâm chung của toàn xã hội. Điều đó cũng dễ hiểu, bởi vì báo chí ngày nay đã trở thành người bạn đồng hành, là một phần không thể thiếu trong đời sống tinh thần của hầu khắp các tầng lớp xã hội.

Phóng viên tác nghiệp tại khu trưng bày sách chào mừng Đại hội lần thứ XIII của Đảng. Ảnh: ANH HUY

Báo chí thể hiện vai trò và ảnh hưởng trong đời sống xã hội

Khái niệm báo chí đã mở rộng biên độ với đủ các loại hình truyền thông, đặc biệt là báo điện tử và những trang thông tin điện tử của các báo. Những thành tựu mới của khoa học công nghệ trong thời đại toàn cầu hóa đã cung cấp cho báo chí những công cụ cực kỳ hiện đại và thông minh, tạo thuận lợi chưa từng có để báo chí thể hiện vai trò và ảnh hưởng của mình trong đời sống xã hội. Ấn tượng và cảm xúc về những tờ báo giấy còn “thơm mùi mực mới” ngày nào, giờ đã được bổ sung bằng những giao diện hấp dẫn, bắt mắt của các trang báo điện tử với đủ sắc màu và phong cách thể hiện đầy sáng tạo không ai giống ai.

Đúng như mọi người đều nhận thấy, có thể nói hiếm có loại hình văn hóa nghệ thuật nào như báo chí ngày nay, luôn luôn cập nhật những suy nghĩ, xúc cảm hằng ngày của hàng triệu triệu người trên trái đất. Mở mắt ra mỗi sáng, người ta bắt đầu nghe đài, đọc báo, cùng với nhà báo suy nghĩ về đất nước, về thời đại, buồn vui với mọi biểu hiện của xã hội, của những người chung quanh. Báo chí đã vượt qua những giới hạn về không gian, thời gian, biên giới quốc gia, bất kể ngày đêm, chuyển tải những khối lượng thông tin to lớn, với tốc độ cao, gần như tức thì, tới từng cá nhân, gia đình, tổ chức ở mọi quốc gia trên thế giới.

Nhìn từ phía tiếp nhận thông tin, có thể nhận thấy người đọc, người nghe ở nước ta hiện nay đang rất “khát” thông tin, rất có ý thức theo dõi thông tin trong nước và thế giới. Theo số liệu thống kê của một số cơ quan, tính tới năm 2021, Việt Nam có khoảng 70 triệu người sử dụng internet. Nhất là trong thời kỳ giãn cách nghiêm ngặt vì Covid-19, nhiều hoạt động được đưa lên môi trường số, cộng với xu hướng Internet kết nối vạn vật dần trở nên phổ biến rộng rãi, những thuận lợi đó đã đưa người đọc đến với một thế giới thông tin vô cùng phong phú, đa dạng, đa chiều.

Cũng theo một khảo sát được công bố của Google trong tháng 5-2021 cho thấy, người Việt dành trung bình 70 phút mỗi ngày để xem YouTube. Việt Nam có 25 triệu người theo dõi YouTube trên ti-vi nối mạng trong một tháng, cao nhất khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Con số này tại Nhật Bản và Ấn Độ là 20 triệu, Australia là 8 triệu. (VnExpress, 19-12-2021)

Đà Nẵng là địa phương có hạ tầng kỹ thuật số hiện đại, với hạ tầng viễn thông công cộng có kết nối nội mạng tốc độ cao. Trong một bài viết trên trang thông tin điện tử của Bộ Xây dựng tháng 5-2021 về chuyển đổi số, Đà Nẵng là địa phương có tỷ lệ người sử dụng điện thoại di động đứng đầu cả nước, với tỷ lệ 276 máy/100 dân, 99,8% hộ gia đình có kết nối internet và 99,4% người dân tiếp cận, sử dụng Internet. 100% trường học các cấp đã kết nối Internet băng rộng và sử dụng phần mềm quản lý trường học.

Chính với bối cảnh công nghệ thông tin phát triển như vậy nên các loại hình báo chí ở nước ta ngày càng có tầm ảnh hưởng sâu rộng, nhanh nhạy, tác động đến nhận thức, tình cảm và thái độ của nhân dân, tới tâm trạng và dư luận xã hội. Cũng chính vì lẽ đó, trách nhiệm xã hội của báo chí - thực chất là trách nhiệm của người làm báo đối với xã hội -  cũng nặng nề hơn.

Trong bộn bề của “bão thông tin” ngày nay, người đọc chờ đợi gì ở báo chí và ở các nhà báo? Có lẽ quan trọng hơn cả, đó là vai trò của báo chí trong việc góp phần định hướng dư luận xã hội, tạo đồng thuận trong các tầng lớp nhân dân vì mục tiêu chung xây dựng đất nước cường thịnh.

