Kinh tế tập thể (KTTT) với nòng cốt là hợp tác xã (HTX) ở nước ta có lịch sử hình thành và phát triển cách đây 75 năm. Cách đây 10 năm, vào tháng 7-2011, Thủ tướng Chính phủ đã đồng ý lấy ngày 11-4 hằng năm là Ngày Hợp tác xã Việt Nam. Tại Kết luận số 70-KL/TW ngày 9-3-2020, Bộ Chính trị khẳng định vị trí, vai trò quan trọng của KTTT trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; phát triển KTTT, HTX là xu thế tất yếu, là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị...
 |
| Lãnh đạo Liên minh Hợp tác xã Việt Nam (bìa phải) tặng ảnh chân dung Bác Hồ cho Liên minh Hợp tác thành phố Đà Nẵng. (Ảnh chụp ngày 3-11-2020). Ảnh: HOÀNG HIỆP |
Nhiệm vụ chính trị quan trọng
Sau Cách mạng Tháng Tám thành công, ngày 11-4-1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết thư kêu gọi điền chủ, nông gia Việt Nam tham gia HTX nông nghiệp. Hưởng ứng lời kêu gọi này, hàng loạt cơ sở kinh tế hợp tác được thành lập và các HTX phát triển mạnh mẽ vào những năm 50-60 của thế kỷ XX.
Đến ngày 11-4-1964, Bác Hồ gửi thư cho đại hội HTX và đội sản xuất nông nghiệp tiên tiến miền núi và trung du, khen ngợi những HTX điển hình tiên tiến và yêu cầu các cấp, các ngành quan tâm, chỉ đạo các HTX nông nghiệp phát triển. Sau ngày 30-4-1975, KTTT, HTX được phát triển và lan rộng tới các tỉnh, thành phố phía nam.
Cùng với quá trình phát triển của phong trào HTX ở Việt Nam, các cơ quan quản lý, tổ chức đại diện và hỗ trợ cho các HTX cũng từng bước được hình thành và phát triển. Năm 1991, Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng (nay là Thủ tướng Chính phủ) ra Quyết định số 409/CT thành lập Hội đồng Trung ương lâm thời các doanh nghiệp ngoài quốc doanh Việt Nam.
Cuối tháng 10-1993, Đại hội đại biểu toàn quốc các HTX lần thứ nhất thành lập Hội đồng Trung ương Liên minh các HTX Việt Nam, có chức năng, nhiệm vụ đại diện và hỗ trợ cho tất cả các HTX hoạt động ở các ngành, lĩnh vực của nền kinh tế quốc dân.
Theo Liên minh HTX Việt Nam, kể từ khi Luật HTX đầu tiên được Quốc hội thông qua vào năm 1996 đến Luật HTX thông qua năm 2003 và Luật HTX thông qua năm 2012, đã tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho khu vực HTX phát triển.
Hiện KTTT, HTX đã phát triển cả về số lượng và chất lượng, đóng góp vào tăng trưởng kinh tế, góp phần ổn định giá cả và kiềm chế lạm phát, tăng kim ngạch xuất khẩu, tái cơ cấu nền kinh tế, nhất là kinh tế nông nghiệp, nông thôn; xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, nhất là địa bàn dân tộc thiểu số và miền núi; nâng cao nhận thức của xã hội và hệ thống chính trị đối với HTX kiểu mới.
Tính đến ngày 31-12-2020, cả nước có 25.454 HTX (tăng 834 HTX so với năm 2019), 102 liên hiệp HTX và 119.399 tổ hợp tác. Khu vực KTTT, HTX thu hút hơn 8,1 triệu thành viên, chiếm 33% hộ cá thể ở địa bàn nông thôn. Tổng doanh thu đạt hơn 30.000 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế đạt 2.900 tỷ đồng, thu nhập bình quân người lao động đạt 4,3 triệu đồng/người/tháng...
Ngày 12-3-2021, Thủ tướng Chính phủ có Quyết định số 340/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược phát triển KTTT, HTX giai đoạn 2021-2030 với quan điểm, phát triển và nâng cao hiệu quả hoạt động của KTTT (mà nòng cốt là HTX) là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị.
