Nhiều thập niên qua, quan hệ Ấn Độ - Pakistan luôn đứng trước những cơn sóng gió khi thì bão táp, khi thì chông chênh. Hai nước đã từng có các cuộc chiến tranh biên giới, có những lúc ngấm ngầm căng thẳng. Đáng chú ý nhất là khi xảy ra cuộc tấn công khủng bố ở Mumbai (Ấn Độ) cuối tháng 11-2008, làm 166 người thiệt mạng, hàng trăm người bị thương và gây làn sóng phẫn nộ trong dư luận Ấn Độ cũng như thế giới mà thủ phạm là những phần tử Hồi giáo cực đoan xuất phát từ lãnh thổ Pakistan. Từ đó đến nay hai nước luôn ở trong tình trạng “lạnh lùng”.
Việc hàn gắn quan hệ song phương đã được Chính phủ hai nước quan tâm nhưng đều vấp phải những trở lực từ mọi phía. Cốt lõi cho cho sự trắc trở đó là vấn đề khủng bố và chống khủng bố cũng như cuộc tranh chấp lãnh thổ ở khu vực Kashmir. Ngay sau khi Mỹ tiêu diệt trùm khủng bố Osama Bin Laden, chính quyền Ấn Độ lên tiếng khẳng định việc Bin Laden ung dung trú ẩn ở thành phố Abbottabad ngay gần thủ đô Islamabad cho thấy Pakistan là “ổ chứa khủng bố”.
Bộ trưởng Nội vụ Ấn Độ P. Chidambaram cho biết New Delhi tỏ ra đặc biệt quan ngại với việc Bin Laden có thể lẩn trốn trong một dinh thự chỉ cách thủ đô Pakistan hai giờ lái xe và nhấn mạnh:“Thực tế đó cho thấy khủng bố từ các tổ chức khác nhau đã tìm được nơi trú ẩn ở Pakistan”. Thủ tướng Ấn Độ Manmohan Singh cũng kêu gọi Islamabad nghiêm túc trong việc hành động chống phiến quân khủng bố. Phía Ấn Độ cho rằng Pakistan vẫn đang chứa chấp các hung thủ thực hiện vụ tấn công khủng bố Mumbai năm 2008. Theo New Delhi, các hung thủ tham gia vụ tấn công Mumbai là thành viên tổ chức phiến quân Lashkar e Taiba hoạt động ở Pakistan. Còn vấn đề tranh chấp lãnh thổ ở Kashmir cũng là đề tài gai góc và không ít lần hai nước đã dàn quân tới khu vực này, thậm chí đã xảy ra xung đột vũ trang khốc liệt.
Tiếp tục các nỗ lực xây dựng mối quan hệ hòa bình, hữu nghị giữa hai quốc gia có vũ khí hạt nhân ở Nam Á này, Ngoại trưởng Ấn Độ S.M Krishna ngày 6-7 tuyên bố “một chương mới” đã mở ra trong quan hệ giữa Ấn Độ và Pakistan, cả hai nước đang nỗ lực thu hẹp những bất đồng còn tồn tại.
Phát biểu tại New Delhi trước chuyến thăm Ấn Độ của Ngoại trưởng Pakistan vào cuối tháng này, ông Krishna thừa nhận sự thiếu tin tưởng và bất đồng giữa New Delhi và Islamabad ngày một tăng. Tuy nhiên, Ngoại trưởng Ấn Độ S.M Krishna cũng nhấn mạnh rằng cả hai bên đang nỗ lực để thu hẹp khoảng cách và các cuộc gặp gần đây giữa các quan chức ngoại giao cấp cao hai nước là những tín hiệu tích cực, ảnh hưởng tốt tới quan hệ song phương.
Điều đó có nghĩa là New Delhi và Islamabad đang xây dựng lòng tin trước khi đạt được các thỏa thuận mang tính đột phá. Ngược dòng lịch sử cho thấy hai nước cũng từng có những bước đi ngoạn mục để kiến tạo nền hòa bình, nhưng rồi nhanh chóng rơi vào khủng hoảng khi mà nội bộ của mỗi bên không tìm được tiếng nói chung để hành động kiên quyết cho các thỏa thuận đạt được. Mặc khác, các phần tử quá khích không chịu đứng yên, liên tiếp tiến hành các hoạt động phá hoại, gây nên các vụ khủng bố nghiêm trọng, thậm chí đẩy hai nước tới bờ vực của cuộc chiến tranh, thế là mọi hy vọng sớm tiêu tan.
Cho nên, khi Ngoại trưởng Ấn Độ S.M Krishna tuyên bố “một chương mới” đã mở ra trong quan hệ giữa Ấn Độ và Pakistan cũng chỉ là sự khởi đầu để hai nước xây dựng lòng tin. Nhưng để “lòng tin” đạt tới độ chín muồi thì đó vẫn là công việc đang ở phía trước mà các nhà lãnh đạo của New Delhi và Islamabad phải nỗ lực một cách chân thành mới hy vọng có kết quả. Dư luận của cộng đồng quốc tế rất mong chờ hai quốc gia Nam Á này sớm xích lại gần nhau để làm hạt nhân kiến tạo một nền hòa bình bền vững cho toàn bộ khu vực.
NGUYÊN CHÂU