Trong nhiều năm qua, đội ngũ những người làm báo đã nỗ lực phấn đấu, phát huy vai trò, trách nhiệm chính trị và nghĩa vụ công dân; tăng cường trau dồi phẩm chất chính trị, nâng cao năng lực chuyên môn để xây dựng được những tác phẩm báo chí có giá trị, đưa ra được những phân tích, bình luận, nhận định sắc sảo, góp phần định hướng dư luận xã hội trước những sự kiện, vấn đề nhạy cảm, có tác động nhiều chiều hiện nay.

Tuy nhiên, có một thực tế là với một lượng thông tin dồn dập, đầy ắp mỗi ngày trên các trang mạng, trong số đó có những thông tin chưa được kiểm chứng, nhất là những thông tin “vô thưởng vô phạt”, tệ hại hơn là nhằm mục đích “giật gân”, “câu khách”, thì vai trò định hướng của báo chí chính thống là rất quan trọng.

Với mặt bằng dân trí và trình độ chính trị của người dân được nâng cao như hiện nay, những thông tin đi ngược lại lợi ích dân tộc, tấn công vào nền tảng tư tưởng của Đảng ta, những tư tưởng chống phá sự lãnh đạo của Đảng, xuyên tạc cương lĩnh, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, xuyên tạc lịch sử dân tộc, lịch sử Đảng, lịch sử cách mạng…có thể dễ dàng bị nhận diện và lên án.

Tuy nhiên, vẫn có những loại thông tin mập mờ, không phân rõ trắng đen, tạo cảm giác hai mặt để gây nghi ngờ, phân tâm trong xã hội cũng rất cần được báo chí định hướng rõ ràng, mạnh mẽ, kịp thời cung cấp thông tin đúng đắn cho người đọc. Chỉ có những thông tin công khai, minh bạch thì mới có tính thuyết phục cao đối với dư luận xã hội.

Phóng viên tác nghiệp tại sự kiện Diễn đàn Phát triển đường bay châu Á (Routes Asia 2022) diễn ra tại thành phố Đà Nẵng, ngày 6-6-2022. Ảnh: XUÂN SƠN

Xây dựng niềm tin

Từ thực tế cuộc sống trong vài năm trở lại đây, điển hình nhất là trong cuộc chiến chống đại dịch Covid-19, có thể thấy, để có được những thông tin trung thực, khách quan, minh bạch, xúc động lòng người, nhiều nhà báo của chúng ta đã thực sự “dấn thân” để thực hiện thiên chức làm người phóng viên chân chính, bác bỏ những luận điệu xuyên tạc, bịa đặt, bóp méo, phủ nhận thành quả phòng, chống Covid-19 của Đảng, Nhà nước và nhân dân ta.

Những nỗ lực đó của báo chí đã đem lại sự thật về tính nhân văn cao cả của cuộc chiến chống dịch bệnh của cả nước, tạo nên sự thống nhất về nhận thức, hành động, tin tưởng và tuân thủ lộ trình phòng chống dịch, đem lại hiệu quả thực tế, tạo niềm tin trong nhân dân. Báo chí cách mạng nước ta đã khẳng định vai trò xung kích trên mặt trận tư tưởng văn hóa, làm sáng lên hình ảnh một dân tộc kiên cường vượt lên thử thách không có tiền lệ, một thử thách có tính toàn cầu mà ngay cả những nước có tiềm lực mạnh về mọi mặt cũng lâm vào cảnh lao đao. 

Ðặc biệt, báo chí đã gây xúc động mạnh về tình người, về lòng yêu thương con người với tất cả những biểu hiện sâu thẳm và tinh tế nhất của nó. Cùng với các lực lượng tuyến đầu chống dịch, các cơ quan báo chí Trung ương và địa phương, các phóng viên, nhà báo trên cả nước đã thực sự quên mình, không quản hiểm nguy, bám trụ những địa bàn xung yếu, bị vây bủa giữa những ổ dịch để thực hiện những tin, bài, những phóng sự, những thước phim chân thực nhất về sức chống chịu của con người trước đại dịch và về tình người trước lằn ranh giới mong manh của sự sống và cái chết. 

Báo chí đã thực sự khẳng định vai trò kết nối yêu thương, dẫn dắt con người hướng tới niềm tin. Tin vào những điều tốt trong xã hội vẫn hiện diện như một dòng chính thống. Có thể nói, kể từ khi đất nước thanh bình, chưa bao giờ ý thức trách nhiệm xã hội, nghĩa vụ công dân và dũng khí của người cầm bút được thể hiện rõ qua những chặng đường phòng,chống Covid-19 vừa qua.

Xã hội ngày càng phát triển, theo đó, trách nhiệm xã hội của nhà báo và vai trò của báo chí nói chung cũng ngày càng được nâng cao. Cùng với việc thực hiện tốt vai trò tập hợp quần chúng, định hướng tư tưởng và dư luận xã hội, đồng thời xây dựng niềm tin vào tương lai dân tộc, báo chí Việt Nam chắc chắn xứng đáng với vai trò đội quân tiên phong trên mặt trận tư tưởng văn hóa của Đảng và Nhà nước ta.

NẠI HIÊN