Vẫn hồn cốt quê hương đất Quảng, vẫn tinh thần văn hóa xứ Quảng, nhưng thơ Đỗ Thượng Thế mang lại một giọng điệu mới, gần gũi mà khác lạ, đắm say mà tinh lọc trong một dòng chảy xúc cảm ngôn ngữ hiện đại giàu cá tính. Đỗ Thượng Thế như người nông dân của vùng đất “chưa mưa đà thấm” chẳng chịu dừng ở giới hạn thâm canh mùa gặt mới mà còn hướng tới sự sáng tạo, thay đổi, biến cánh đồng ngàn đời thành không gian văn hóa sống động ngập tràn tình yêu và ánh sáng màu xanh tương lai. Khởi đầu Trích tôi rồi mới đây đến Dưới tấm trần rỉ mưa (NXB Hội Nhà văn tháng 10-2017), Đỗ Thượng Thế đang tự tin mở ra con đường riêng biệt và nhiều bất ngờ.
(Phan Hoàng chọn và giới thiệu)
 |
Tự khúc
(Với quê ngoại, Đại Hồng)
Có gì tận đáy nỗi buồn chòi ra từ giọng chào mào leo lẻo
tháng Giêng
như chú bò con vừa mới đẻ sau vườn bết lấm cỏ khô tháng Chạp
Đại Hồng! Ơi… Đại Hồng! - Ai đó từng gọi ta như thế khi ta lầm lũi trên con đường gai
khi ta sốc nỗi dại cuồng hoang vu đến đuối
Đại Hồng! Thì ra con dế trống lửa vẫn xoay đầu ra Cựu Thổ
lầm lầm lì lì tro bụi
điệu gáy nực nồng nụ hoa bù xít
Vẫn bện chạc trâu vẫn khấc dòm bò dắt giấc mơ ta
qua cầu Đàng Huỳnh
qua ngã Hai Sông, qua khe Đá Trải
qua bao mùa lụt “cột đầu gốc dâu”
nước lũ xô làng cuốn trôi bát hương bát gạo
cuốn trôi biền biệt duyên thì chị ta
Đại Hồng! Ta lại trở về băng cồn Tịnh Đông cạp nhai bắp sống
hít no sữa đất tươi non bằng hai hàm răng sún của thằng cu
Dân Xóm Chùa một thời đen đúa
Một thời quần cụt lưng trần ngồi bệt xuống chiều mơ
chén cơm không (*), giẽ con cá lầm cá nục
Một thời mẹ ta rạc chân chợ sớm chợ chiều đò ngang đò dọc
còng lưng bánh khoai bánh sắn
Cha ta dầu dãi tắc - rì (**) ngọn roi cứ rứt lòng vút thét
Nước mắt trâu già nhiều khi chảy ngược
khiến cánh đồng hoàng hôn thăm thẳm và buồn
Một thời cả làng sớm hôm mót củ, họ hay kể nhau nghe
câu chuyện bỗng dưng nhặt vàng
Rồi bỗng dưng luống cày ửng màu cổ tích
Và những khi tận cùng cố sức, họ thường: - “I-cờ-rếch (y)
nằm ngay tại chỗ!...”
ôi, cách giễu cuộc người như say
Ta lại trở về ngôi trường chân núi
Bạn ta áo vá mảnh dưa mảnh lúa Hà Vi, Lập Thạch
bạn ta tóc săn đỏ nắng đầu nguồn Hữu Trinh, Xóm Mới
da chì vỏ sắn Phước Lâm
Con chữ một thời ẩm mùi đất bệ, quánh nhựa cây rừng lấm lem tro rẫy và từng biết nhặt lên từ thảm máu sân trường(***)
Đại Hồng! Thì ra trong những niềm lửa hạn đời ta
tỏa biêng biếc Vu Gia cánh buồm ngược nguồn lằng lặng
tỏa tím ngát cỏ lau sương chiều Mồ Côi, Mụ Đụng
rần rần bóng nước Khe Lim tiếng vượn chót gành mòn mỏi
tỏa hơi thở cơn mưa trẻ trung mùa hạ thơm mát ngực em
trăng đầy…
Đại Hồng!
Những tháng ngày mù mịt
ta thường mơ về khu vườn tụ gió bốn phương
ở đó thầy ta gầy gầy mắt kiếng, đêm đêm treo ngọn đèn thơ.
(*) Cơm không độn
(**) Tiếng hô điều khiển trâu, bò cày sang trái, phải
(***) Vụ nổ bom còn sót lại sau chiến tranh đã làm chết và bị thương nhiều học sinh trong lúc lao động trên sân trường (1977)
Phía đàn chim gọi bầy
Tu tu r…út
Tu tu r…út…
Có những đêm bé con thổi qua khe cửa
Hơi ấm con cu no đậu no mè
Rồi lướt nghiêng nghiêng
Qua vạt chiều kia ngưng nắng
Rồi nheo mắt
Rồi u ầm
Rồi thăm thẳm…
Lại có người dựng chui cày
Thịt da đẫm mùi đất bệ
Người tắm ngọn gió mọc lên từ nổng gò
Người đi như bóng sông mưa
Gánh gồng sương buổi chợ
Chân trời đốt đuốc
Soi từng giọt hừng đông
Tu tu r…út
Tu tu r…út…
Có những đêm kẻ mộng du thổi không ra hơi
Một bị cuội rơi ú ớ
Hai bàn tay chặp vào run rẩy
Như bái về phía thượng nguồn
Về phía đàn chim gọi bầy
Tu tu r…út
Tu tu r…út…
ĐỖ THƯỢNG THẾ