Các cấp ủy Đảng, chính quyền phải coi đây là nhiệm vụ chính trị quan trọng và trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo. Phấn đấu đến năm 2030, cả nước có khoảng 140.000 tổ hợp tác với 2 triệu thành viên, 45.000 HTX với 8 triệu thành viên, 340 liên hiệp HTX với 1.700 HTX thành viên; có hơn 5.000 HTX và 500 tổ hợp tác ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất và tiêu thụ nông sản; có khoảng 50% HTX nông nghiệp liên kết với doanh nghiệp theo chuỗi giá trị...
Phát triển cả chiều rộng và chiều sâu
Theo Liên minh HTX thành phố Đà Nẵng, đến nay, trên địa bàn thành phố có 124 HTX đang hoạt động, thu hút 9.341 thành viên với tổng số vốn điều lệ 248 tỷ đồng, tổng doanh thu năm 2020 đạt 367,44 tỷ đồng, lợi nhuận đạt 10,487 tỷ đồng, giải quyết việc làm cho 15.043 lao động. Ngoài ra, còn có 274 tổ hợp tác trong lĩnh vực nông nghiệp và phi nông nghiệp.
Những năm qua, mặc dù còn gặp nhiều khó khăn, thách thức, nhất là trong năm 2020, nhưng KTTT, HTX thành phố đã đạt kết quả tích cực. Hầu hết các HTX tiếp tục duy trì tốt các khâu dịch vụ đầu vào cho các thành viên, giúp các thành viên phát triển sản xuất. Nhiều HTX mở rộng sản xuất, tạo nhiều việc làm cho thành viên và người lao động, góp phần tích cực trong bảo đảm an sinh xã hội.
Một số HTX bước đầu thu hút thêm thành viên tham gia... Qua các phong trào thi đua yêu nước, nhiều HTX đạt thành tích cao được các cấp, ngành khen thưởng xứng đáng, tạo động lực trong thực hiện nhiệm vụ, góp phần thúc đẩy HTX phát triển.
Ngày 8-2 vừa qua, UBND thành phố Đà Nẵng có Quyết định số 475/QĐ-UBND phê duyệt Chương trình hỗ trợ phát triển KTTT, HTX trên địa bàn thành phố giai đoạn 2021-2025, với mục tiêu hỗ trợ, phát triển khu vực KTTT, HTX cả chiều rộng và chiều sâu.
Trong đó, đặc biệt chú trọng nâng cao chất lượng hoạt động, hỗ trợ thành viên thông qua việc nâng cao nhận thức của toàn dân về KTTT, HTX. Đồng thời, tăng cường năng lực của các tổ chức KTTT, HTX nhằm phát huy hơn nữa vai trò liên kết, hợp tác, hỗ trợ thành viên và cộng đồng khu vực.
Tăng cường năng lực cạnh tranh của kinh tế hộ gia đình, nhất là kinh tế hộ nông dân trong điều kiện cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế...
UBND thành phố cũng đề ra mục tiêu đến năm 2025, tuyên truyền, vận động, tư vấn, hỗ trợ thành lập mới 60 HTX, 125 tổ hợp tác và 2 liên hiệp HTX. Mỗi năm, các quận, huyện xây dựng và hỗ trợ thành lập mới 1 mô hình HTX kiểu mới điển hình hoạt động có chất lượng, hiệu quả. Mỗi năm, các phường, xã xây dựng và hỗ trợ thành lập mới 3 tổ hợp tác kiểu mới điển hình hoạt động có chất lượng, hiệu quả.
Tiếp tục củng cố và nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của các HTX hiện có; khuyến khích hợp nhất, sáp nhập các HTX quy mô nhỏ, cùng lĩnh vực, ngành nghề thành HTX, liên hiệp HTX có quy mô lớn để nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động.
Nghiên cứu, xây dựng mô hình và tư vấn, hỗ trợ hình thành các mô hình tổ chức KTTT, HTX ứng dụng công nghệ cao, có sản phẩm sạch, an toàn, sản xuất theo phương pháp hữu cơ, gắn với chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị, phát triển bền vững. Tích cực hỗ trợ, xây dựng mô hình tổ chức KTTT, HTX có liên kết với doanh nghiệp và các tổ chức khác...
HOÀNG HIỆP tổng hợp
