Cá rô Đầm Sét

Làng Sét thuộc phường Thịnh Liệt (quận Hoàng Mai, Hà Nội), còn có tên nôm là Kẻ Sét chằng chịt ao hồ với những con sông nhỏ Kim Ngưu, sông Sét, sông Tô nối liền cả một hệ thống ao hồ ra tận vùng Pháp Vân.

Ở vùng trũng này, trong năm chỉ trồng trọt một vụ lúa, còn dân trong làng phải bươn chải kiếm sống bằng những nghề khác nhau, nổi tiếng nhất cho đến tận bây giờ là nghề vàng mã. Những mùa mưa lũ, cá từ nhiều nơi tụ về vùng trũng rồi chúng tự tìm lấy nơi sống, sinh bầy sinh đàn để trở thành nguồn cá thiên nhiên quý hiếm cho vùng làng Sét nghèo. Đầm và ao hồ vùng Thịnh Liệt rộng, xuyên thông qua nhiều cánh đồng thành một miền ao nước mênh mang. Cá mặc sức mà vẫy vùng, tìm kiếm nguồn sống.

Khi cá rô lạc bầy về trú ngụ đầm Sét thì đó là cơ may cho dòng cá và cũng là lộc trời dành cho Kẻ Sét này vậy. Đây là nơi nhiều côn trùng, thức ăn phong phú từ các nguồn nước đổ về. Giống cá này lại tham ăn, mắn đẻ. Chúng thường lặn sâu xuống lớp bùn để kiếm sống. Vì vậy, cá rô ở đầm Sét lớn nhanh, màu đen, phần đuôi phơn phớt vàng. Thông thường cá lớn bằng ba bốn ngón tay, trên dưới một lạng. Xương cá lại to, rắn. Nhưng đặc biệt là thịt cá rô đầm Sét béo, săn chắc. Đây là nét đặc sắc để khi có mớ cá rô đầm Sét trong giỏ, lập tức người ta hiểu được giá trị của nó.

Cá rô vùng này có những “phẩm chất” vượt trội so với nhiều loại cá nên nhiều món ăn hấp dẫn cũng được chế biến tùy theo khẩu vị mỗi người. Món phổ biến nhất là nấu canh cải hoặc canh rau ngót. Để có nồi canh cải cá rô, cũng phải kỹ tính một chút. Sau khi con cá được làm sạch, người ta cho một ít muối, đổ nước vào đun sôi già. Cá chín, róc lấy thịt. Người ta đem phần thịt của cá ướp với gia vị, một ít thìa là, một ít nước mắm ngon với gừng. Xương cá, đầu cá, đuôi cá giã nhỏ, dùng ngay nước luộc cá lọc lấy nước để cho vào nồi canh.
 
Khi nước được nêm đủ gia vị, cho rau vào đun đỏ lửa. Chờ cho đến khi cải chín đều mới cho cá vào. Nước canh vừa kịp sôi, cho thêm một chút xíu gừng tươi là cho ra ngay. Cái mùi thơm của nồi canh cá bốc ra từ miệng vung, khó tả lắm, chỉ biết là đứng ngồi không yên, khó mà làm được một việc gì cho ra hồn. Có công phu như thế thì nước canh mới có vị ngọt đậm, không cần đến mì chính cánh. Tô canh cải nóng nấu với cá rô đầm Sét có vị đặc biệt, vừa nhân nhẩn đắng của cải, nếu là cải của chính Kẻ Mơ thì tuyệt vời, lại có vị thơm ấm áp của gừng, và mùi thìa là thì không thể thiếu đươc, bời thìa là là hương vị riêng của canh cá nước ngọt. Trên mặt tô canh, nếu để ý sẽ thấy một lớp váng mỡ ngà ngà, màu đặc trưng của cá rô vùng Kẻ Sét đấy. Canh cải nấu với cá rô là món ăn quen thuộc của dân quê.

Còn mấy vị mày râu bợm nhậu lại khoái khẩu món cá rô rán giòn béo ngậy. Cá rô đầm Sét chấm với tương Cự Đà, nhâm nhi chén rượu Cúc làng Ngâu cũng sẵn có trong vùng thì đời được gọi là giây phút… lên tiên. Có xương cá, đầu cá rán giòn, có thịt thơm ngon, vừa khoái khẩu nhâm nhi với bạn bầu, lại thỏa mãn cái bao tử đang cồn cào réo gọi vào giờ kết. Nước mắm Kẻ Đô/ cá rô đầm Sét là câu cửa miệng khi nói đến miếng ngon Hà Nội xưa nay. Trước đây, món cá rô dành cho làng quê, nhưng ngày nay đã trở thành đặc sản của mấy cửa hàng cao cấp Hà Nội, và cũng không phải lúc nào cũng kiếm được đúng cá rô của đầm Sét để đãi khách quý.

KÍNH HIỀN