Bộ trưởng Giao thông vận tải Mỹ Elaine Chao chỉ thị một văn phòng giám sát nội bộ kiểm tra quy trình cấp phép sử dụng cho dòng máy bay 737 MAX của hãng Boeing, sau khi hai tai nạn hàng không xảy ra với loại máy bay này trong vòng 6 tháng qua khiến hơn 300 người thiệt mạng. Việc thanh tra này hy vọng sẽ làm rõ lịch sử chi tiết và khách quan dựa trên sự thật về quy trình cấp phép sử dụng dòng máy bay Boeing 737 MAX.
 |
| Một chiếc máy bay 737 MAX 8 của hãng hàng không Mỹ. Ảnh: Bloomberg |
Cấp phép vội vã vì áp lực cạnh tranh
Vụ tai nạn của hãng hàng không Ethiopian Airlines đã khiến 157 người thiệt mạng hôm 10-3 vừa qua có nhiều điểm tương đồng với vụ tai nạn của hãng Lion Air hồi tháng 10-2018 khiến 189 người thiệt mạng làm dấy lên không ít hoài nghi về quy trình cấp phép sử dụng dòng máy bay 737 MAX. Loại máy bay này chỉ vừa mới được đưa vào sử dụng từ tháng 5-2017 để cạnh tranh với dòng máy bay A320 Neo của Airbus.
Theo tờ The Seattle Times, Cơ quan Hàng không dân dụng Liên bang Mỹ (FAA) đã ủy quyền một phần quy trình cấp phép máy bay cho các kỹ sư của Boeing. Những phân tích an toàn đầu tiên được Boeing gửi tới FAA có chứa nội dung nêu rõ “một số thiếu sót cơ bản”. Tờ báo này còn cáo buộc quy trình cấp phép được tiến hành “vội vã” vì khi đó Boeing cần nhanh chóng tung dòng máy bay này ra thị trường để cạnh tranh với A320 Neo của Airbus. Tuy nhiên, FAA đã từ chối bình luận về các thông tin trên báo Seattle Times và cho biết quá trình điều tra vẫn đang được tiến hành.
Mới đây, Chủ tịch Ủy ban Giao thông và Cơ sở hạ tầng Hạ viện Mỹ Peter DeFazio cùng nghị sĩ đảng Dân chủ Rick Larsen, một thành viên của ủy ban này, cũng yêu cầu Tổng Thanh tra Giao thông vận tải điều tra các quyết định then chốt mà FAA đã đưa ra trong việc cấp phép sử dụng máy bay Boeing 737 MAX. Trong bức thư của mình, hai nghị sĩ đảng Dân chủ này nhấn mạnh, những vụ tai nạn máy bay gần đây liên quan đến máy bay Boeing 737 MAX cho thấy sự cần thiết phải có một cách tiếp cận chủ động hơn đối với vấn đề an toàn bay. Họ yêu cầu xem xét cách thức mà mỗi tính năng mới của Boeing 737 MAX, bao gồm việc lắp đặt các động cơ trên máy bay, việc điều chỉnh tương ứng tính năng tự động, cảm biến, cũng như phần mềm mới “được thử nghiệm, chứng nhận và lắp đặt vào máy bay”. Các nghị sĩ này cũng muốn nhận được một bản tường trình về các biện pháp khắc phục sau vụ tai nạn máy bay của hãng hàng không Lion Air tại Indonesia hồi tháng 10 năm ngoái và liệu các phi công có được đào tạo bài bản trước khi máy bay 737 MAX được đưa vào sử dụng cho dịch vụ vận chuyển hành khách hay không. Văn phòng Tổng thanh tra Giao thông của Mỹ cũng đã phản hồi sẽ mở cuộc điều tra đối với việc cấp phép sử dụng máy bay 737 MAX song không cung cấp thêm thông tin chi tiết. Trước đó, FAA khẳng định đã thực hiện tuân thủ mọi quy trình tiêu chuẩn khi cấp phép sử dụng với dòng máy bay 737 MAX của hãng Boeing. Theo đó, hãng này nhấn mạnh các quy trình được thiết kế chặt chẽ và đều đã cho ra những mẫu thiết kế máy bay an toàn.
