Tình trạng đánh cắp bản quyền sở hữu trí tuệ của Mỹ ngày càng báo động, trong đó phần lớn đều có liên quan tới Trung Quốc. Đây là mối đe dọa khó lường được Cục Điều tra Liên bang Mỹ luôn đặt lên hàng đầu trong việc điều tra nhằm ngăn chặn.
 |
| Mỗi năm kinh tế Mỹ bị thiệt hại từ 225 đến 600 tỷ USD do các loại hàng hóa giả, đánh cắp phần mềm và lấy cắp bí mật thương mại.Ảnh: Bloomberg |
Hôm 23-7, phát biểu trước Ủy ban Tư pháp Thượng viện, Giám đốc Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) Christopher Wray cho biết, cơ quan này đã triển khai gần 1.000 cuộc điều tra về tình trạng đánh cắp bản quyền sở hữu trí tuệ và gần như tất cả trong số này đều có liên quan đến Trung Quốc. Quan chức điều tra Mỹ cho rằng đó là mối đe dọa khó lường, đa dạng, rộng lớn, đáng quan ngại và luôn là ưu tiên của FBI.
Ông Wray cũng cho biết, số vụ bắt giữ những người tham gia các tổ chức người Trung Quốc đánh cắp bí mật doanh nghiệp Mỹ cũng tăng mạnh trong vài năm trở lại đây. Chính những quan ngại kể trên đã khiến chính quyền Mỹ thắt chặt chương trình cấp thị thực cho các chuyên gia nghiên cứu người Trung Quốc muốn tới Mỹ.
Trung tâm mua sắm Imbi Plaza ở thủ đô Kuala Lumpur của Malaysia có thể là ví dụ điển hình cho những mâu thuẫn đẩy Mỹ và Trung Quốc vào cuộc chiến tranh thương mại khốc liệt hiện nay. Vào thời hoàng kim cuối thập niên 1990, đầu năm 2000, Imbi là “thủ phủ công nghệ cao” của Kuala Lumpur, với hàng loạt cửa hàng bán thiết bị và phần mềm máy tính. Máy tính bán ở Imbi là hàng thật, nhưng hầu hết phần mềm ở đây đều là hàng sao chép trái phép. Thay vì phải bỏ 200USD để mua phần mềm “xịn”, người dân Kuala Lumpur tới đây mua đĩa cài Windows, MS Office hay Adobe với giá 10 ringgit (khoảng 2,4 USD) mỗi chiếc.
Theo chuyên gia bình luận chính trị quốc tế Robert Boxwell, bất cứ thành phố lớn nào ở châu Á đều có một trung tâm như Imbi và phần lớn những đĩa phần mềm sao chép này đến từ các nhà máy ở Trung Quốc, nơi hoạt động sao lậu được tiến hành với quy mô lớn. Họ sao chép mọi thứ, từ hệ điều hành máy tính, phần mềm cho tới các đĩa CD ca nhạc, phim Hollywood. Không chỉ bán những chiếc đĩa lậu này tới các trung tâm như Imbi, người Trung Quốc còn đóng hộp, in hướng dẫn sử dụng, dán kèm tem nổi chống hàng giả để khiến chúng trở nên “thật” hơn và bán cho các công ty, tổ chức chính phủ để kiếm lời.
Tình trạng này tiếp tục nở rộ, khi Liên minh Phần mềm Doanh nghiệp (BSA) ước tính 94% phần mềm sử dụng ở Trung Quốc bị sao chép trái phép, khiến Mỹ mất khoảng 335 triệu USD doanh thu từ bán phần mềm và hàng trăm triệu USD tiền bán băng đĩa. Ngoài ra, người Trung Quốc còn làm giả đồng hồ Rolex, giày Nike, túi Louis Vuitton, iPhone. Thống kê của Ủy ban Chống ăn cắp sở hữu trí tuệ Mỹ cho thấy, số hàng hóa hữu hình bị làm giả, làm nhái ở Trung Quốc đại lục và Hong Kong xuất ra nước ngoài năm 2015 chiếm tới 87% giá trị toàn cầu, tương đương 50-100 tỷ USD.
