Đạo đức và ý thức

Từ ngày 1-7-2013, trong chương trình đào tạo lái xe (LX) hạng C, môn Đạo đức người LX và văn hóa giao thông tăng thời lượng từ 16 giờ lên 20 giờ. Câu hỏi đặt ra: Tăng thời lượng liệu có tăng chất lượng?

Đôi lúc xảy ra tai nạn bởi những người tham gia giao thông thiếu ý thức, vi phạm trật tự an toàn giao thông. Ảnh: V.T.L

Phân tích nguyên nhân…

Theo số liệu thống kê của Phòng CSGT - Công an thành phố Đà Nẵng, trong 8 tháng đầu năm 2013 (từ 15-11-2012 đến 8-7-2013) trên địa bàn thành phố xảy ra 153 vụ tai nạn giao thông (TNGT), làm chết 84 người, bị thương 122 người; trong đó số vụ TNGT do  ô-tô các loại gây ra là 34 vụ (22%), làm chết 23 người, bị thương 24 người. Trong 34 vụ TNGT do ô-tô gây ra này, nhiều nhất là lỗi do người điều khiển ô- tô đi không đúng chiều đường, phần đường, làn đường quy định với 8 vụ, xếp sau đó là điều khiển xe chạy quá tốc độ quy định (6 vụ), chuyển hướng không đúng quy định (4 vụ).

Nguyên nhân của các vụ TNGT đường bộ thì rất nhiều, nhưng theo phân tích của Chánh Thanh tra Sở GTVT Đà Nẵng Nguyễn Trung Nghĩa, nguyên nhân chủ yếu và trực tiếp nhất là từ người điều khiển phương tiện: Ý thức chấp hành pháp luật khi tham gia giao thông còn kém; có hiện tượng “nhờn luật”, mặc dù biết vi phạm nhưng vẫn cứ vi phạm như chở hàng quá khổ, quá tải, chạy quá tốc độ quy định, lấn làn, vượt bên phải, sử dụng rượu bia và các chất kích thích…

Cùng nhận định trên, nhưng Giám đốc Trung tâm Dạy nghề LX và Công nghệ ô-tô Sao Vàng Trần Đình Lâm nói thêm về thâm niên của LX. Từng là cán bộ an toàn pháp chế của Công ty CP Dịch vụ vận tải ô-tô số 6 đóng trên địa bàn quận Liên Chiểu, ông Lâm cho rằng, LX mới ra trường thường chỉ dám chạy xe tốc độ chậm nên ít gây tai nạn, chủ yếu là va quẹt nhỏ. TNGT nghiêm trọng thường xảy ra đối với LX đã thâm niên trên 10 năm, khi đã “đủ lông đủ cánh”, dày dạn kinh nghiệm, chủ quan hơn nên sơ suất cũng nhiều hơn.

Trên 80% số vụ TNGT là do con người gây ra, vì thế, theo Đại tá Nguyễn Đến, Trưởng phòng CSGT, để giảm thiểu TNGT nói chung và TNGT do LX ô-tô gây ra nói riêng, cần phải tiến hành đồng bộ các biện pháp mà trước hết là yếu tố con người, phương tiện và phát triển cơ sở hạ tầng giao thông. Yếu tố con người ở đây được hiểu là tất cả những ai tham gia giao thông, trong đó có người điều khiển mô-tô, xe máy, như cách làm của Trạm CSGT Cửa ô Hòa Phước.

Trạm CSGT Cửa ô Hòa Phước được phân công tuần tra, giám sát phương tiện giao thông trên quốc lộ 1A đoạn từ ngã ba Huế đến vùng giáp ranh giữa xã Hòa Phước (huyện Hòa Vang), với xã Điện Thắng (huyện Điện Bàn). Trung tá Trạm trưởng Nguyễn Ngọc Rạng cho biết từ ngày 1-8 đến hết ngày 6-8 vừa qua, đơn vị đã lập biên bản xử phạt 122 trường hợp người điều khiển mô-tô, xe máy đi không đúng làn đường quy định, trong đó một nửa là người ngoại tỉnh, chưa kể nhắc nhở gần 40 trường hợp người ngoại tỉnh khác. Trung tá Rạng nhận định, việc phạt “mạnh tay” đến 300 nghìn đồng mỗi trường hợp người điều khiển mô-tô, xe máy đi không đúng chiều đường, phần đường, làn đường quy định này sẽ góp phần làm giảm nguy cơ TNGT nói chung, TNGT do ô-tô gây ra trên địa bàn.