Kể từ năm 2009, do áp lực cắt giảm ngân sách hoạt động, FAA ủy quyền một số giai đoạn trong quy trình cấp phép cho các nhà sản xuất máy bay hoặc cho các chuyên viên bên ngoài. FAA bảo vệ cơ chế ủy quyền này và khẳng định rằng 737 MAX đã trải qua nhiều cuộc kiểm tra, đánh giá kỹ càng cùng với sự tham vấn các cơ quan hàng không khác trước khi được cấp phép.
Khẩn trương điều tra
Theo The Seattle Times, hôm 21-3, FAA đã ủy nhiệm việc đánh giá an toàn của 737 Max 8 cho chính Boeing và nhanh chóng thông qua các kết quả.
Khi phê duyệt Boeing 737 MAX trong quy trình bắt đầu từ năm 2012, FAA đặc biệt chú ý một số chi tiết như pin lithium ion, hệ thống tiếp nhiên liệu áp suất và cầu trượt an toàn. Tuy nhiên, một tính năng không được quan tâm đặc biệt: Hệ thống tăng cường tính năng điều khiển bay (MCAS). Giới chuyên gia cũng đang nghi ngờ MCAS là nguyên nhân dẫn đến vụ rơi máy bay Lion Air và Ethiopian Airlines. Hệ thống này được thiết kế như một tính năng an toàn để khiến 737 MAX hoạt động giống như các thế hệ trước đó.
Động cơ mới trên Boeing 737 MAX lớn hơn và được đặt ở vị trí khác so với các thế hệ trước, khiến máy bay có xu hướng ngóc mũi lên cao. Boeing cài đặt MCAS để khiến nó chúi mũi máy bay xuống trong một số trường hợp nhất định nhằm tránh thất tốc. Đặc biệt, trong vụ tai nạn Lion Air hồi tháng 10-2018, máy bay đã chúi mũi 20 lần trước khi rơi. Dấu hiệu này cho thấy MCAS có thể đã nhận được dữ liệu sai và làm cho máy bay liên tục chúi mũi xuống, khiến phi công gặp khó khăn khi cố duy trì kiểm soát.
Hiện Cục Điều tra liên bang Mỹ (FBI) cùng phối hợp tham gia cuộc điều tra liên bang quy mô lớn liên quan đến quá trình cấp giấy chứng nhận cho máy bay 737 Max 8. Bên cạnh đó, theo yêu cầu của Bộ trưởng Giao thông vận tải Mỹ Alaone Chao, Trưởng thanh tra của bộ này-Calvin Scovel và Cục Điều tra tội phạm Bộ Tư pháp cũng đang tiến hành một cuộc điều tra riêng biệt khác liên quan đến Boeing 737 Max 8. Ngoài ra, AP dẫn một nguồn tin cho biết, một bồi thẩm đoàn ở Washington D.C đã đưa trát hầu tòa với một cá nhân có liên quan đến việc phát triển máy bay Boeing 737 Max 8 để yêu cầu cung cấp email, tin nhắn và các liên lạc khác có liên quan.
Hai tai nạn hàng không nghiêm trọng liên tiếp đang tạo ra khủng hoảng đối với Boeing. Nhiều hãng hàng không và quốc gia cấm hoặc ngừng khai thác dòng 737 MAX. Song, Giám đốc truyền thông Nigeria Air Peace Chris Iwarah nêu rõ, việc điều tra nguyên nhân vụ tai nạn liên quan đến vụ rơi máy bay Boeing 737-MAX 8 của hãng hàng không Ethiopia Airlines ngày 10-3 hiện vẫn đang được tiến hành. Vì vậy, sẽ không công bằng nếu đưa ra bất cứ bình luận hay quyết định nào trong thời điểm này. Ông Chris Iwarah cũng bày tỏ tin tưởng, Boeing hoàn toàn có đủ năng lực tìm ra nguyên nhân cũng như khắc phục sự cố. Bên cạnh đó, các yếu tố kỹ thuật liên quan đến an toàn của máy bay nên được kết luận bởi những chuyên gia hàng không hàng đầu thế giới.
ĐOÀN GIA HUY (tổng hợp)
