Việc Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đến Saudi Arabia và Bahrain là động thái để Tel Aviv hàn gắn quan hệ với các nước Arab, với sự hậu thuẫn mạnh mẽ của Mỹ.
 |
| Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman (trái) và Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu được cho là đã gặp gỡ để bàn chuyện bình thường hóa quan hệ giữa hai nước. Ảnh: Reuters |
Báo The Telegraph cho biết, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu được cho là đã có chuyến thăm bí mật chưa từng có đến Saudi Arabia vào đêm 23-11 vừa qua (giờ địa phương). Điều này làm dấy lên đồn đoán rằng, Saudi Arabia có thể là quốc gia Arab tiếp theo bình thường hóa quan hệ với Tel Aviv.
Báo chí Israel và báo The Wall Street Journal đều đưa tin: Ông Netanyahu đã gặp gỡ Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman và Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo. Nếu đúng như vậy, đây là cuộc gặp lần đầu tiên giữa hai nhà lãnh đạo của hai nước vốn là đối thủ lâu năm.
Ngoại trưởng Saudi Arabia Faisal bin Farhan al-Saud bác bỏ thông tin ông Netanyahu có mặt trong cuộc gặp nói trên và cho biết chỉ có sự hiện diện của quan chức Mỹ và Riyadh. Tuy nhiên, một quan chức cấp cao của Saudi Arabia nói với tờ The Wall Street Journal rằng, ông Netanyahu đến quốc gia Arab này với một vài nội dung, trong đó có việc bình thường hóa quan hệ và vấn đề Iran.
Giám đốc Cơ quan Tình báo Israel (Mossad) Yossi Cohen được cho là đồng hành với Thủ tướng Netanyahu. Theo đó, dẫu thỏa thuận giữa Israel với Saudi Arabia (tương tự thỏa thuận hòa bình lịch sử với Các tiểu vương quốc Arab thống nhất - UAE và Bahrain) chưa đạt được nhưng chuyến đi bí mật đêm 22-11 đánh dấu chiến thắng ngoại giao cho Nhà nước Do Thái.
Báo The Telegraph cho hay, thông tin Saudi Arabia có thể xem xét việc bình thường hóa quan hệ với Israel - động thái sẽ đánh dấu sự thay đổi lớn về chính trị ở khu vực Trung Đông - đã dấy lên trong những tuần qua. Trước đó, Israel ký thỏa thuận lịch sử với UAE và Bahrain tại Nhà Trắng. Tổng thống Mỹ Donald Trump đã bày tỏ kỳ vọng sẽ có thêm nhiều quốc gia Arab khác bình thường hóa quan hệ với Israel, trong đó có Saudi Arabia - quốc gia Arab có ảnh hưởng nhất ở Vùng Vịnh. Song, Riyadh lúc đó thể hiện chưa sẵn sàng một động thái như vậy bởi nước này vẫn ủng hộ nhà nước Palestine.
Các nhà quan sát cho rằng, Thái tử Mohammed bin Salman có quan điểm cởi mở với Israel hơn Vua Salman, vì tình bạn cá nhân giữa ông và Cố vấn cấp cao Mỹ Jared Kushner - con rể của Tổng thống Trump. Minh chứng rõ nhất là chỉ một ngày sau cuộc gặp giữa Thái tử Mohammed bin Salman và ông Kushner hồi tháng 9 ở Riyadh, Saudi Arabia đã tuyên bố chấp thuận cho Israel sử dụng không phận của nước này để
đến UAE.
Cuối tuần qua, phát biểu với Reuters, Ngoại trưởng Saudi Arabia Faisal bin Farhan al-Saud khẳng định sẽ không có việc bình thường hóa quan hệ (với Israel) mà không kèm theo điều kiện. “Một điều rất quan trọng phải diễn ra trước: Một thỏa thuận hòa bình vĩnh viễn và đầy đủ giữa Israel với Palestine”, ông Farhan al-Saud nói.
Theo một số nhà phân tích, thông tin rò rỉ về cuộc gặp giữa Thủ tướng Netanyahu với Thái tử Mohammed bin Salman và Ngoại trưởng Pompeo cho thấy Israel và Saudi Arabia đang nỗ lực hình thành một mặt trận thống nhất để chống lại Iran khi Tổng thống Donald Trump sắp kết thúc nhiệm kỳ. Cả Tel Aviv và Riyadh lo ngại khi Tổng thống mới của Mỹ tuyên thệ nhậm chức thì các chính sách cứng rắn của ông Trump chống lại Tehran sẽ khép lại.
Ngày 24-11, Thủ tướng Netanyahu cũng cho biết, ông sẽ sớm đến Bahrain theo lời mời của Thái tử Salman al-Khalifa. Ngày 22-11, chính phủ Israel thông qua thỏa thuận miễn thị thực cho công dân UAE, đánh dấu việc công dân nước này trở thành những người Arab đầu tiên được phép nhập cảnh Israel mà không cần thị thực. Đây là những bước đi nhằm hiện thực hóa thỏa thuận đã được ký kết.
Ngay cả việc Ngoại trưởng Mỹ Pompeo vừa có chuyến công cán đến Saudi Arabia và UAE cũng là cách thức để Washington tiếp tục hàn gắn mối quan hệ giữa Israel với các nước Arab. Những ngày cuối nhiệm kỳ, Tổng thống Trump dường như đang tích cực thúc đẩy các nước Arab bình thường hóa quan hệ với Israel. Thực chất, theo các nhà quan sát, Mỹ muốn tạo ra một mặt trận thống nhất hơn trong việc kiềm chế ảnh hưởng của Iran ở Trung Đông.
PHÚC NGUYÊN
