Giữa lúc xảy ra đại dịch Covid-19, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo vẫn đến Israel vào ngày 13-5 để thúc đẩy việc sáp nhập Bờ Tây. Động thái này chẳng khác gì giúp Israel vẽ lại bản đồ vùng Bờ Tây theo “thỏa thuận thế kỷ” của Nhà Trắng.
 |
| Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo (trái) và Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu trong một cuộc gặp gỡ ở Jerusalem năm 2019. Ảnh: Reuters |
Hãng AFP cho biết, Ngoại trưởng Mike Pompeo đã gặp gỡ Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu và cựu Tham mưu trưởng quân đội Israel, Tướng Benny Gantz vào ngày 13-5, một ngày trước khi chính phủ liên minh hai đảng Likud và đảng Xanh - Trắng tuyên thệ nhậm chức, thống nhất chia sẻ quyền lực, kết thúc bế tắc chính trị kéo dài một năm qua. Đây cũng là chuyến thăm đầu tiên của một quan chức cấp cao Mỹ đến Israel kể từ tháng 1 vừa qua, thời điểm Tổng thống Donald Trump công bố kế hoạch hòa bình Trung Đông, còn gọi là “thỏa thuận thế kỷ”, nhằm giải quyết cuộc xung đột giữa Israel và Palestine.
Theo kế hoạch này, Israel sẽ sáp nhập các khu định cư của người Do Thái ở Bờ Tây và thung lũng Jordan; đồng thời Jerusalem là “thủ đô không thể chia cắt” của Israel. Mỹ đề xuất thành lập thủ đô của nhà nước Palestine trong tương lai tại Abu Dis, vùng ngoại ô Jerusalem. Ngoài ra, Palestine được nhận viện trợ 50 triệu USD để đầu tư phát triển kinh tế. Tuy nhiên, Palestine kiên quyết bác bỏ kế hoạch này và cáo buộc Mỹ thiên vị Israel.
Ông Saeb Erekat, Tổng Thư ký Ủy ban điều hành Tổ chức giải phóng Palestine (PLO) và là người đứng đầu phái đoàn đàm phán của Palestine chỉ trích gay gắt rằng, chính phủ của Tổng thống Trump đang hợp tác với Israel “thực hiện kế hoạch chôn vùi quyền của người dân Palestine cũng như tấn công trắng trợn vào hệ thống luật pháp quốc tế”.
Nhiều năm qua, bất chấp những chỉ trích, Israel vẫn đẩy mạnh mở rộng các khu định cư Do Thái ở Bờ Tây và Đông Jerusalem. Hiện có hơn 450.000 người Israel sinh sống tại các khu định cư ở Bờ Tây và khoảng 200.000 người sống ở Đông Jerusalem.
Jerusalem là thành phố linh thiêng của cả người Hồi giáo lẫn người Do Thái. Sau chiến tranh 6 ngày vào năm 1967, Israel chiếm Đông Jerusalem và sáp nhập vào lãnh thổ nước này, tuyên bố toàn bộ Jerusalem là thủ đô vĩnh viễn không thể chia cắt của mình. Palestine vẫn nỗ lực, bền bỉ theo đuổi việc thành lập Nhà nước Palestine với các phần lãnh thổ bên trong đường biên giới trước năm 1967 và thủ đô là Đông Jerusalem. Đối với người Palestine và cộng đồng quốc tế, việc sáp nhập Bờ Tây vào Israel sẽ làm tiêu tan mọi hy vọng về giải pháp hai nhà nước cho cuộc xung đột Israel - Palestine.
Trả lời báo Hayom của Israel trước chuyến công cán, Ngoại trưởng Pompeo nói rằng, việc sáp nhập là “quyết định sẽ được Israel đưa ra”. Trong chuyến đi này, ông muốn hiểu chính phủ mới của Israel, tức chính phủ liên minh Netanyahu - Gantz nghĩ gì về “thỏa thuận thế kỷ”.
Ông Daniel Shapiro, cựu Đại sứ Mỹ tại Israel Daniel Shapiro làm việc dưới thời Tổng thống Barack Obama, cho rằng chính phủ của Tổng thống đương nhiệm Donald Trump rất muốn việc sáp nhập sớm diễn ra. Theo ông Shapiro, người đứng đầu Nhà Trắng có lẽ ít quan tâm đến ranh giới cụ thể, chỉ muốn có thành tựu về ngoại giao để ghi điểm với các cử tri Kitô giáo, mở đường cho cuộc bầu cử vào tháng 11 tới. Trong khi đó, Thủ tướng Netanyahu cũng muốn hoàn tất bản đồ Bờ Tây trước khi có bất kỳ sự thay đổi nào ở vị trí cao nhất tại Nhà Trắng. Song, ông Shapiro cho rằng, kế hoạch này sẽ tạo ra những rủi ro đáng kể cho hòa bình thế giới, hòa bình khu vực, đồng thời gây chia rẽ sâu sắc trong nội bộ liên minh chính phủ mới của Israel. Ông Benny Gantz, Chủ tịch đảng Xanh - Trắng cánh hữu ôn hòa đã cảnh báo sẽ chống lại những động thái đe dọa sự ổn định của khu vực.
Đại tá quân đội về hưu Shaul Arieli của Israel nhận định, Tel Aviv không thể làm mọi việc mà nước này muốn nếu không có sự bảo trợ của Mỹ. Khi được Washington “bật đèn xanh”, lực lượng cánh hữu của Tel Aviv có thể làm mọi việc nhằm hủy bỏ giải pháp hai nhà nước. Trong khi đó, tờ Los Angeles Times dẫn lời ông David Friedman, Đại sứ Mỹ tại Israel nói rằng, Washington sẽ công nhận việc sáp nhập “trong vòng vài tuần”.
PHÚC NGUYÊN
