Ngày 8-10, Viện Khoa học Hoàng gia Thụy Điển công bố trao giải Nobel Vật lý 2019 cho các nhà khoa học James Peebles (Đại học Princeton - Mỹ), Michel Mayor (Đại học Geneva - Thụy Sỹ) và Didier Queloz (Đại học Geneva - Thụy Sĩ và Đại học Cambridge - Anh) vì những đóng góp cho sự hiểu biết về tiến hóa vũ trụ và vị trí của Trái đất trong vũ trụ.
 |
| Ba nhà khoa học nhận giải Nobel Vật lý 2019: James Peebles (trái), Michel Mayor (giữa) và Didier Queloz. Ảnh: nobelprize.com |
Theo trang web nobelprize.org, ông James Peebles (SN 1935 tại Winnipeg, Canada) nhận được một nửa giải thưởng vì “các phát hiện lý thuyết trong ngành vật lý vũ trụ”. Trong khi đó, ông Michel Mayor (SN 1942 tại Lausanne, Thụy Sĩ) và Didier Queloz (SN 1966) cùng chia một nửa giải thưởng còn lại vì “đã phát hiện một ngoại hành tinh (hành tinh nằm ngoài hệ Mặt trời) xoay quanh một ngôi sao cùng loại với Mặt trời”. Các phát hiện này được xem là đã vĩnh viễn thay đổi nhận thức của loài người về thế giới.
Từ giữa những năm 1960 và kéo dài trong suốt 2 thập niên sau đó, ông Peebles đã xây dựng khung lý thuyết nền tảng cho các hiểu biết hiện đại của nhân loại về lịch sử vũ trụ, kể từ khi diễn ra vụ nổ Big Bang đến nay. Ông đã diễn dịch ý nghĩa của các dấu vết từ thời vũ trụ mới hình thành, đồng thời khám phá những quá trình vật lý mới. Kết quả nghiên cứu của ông cho thấy, loài người mới chỉ biết đến 5% nội hàm vũ trụ. 95% còn lại - bao gồm vật chất tối và năng lượng tối - vẫn còn là một bí ẩn và thách thức đối với vật lý hiện đại.
Năm 1995, ông Mayor và ông Queloz đã tìm ra ngoại hành tinh đầu tiên với tên gọi 51 Pegasi, xoay quay một ngôi sao cùng loại với Mặt trời. 51 Pegasi là một hành tinh khí tương tự sao Mộc. Phát hiện này khởi đầu một cuộc cách mạng trong ngành thiên văn học và từ đó đến nay đã có hơn 4.000 ngoại hành tinh được tìm thấy trong dải ngân hà. “Những thế giới mới, lạ vẫn đang được khám phá, với vô vàn kích cỡ, dạng thức và quỹ đạo khác nhau”, Ủy ban Nobel cho hay.
Trả lời báo giới khi được thông báo về giải thưởng, ông Peebles bày tỏ hoàn toàn tin rằng có sự sống ngoài Trái đất. Song, ông nói: “Rất khó để tôi biết là liệu nó có giống sự sống trên Trái đất không, có lẽ các nhà hóa học sẽ nghiên cứu thêm… Chúng ta phải thừa nhận rằng vật chất tối và năng lượng tối vẫn là bí ẩn”.
Sau giải Nobel Vật lý, các giải thưởng tiếp theo sẽ được công bố lần lượt trong các lĩnh vực Hóa học, Văn chương, Hòa bình và Kinh tế. Riêng đối với giải Nobel Văn chương, Viện Hàn lâm Thụy Điển sẽ công bố cùng lúc hai giải cho năm 2018 và năm 2019.
KHANG NINH
