Rao vặt và đời sống

1. Trong cuộc sống, con người phải bận bịu toan lo những việc lớn lao, đồng thời lại phải tất bật lo toan những việc vặt vãnh.

Việc lớn lao có khi cả đời mới lao tâm khổ tứ lo toan một đôi lần, còn việc vặt vãnh thì khổ tứ lao tâm lo toan gần như thường nhật. Chính vì thế mà rao vặt thực sự là một nhu cầu không thể thiếu của xã hội, của đông đảo cư dân, nhất là ở các đô thị đang phát triển.

Tất nhiên có việc vặt vãnh mà không hề là chuyện nhỏ, chẳng hạn tìm gia sư để giúp con cái học hành, hoặc tìm phương thuốc gia truyền để trị bệnh…, bởi đó là những đại sự gắn liền với tương lai và với sinh mệnh con người, không khéo sẽ tiền mất tật mang, thậm chí thiệt mạng. Nói vậy để thấy nội dung rao vặt không phải bao giờ cũng là chuyện vặt và trách nhiệm xã hội của chủ nhân những thông tin rao vặt đối với cộng đồng dân cư nhiều lúc rất đỗi lớn lao...

2. Rao vặt luôn đồng hành với quảng cáo, bởi cả hai đều là hình thức tiếp thị sản phẩm hoặc dịch vụ dành cho khách hàng. Điểm khác nhau là quảng cáo thì bài bản chính quy hơn rao vặt và điều đáng nói là rao vặt thường được miễn phí hoặc chịu phí tổn thấp hơn nhiều so với quảng cáo. Đây chính là duyên cớ đẩy rao vặt đến chỗ dễ trở thành phản cảm trong mắt cộng đồng, bởi sự xuất hiện tràn lan thậm chí bừa bãi của các hình thức rao vặt khác nhau.

Rao vặt bằng cách dán giấy/vẽ sơn nham nhở trên các bức tường, các cột điện hoặc các thân cây...  làm ảnh hưởng đáng kể đến cảnh quan đường phố, có khi còn xâm phạm thuần phong mỹ tục. Phát tờ rơi nhốn nháo ở các giao lộ có đèn xanh đèn đỏ vừa dễ dẫn đến mất an toàn giao thông vừa dễ dẫn đến mất vệ sinh môi trường, bởi nhiều tờ rơi đã thành rác dưới lòng đường ngay trong phút chốc…

3. Làm gì cũng phải tính đến hiệu quả, quảng cáo và rao vặt không phải ngoại lệ. Người ta có thể được kích cầu hoặc thay đổi sự lựa chọn trước hình thức quảng cáo ấn tượng, thông qua các slogan/khẩu hiệu thâm thúy và độc đáo, hoặc bằng các hình ảnh bắt mắt - rao vặt còn lâu mới đạt đến hiệu quả ấy. Sức mạnh của rao vặt nằm ở chỗ đáp ứng được nhu cầu thông tin rất cụ thể của khách hàng nhằm giúp họ giải quyết tốt và kịp thời những lo toan vặt vãnh trong cuộc sống.

Người xưa có câu: Bần cư trung thị vô nhân vấn / Phú tại sơn lâm hữu khách tầm - Nghèo dẫu ở giữa chợ cũng chẳng ai hỏi han gì/ Giàu mà ở tận núi rừng vẫn có khách đến tìm thăm. Xét trên bình diện hiệu quả của rao vặt, có thể hiểu giàu hay nghèo ở đây theo nghĩa rao vặt có thể đáp ứng nhiều hay ít nhu cầu thông tin mà khách hàng đang mong đợi, nếu đáp ứng ít thậm chí không đáp ứng được thì dẫu có sơn/dán hàng trăm chỗ, phát hàng ngàn tờ rơi cũng chẳng có ai cần quan tâm...  

4. Nếu khách hàng thực sự có nhu cầu thông tin về một sản phẩm hay một dịch vụ nào đó nhằm giải quyết tốt và kịp thời những lo toan vặt vãnh trong cuộc sống thì tự họ sẽ chủ động tìm đến các thông tin rao vặt liên quan, chứ khi họ không có nhu cầu thì cho dù thông tin rao vặt có được ấn vào tận tay, có được đẩy vào tận cổng nhà, họ cũng cảm thấy hờ hững thờ ơ thậm chí cảm thấy bực mình khó chịu, và trong trường hợp này, xem như rao vặt không đạt hiệu quả - nếu không muốn nói là đã thất bại.

Tất nhiên đây không chỉ là số phận của riêng rao vặt mà còn là số phận của cả quảng cáo, một khi không tìm đúng địa chỉ cần tiếp thị. Khán giả truyền hình từng phàn nàn vì sự chen ngang quá dày đặc của thông tin quảng cáo vào giữa các bộ phim… Quảng cáo hay rao vặt đều coi trọng tần số xuất hiện nhưng dẫu sao cũng không nên quên rằng quý hồ tinh bất quý hồ đa...

5. Các nhà quản lý đô thị ý thức rất rõ vai trò của rao vặt trong đời sống nên đã tạo điều kiện để rao vặt đáp ứng nhu cầu thông tin đa dạng của đông đảo thị dân; mặt khác lại luôn tìm cách đối phó với những bất cập của rao vặt, không để những bất cập này thành trở lực của văn hóa/văn minh đô thị.

Từng có không ít “chiến dịch” quy mô lớn để tẩy xóa các rao vặt sơn/dán thiếu thẩm mỹ trên các bức tường, các cột điện hoặc các thân cây. Cũng từng có một vài điểm thông tin rao vặt miễn phí tập trung được chính quyền dựng lên nhằm hạn chế sự xuất hiện tràn lan thậm chí bừa bãi của các hình thức rao vặt…

Nhưng xem ra nỗ lực tẩy xóa các rao vặt sơn/dán thiếu thẩm mỹ vẫn chưa đủ liều lượng khi người rao vặt cũng tỏ ra rất “kiên trì” với phương châm vấp ngã chỗ nào đứng lên ngay chỗ ấy, thậm chí sau khi khôi phục nguyên trạng thì không ai còn tẩy xóa nổi. Và nỗ lực dựng bảng tập trung thông tin rao vặt miễn phí để có thể kiểm soát/quản lý dường như cũng chưa thật hợp lý về địa điểm và về quy định cách thức thông tin, nên tác dụng chưa cao và có khi còn tạo nên một hình ảnh phản cảm mới…  

6. Thật ra, phản cảm nhất đối với rao vặt - và cả quảng cáo nữa/và nhất là quảng cáo - là danh không đi đôi với thực, nghĩa là chất lượng sản phẩm hoặc dịch vụ không như những gì đã tiếp thị, thậm chí còn có dấu hiệu lừa đảo gây thiệt thòi cho khách hàng nhẹ dạ cả tin.

Cho nên bản thân người có sản phẩm và dịch vụ muốn tiếp thị đạt hiệu quả, đồng thời để thể hiện trách nhiệm xã hội đối với cộng đồng dân cư, cần hết sức coi trọng bảo đảm và không ngừng cải thiện chất lượng sản phẩm và dịch vụ của mình, xem đấy mới chính là cách tiếp thị tối ưu.

Cần thấy rằng chỉ cần một lượng  khách hàng nhỏ sử dụng sản phẩm hoặc dịch vụ nào đó thực chất chất lượng thì một đồn mười, mười đồn trăm và chính những khách hàng ban đầu này sẽ tự giác tham gia chuỗi tiếp thị với hiệu quả rõ ràng hơn hẳn những thông tin rao vặt/quảng cáo cho có/lấy được kia…  

TRẦN NGUYÊN HẬU