Nhật Bản đang tăng cường thúc đẩy quan hệ đối tác với các nước thuộc khối ASEAN trên nhiều lĩnh vực như chính trị, kinh tế, an ninh, văn hóa xã hội, cứu hộ cứu nạn... Trong cuộc gặp mới đây với Tổng Thư ký Hiệp hội các nước Đông Nam Á (ASEAN) Surin Pitsuwan tại Jakarta , bên lề chuyến thăm chính thức của ông tới Indonesia, Ngoại trưởng Nhật Bản Koichiro Gemba tuyên bố sự hợp tác giữa Nhật Bản - ASEAN sẽ còn tiếp tục sau khi Cộng đồng ASEAN ra đời và cam kết Tokyo muốn mối quan hệ đối tác được chú trọng phát triển.
Ngoại trưởng Koichiro Gemba cũng nhấn mạnh hòa bình và thịnh vượng của các quốc gia Đông Nam Á là một mối quan tâm lớn của Nhật Bản. Ông đưa ra đề xuất 4 điểm nhằm làm sâu sắc hơn mối quan hệ đối tác Nhật Bản - ASEAN, gồm Nhật Bản hoàn toàn ủng hộ Chương trình Kết nối ASEAN; Hỗ trợ quản lý thiên tai, trong đó có việc tài trợ cho Trung tâm đồng điều phối hỗ trợ nhân đạo ASEAN (AHA) và kho cứu trợ thiên tai khẩn cấp; Tiếp tục chương trình trao đổi của thanh niên; Tuyên bố chung Nhật Bản - ASEAN về mối quan hệ đối tác tại Hội nghị thượng đỉnh Nhật Bản - ASEAN. Tổng Thư ký ASEAN Pitsuwan đánh giá cao cam kết của Nhật Bản về quan hệ đối tác giữa hai bên. Ông nhấn mạnh ASEAN và Nhật Bản đã có được các mối quan hệ bền vững kể từ khi thiết lập quan hệ chính thức vào tháng 3-1977, và mối quan hệ này đang được củng cố và phát triển mạnh mẽ hơn.
Một điểm khác mà Nhật Bản cũng hết sức quan tâm là vấn đề an ninh hàng hải ở châu Á-Thái Bình Dương, nhất là Biển Đông, sau hàng loạt các sự kiện phức tạp xảy ra giữa Trung Quốc với các nước láng giềng có tranh chấp về chủ quyền ở khu vực này. Bởi đây là tuyến vận tải hàng hải vô cùng quan trọng đối với nhiều nước nhất là Mỹ, Nga, Ấn Độ, Australia… Đặc biệt, Nhật Bản rất lo ngại khi tuyến vận tải này nếu bất an sẽ có tác động không nhỏ tới nền kinh tế nước này. Theo nhật báo "Yomiuri Shimbun" số ra ngày 15-10, Nhật Bản và ASEAN dự trù là trong bản tuyên bố chung nhân Hội nghị thượng đỉnh tổ chức vào giữa tháng 11-2011 tại Indonesia, hai bên sẽ cam kết thúc đẩy hợp tác an ninh hàng hải. Đây sẽ là tuyên bố chung đầu tiên giữa hai bên kể từ Tuyên bố Tokyo năm 2003.
Tuyên bố này kêu gọi đẩy mạnh hợp tác kinh tế, nhưng chưa nói đến an ninh hàng hải. Theo nhật báo "Yomiuri Shimbun", thông qua bản tuyên bố chung lần này , Chính phủ Nhật kêu gọi tự do và an toàn lưu thông hàng hải, cũng như tuân thủ luật quốc tế ở các vùng biển Hoa Đông và Biển Đông. Tokyo hy vọng sẽ hợp lực hành động với ASEAN trên vấn đề này để Biển Đông là khu vực hòa bình ổn định. Tuy nhiên, có tin Trung Quốc đã bóng gió cảnh báo Nhật Bản rằng không nên can dự vào những vấn đề có liên quan tới Biển Đông.
Trong một diễn biến khác có liên quan, suốt hai tuần qua, các trận mưa, lũ lụt nghiêm trọng và bão lớn liên tục xảy ra tại Campuchia, Lào, Philippines, Thái Lan và Việt Nam đã làm trên 300 người chết và gây ảnh hưởng đến cuộc sống của gần 6 triệu người dân tại 5 nước này. Thông cáo báo chí của Ban thư ký ASEAN ngày 16-10 cho biết Tổng Thư ký ASEAN Surin Pitsuwan vừa gửi thư tới Bộ trưởng Ngoại giao và Bộ trưởng Quốc phòng các nước Campuchia, Lào, Philippines, Thái Lan và Việt Nam để chia sẻ sâu sắc về những thiệt hại nặng nề về người và tài sản của các nước này đang phải hứng chịu các thảm họa thiên tai.
Ông khẳng định sự cần thiết cho ASEAN duy trì tình trạng báo động thường xuyên và thiết lập trong thời gian sớm nhất Trung tâm Hỗ trợ nhân đạo ASEAN (AHA), một tổ chức đã nhận được sự ủng hộ và hợp tác mạnh mẽ của Nhật Bản, để phản ứng kịp thời và hiệu quả trong các trường hợp khẩn cấp; đánh giá cao sự giúp đỡ nhanh chóng của quân đội đối với người dân tại các khu vực bị thiên tai và hành động này hoàn toàn phù hợp với tinh thần Tuyên bố chung của Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN lần thứ ba (ADMM -3) trong đối phó với những thách thức của các mối đe dọa an ninh phi truyền thống .
Nguyên Châu