Các công ty Mỹ còn chịu thiệt hại lớn hơn nhiều do tình trạng ăn cắp bí mật thương mại, công nghệ của các tin tặc. Ủy ban Chống ăn cắp sở hữu trí tuệ Mỹ ước tính vào năm 2015 nước này mất 180-540 tỷ USD bởi các vụ tấn công mạng, chủ yếu là đến từ tin tặc Trung Quốc.
Tình trạng ăn cắp bản quyền của Trung Quốc nghiêm trọng đến mức trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2016, nhiều người Mỹ bắt đầu thể hiện sự bức xúc về vấn nạn này. Trong các bài phát biểu vận động tranh cử của mình, ông Donald Trump thường xuyên nói về tình trạng việc làm và các nhà máy Mỹ bị Trung Quốc tước đoạt và cách Bắc Kinh cố tình làm mất giá đồng tiền của mình. Do đó, việc chấm dứt tình trạng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ và mở cửa thị trường là một trong những yêu cầu ông Trump đưa ra khi tuyên bố áp thuế lên 50 tỷ USD và sau đó là 200 tỷ USD hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc; từ đó châm ngòi cho cuộc chiến thương mại giữa hai nước hiện nay.
Các chính quyền tổng thống Mỹ trước đây thường đáp ứng đòi hỏi của Trung Quốc về việc chuyển giao công nghệ để đổi lấy quyền tiếp cận thị trường, nhưng ông Trump không phải là người dễ dàng tin vào những lời hứa từ Bắc Kinh. Ông muốn khắc phục một vấn đề lớn trong nền kinh tế Mỹ. Vì vậy, cuộc chiến thương mại với Trung Quốc là cách ông thực hiện điều đó.
Ngày 13-8-2018, ông Trump ký một bản ghi nhớ chỉ đạo đại diện thương mại Mỹ xem xét điều tra hoạt động sở hữu trí tuệ của Trung Quốc theo Khoản 301 đạo luật Thương mại 1974 của Mỹ. Điều khoản này cho phép Tổng thống Mỹ có thẩm quyền rộng lớn trong việc áp thuế quan đối với hàng hóa nước ngoài, cho dù hành động đơn phương như vậy hiếm khi được Mỹ sử dụng kể từ khi Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) được thành lập vào năm 1995.
Trong một động thái khác, hồi tháng 6 vừa qua, Bộ Năng lượng Mỹ đã cấm các nhà khoa học Trung Quốc tham gia chương trình “Hàng nghìn tài năng” để bảo vệ năng lực cạnh tranh và an ninh quốc gia Mỹ. Ngày 20-5-2019, Mỹ đã tạm hoãn thực thi lệnh cấm xuất khẩu công nghệ của Mỹ cho Tập đoàn Huawei của Trung Quốc tới giữa tháng 8, nhằm giảm thiểu những rắc rối đối với khách hàng của tập đoàn công nghệ này trên thế giới.
Với khoảng thời gian 90 ngày nêu trên, Bộ Thương mại Mỹ cho phép Huawei tiếp tục mua hàng của Mỹ nhằm duy trì mạng hiện tại và cung cấp các bản cập nhật phần mềm cho những sản phẩm di động của Huawei hiện nay. Tuy nhiên, Huawei vẫn bị cấm mua các sản phẩm và linh kiện của Mỹ để sản xuất các sản phẩm mới nếu không được Chính phủ Mỹ cấp phép.
Việc FBI mở gần 1.000 cuộc điều tra về tình trạng đánh cắp bản quyền sở hữu trí tuệ một lần nữa cho thấy, vấn đề bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ rất quan trọng đối với nền công nghiệp và bảo đảm việc làm tại Mỹ, đồng thời là một nội dung quan trọng trong cuộc chiến thương mại mà Mỹ đang nhắm vào Trung Quốc.
ĐOÀN GIA HUY (tổng hợp)