… và đi tìm giải pháp

Từ ngày 1-7-2013, trong chương trình đào tạo LX hạng C, môn Đạo đức người LX và văn hóa giao thông đã được tăng thời lượng từ 16 giờ lên 20 giờ. Ông Trần Đình Lâm cho rằng, nếu môn học này có tăng lên… 100 giờ cũng vẫn không thể khiến cho LX có “đạo đức” hơn. “Giang sơn dễ đổi, bản tính khó dời”. Đạo đức người LX thuộc về phạm trù đạo đức nghề nghiệp, cũng giống như y đức của người thầy thuốc, không phải một sớm một chiều mà có.

Thực tế cho thấy, để hình thành một con người có đạo đức, người đó cần phải được giáo dục ngay từ lúc bé, “dạy con từ thuở còn thơ”, và liên tục qua các bậc học sau đó. Trẻ con nước ngoài về thăm quê, thoảng nghe lái xe tắc-xi có mùi men là dứt khoát không chịu lên xe. Trẻ con trong nước giờ cũng được giáo dục theo hướng đó: nhiều cháu thấy bố mẹ hay người thân vượt đèn đỏ liền la lên: “Cô dạy đèn đỏ là không được vượt qua mà, nguy hiểm lắm!”.

Có lẽ, tăng giờ học môn đạo đức người LX là thể theo yêu cầu bức xúc về TNGT của xã hội. Chất lượng chuyên môn, kỹ thuật của LX ngày nay cao hơn trước nhiều; tuy nhiên, về chất lượng đạo đức - theo ông Nguyễn Đình Thảo, Phó Hiệu trưởng Trường Trung cấp Nghề Giao thông công chính Đà Nẵng - thì còn tùy thuộc vào cách giám sát của đơn vị quản lý LX và phương tiện.

Ông Nguyễn Hữu Cường, Chánh Văn phòng Ban ATGT thành phố Đà Nẵng, phân tích thêm: “Nếu doanh nghiệp vận tải nào quản lý, giáo dục tốt đội ngũ LX, biết chăm lo đến đời sống vật chất và tinh thần, kiểm soát chặt chẽ mọi hoạt động của xe và LX trên đường thì tôi tin chắc rằng doanh nghiệp đó sẽ hạn chế được TNGT xảy ra”.

Đạo đức và ý thức của người LX được xem là “tấm chắn” ngăn chặn TNGT. Đại tá Nguyễn Đến, Trưởng phòng CSGT - Công an thành phố Đà Nẵng, nhấn mạnh: “Đạo đức và ý thức của người LX khi tham gia giao thông không chỉ bảo đảm an toàn giao thông mà còn ảnh hưởng rất nhiều đến lợi ích cá nhân và doanh nghiệp, kể cả gây thiệt hại về tính mạng, sức khỏe, tài sản của người tham gia giao thông”.

Việc đào tạo, sát hạch cấp giấy phép LX hiện tiến bộ rất nhiều cả về phương tiện lẫn công nghệ, bảo đảm chính xác và khách quan hơn so với trước đây. Theo ông Nghĩa, những thay đổi về việc cho câu hỏi nhiều hơn, khó hơn, thời gian thi lý thuyết và thực hành ngắn hơn, điều chỉnh kích thước các hình thi… đòi hỏi thí sinh phải có hiểu biết thực sự về pháp luật giao thông đường bộ và đạt được những kỹ năng LX cơ bản. Do vậy, trong quá trình đào tạo, học viên phải học tập và rèn luyện nhiều hơn, cho nên chất lượng đương nhiên là được nâng cao hơn so với trước.

Chất lượng LX, xét cho cùng, không hẳn nằm ở mảnh bằng, bởi khi họ chạy xe trên đường thì đạo đức và ý thức của họ mới là “mảnh bằng” cần thiết và quan trọng nhất. Chỉ khi LX ý thức và quý trọng tính mạng hành khách trên xe và những người đi đường như chính bản thân/người thân của mình thì TNGT mới thực sự được ngăn chặn ngay từ gốc rễ.

VĂN THÀNH LÊ