Cùng với CHDCND Triều Tiên, vấn đề hạt nhân của Iran tiếp tục là câu chuyện thời sự nóng bỏng hiện nay trên thế giới. Mới đây, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Iran Ramin Mehmanparast cho biết Tehran đã chuyển lời mời đến thăm các địa điểm hạt nhân của nước này tại Natanz và Arak tới đại sứ một số nước trong Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA).
Tuy nhiên, các nguồn tin ngoại giao tại IAEA ở Viên nói rằng chỉ có Nga và Trung Quốc được mời, còn Mỹ, Anh, Pháp và Đức thì không. Các nước trong danh sách khách mời còn có Hunggary, nước đang giữ chức chủ tịch luân phiên Liên minh châu Âu (EU), cùng với Ai Cập, Brazil, Thổ Nhĩ Kỳ và Cuba. Động thái “công khai” các cơ sở hạt nhân của Iran diễn ra trong bối cảnh nước Cộng hòa Hồi giáo này đang nỗ lực tìm kiếm sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế đối với chương trình hạt nhân “vì mục đich hòa bình” của mình trước khi bước vào cuộc đàm phán với Nhóm nước Thường trực Hội đồng Bảo an LHQ và Đức (nhóm P5+1) tại Thổ Nhĩ Kỳ vào cuối tháng này.
Ngay lập tức, ngày 4-1, Bộ Ngoại giao Mỹ cho rằng việc Iran mời đại sứ một số nước trong IAEA đến thăm các địa điểm hạt nhân của nước này mà không có Mỹ và các cường quốc phương Tây khác chỉ là một “trò hề”, đồng thời khẳng định không gì thay thế được sự hợp tác với IAEA. Phát ngôn viên bộ Philip Crowley nói: “Trước đây, chúng tôi từng chứng kiến những trò hề kiểu này của Iran. Đó là một âm mưu nhằm đánh lạc hướng chú ý khỏi việc Iran không tuân thủ các nghĩa vụ của nước này đối với IAEA. Bất kể chuyến thăm bí hiểm mà Tehran dự định tổ chức, nó không thể thay thế được sự cần thiết phải hợp tác với IAEA một cách minh bạch”.
Không những vậy, các nhà ngoại giao phương Tây nói rằng EU, Nga và Trung Quốc nên từ chối lời mời tới thăm các cơ sở nguyên tử của Iran trong tháng này, ngay trước khi diễn ra các cuộc đàm phán quan trọng, bởi đó là công việc của IAEA. Nhiều nhà ngoại giao phương Tây giấu tên ở New York , trong đó có các quan chức châu Âu, nói rằng Moscow và Bắc Kinh bị ngăn cản một cách tích cực việc tham gia chuyến thăm các cơ sở hạt nhân của Iran, bởi điều này có thể hủy hoại mặt trận đoàn kết của 5 nước Thường trực Hội đồng Bảo an LHQ và Đức về vấn đề Iran. Một nhà ngoại giao cấp cao của phương Tây ở New York nói với AFP ngày 5-1 rằng: “Chúng tôi sẽ thất vọng nếu Nga, Trung Quốc hay EU tới đó”. Nhà ngoại giao này nói thêm: “Một số có thể muốn tới, song chúng tôi thực sự không khuyến khích”. Các nhà ngoại giao khác xác nhận Moscow và Trung Quốc đang bị thúc giục không được tới, song vẫn chưa rõ liệu đoàn Nga và Trung Quốc có đi thăm hay không. Trước đây, Trung Quốc và Nga đã miễn cưỡng ủng hộ 4 nghị quyết trừng phạt của LHQ chống Iran liên quan tới chương trình hạt nhân của nước này, song cũng đã tìm cách để giảm nhẹ các biện pháp trừng phạt đó.
Việc Mỹ xem hành động của Iran mời các nước trong IAEA tới thăm các cơ sở hạt nhân của mình “là trò hề”, nhưng lại tìm cách ngăn cản chuyến thăm, càng làm cho dư luận hoài nghi về thái độ thiện chí của Washington trong đàm phán vấn đề hạt nhân của Tehran.
Nguyên Châu
