Bạch hạc, Kiến cò hay Cây lác là loại cây nhỏ mọc thành bụi, cao 1-2m, có rễ chùm. Thân non có lông mịn. Lá mọc đối, có cuống, phiến hình trứng thuôn dài, mặt trên nhẵn, mặt dưới hơi có lông mịn. Hoa nhỏ, mọc thành xim nhiều hoa ở nách lá hoặc đầu cành hay ngọn thân. Hoa màu trắng nom như con hạc đang bay. Quả nang dài, có lông. Cây ra hoa tháng 8.
Bạch hạc là loài cây của miền Ấn Độ, mọc hoang và cũng được trồng. Trồng bằng gốc cây. Thu hái thân lá quanh năm, thường dùng tươi. Rễ cũng được thu hái quanh năm, dùng tươi hay phơi khô. Trong rễ có hoạt chất rhinacanthin, gần giống acid chrysophanic và acid frangulic. Cây có vị ngọt dịu và dịu, tính bình, có tác dụng chống ho, sát trùng, chống ngứa, trừ phong thấp. Rễ có mùi hắc nhẹ, vị ngọt tựa như mùi, sắn rừng.
Công dụng, chỉ định và phối hợp: Thường dùng trị: Lao phổi khởi phát, ho; viêm phế quản cấp và mạn; phong thấp, tê bại, nhức gân, đau xương, viêm khớp; huyết áp cao. Liều dùng 9-15g, dạng thuốc sắc. Dùng ngoài trị bệnh ecpet mảng tròn, eczema, hắc lào, lở ngứa. Lấy cây lá tươi giã đắp hoặc nấu nước rửa.
Ðơn thuốc:
- Lao phổi: Thân và lá Bạch hạc 20g, sắc nước, cho thêm đường uống.
- Eczema, hắc lào: Giã một lượng vừa đủ cây lá tươi thêm cồn 700 ngâm và dùng ngoài. Có thể dùng rễ tươi giã nhỏ, ngâm rượu hoặc giấm trong một tuần lễ lấy nước bôi.
An Hội (st)
