'Đà Nẵng quê ta giải phóng rồi'

“Đà Nẵng hôm nay giải phóng rồi/ Bao nhiêu năm qua quân giặc xâm chiếm/Trên quê hương ta nhức nhối căm hờn/Nào vùng lên giành thời cơ/Cả thành phố nhân dân đã vùng lên nổi dậy tiến công/Sức chúng ta mạnh hơn bão tố/Đà Nẵng ơi quê ta giải phóng rồi”.

NSƯT Kim Oanh (giữa) cùng Đoàn văn công giải phóng Mặt trận Quảng Đà trong những ngày biểu diễn phục vụ người dân Đà Nẵng mừng ngày giải phóng. (Ảnh nhân vật cung cấp)

50 năm trôi qua, nhưng mỗi dịp kỷ niệm ngày giải phóng thành phố, bài hát “Đà Nẵng quê ta giải phóng rồi” của cố nhạc sĩ Nguyễn Đức Toàn lại ngân vang, nhắc nhớ thời khắc lịch sử hào hùng, khí thế hừng hực, niềm hạnh phúc dâng trào trong tim mỗi người con thành phố.

Nhớ lại những năm tháng ấy, NSƯT Kim Oanh không giấu được xúc động. Chị theo Đoàn văn công giải phóng Khu Trung Trung bộ lúc vừa tròn 20 tuổi, lứa tuổi thanh xuân với khát khao, hoài bão, mang tiếng hát cổ vũ tinh thần chiến sĩ bộ đội. Vào tháng 3-1975, quân ta dồn dập giải phóng các tỉnh Trung Trung bộ.

Theo yêu cầu của cấp trên, Đoàn văn công của NSƯT Kim Oanh thực hiện chuyến lưu diễn  phục vụ các huyện lỵ vừa mới được giải phóng, điểm đầu tiên đoàn đến là trung tâm huyện lỵ Sơn Hà (ngày 17-3, giải phóng huyện Sơn Hà, Quảng Ngãi). Qua radio, biết được ngày 24-3, giải phóng Tam Kỳ rồi 29-3 Đà Nẵng cũng được giải phóng mà lòng rạo rực. Nhưng mãi đến ngày 4-5-1975, Đoàn văn công mới vào Đà Nẵng sau nhiều ngày đóng tại Hội An. Xe chở đoàn đi qua sân bay Nước Mặn vẫn còn nguyên cảnh hoang tàn của một cuộc tháo chạy. Khi xe qua cầu Trịnh Minh Thế vào thành phố thì đã gần trưa, nhìn cảnh người dân đi lại tấp nập, cờ hoa rợp trời, mọi người vẫn không tin là mình đã về đến Đà Nẵng.

“Tôi còn nhớ như in, đoàn chúng tôi được giao nhiệm vụ biểu diễn tại sân vận động Chi Lăng và tại rạp Trưng Vương. Buổi diễn ở sân Chi Lăng là buổi phục vụ cho lễ mít-tinh mừng giải phóng thành phố. Đây được xem là sự kiện trọng đại của thành phố nên 2 giờ sáng, chúng tôi đã có mặt tại sân Chi Lăng chuẩn bị, dù 7 giờ mới diễn ra khai mạc. Từng biểu diễn dưới bom rơi, đạn lạc nhưng khi đứng trước rừng người về dự lễ mít-tinh, lòng hồi hộp, một cảm xúc tự hào và phấn khích mà đến tận bây giờ chúng tôi vẫn không thể nào quên”, NSƯT Kim Oanh tâm sự.

Trở lại bài hát “Đà Nẵng quê ta giải phóng rồi”, NSƯT Kim Oanh cho biết, trong giai đoạn này, các nhạc sĩ trong và ngoài quân đội dõi theo từng bước tiến quân, từng trận đánh để “kịp thời nhất, nhanh chóng nhất” có những bài hát hừng hực khí thế chuyển ra mặt trận, phát trên làn sóng Đài Tiếng nói Việt Nam, cổ vũ, động viên kịp thời quân và dân trên từng chặng đường chiến dịch. Bài hát “Đà Nẵng quê ta giải phóng rồi” cũng không ngoại lệ. Người thể hiện ca khúc này khá thành công là nghệ sĩ Bích Liên, thuộc Đoàn Ca múa nhạc Trung ương. Cũng chính nghệ sĩ Bích Liên đã trực tiếp biểu diễn bài hát này tại sân vận động Chi Lăng và rạp Trưng Vương.

“Bài hát chạm vào trái tim mỗi người dân Đà Nẵng. Vừa mang hơi thở thời sự vừa gần gũi, nói lên những tâm tư, nguyện vọng kìm nén trong lòng người dân suốt bao nhiêu năm. Từng ca từ, giai điệu cứ thế vỡ òa ra: Đà Nẵng quê ta ơi hôm nay giải phóng rồi/Trên sông Hàn lại vang câu hò/Cờ giải phóng lại bay trên phố cũ/Trời của ta, đất của ta, con chim trên cành lại cất tiếng ca/Bao nhiêu mong ước mới có một ngày vui/Đà Nẵng hôm nay giải phóng rồi! Hôm đó, người thể hiện bài hát đã òa khóc, hàng nghìn người dân và chiến sĩ cũng đã khóc. Đó là những giọt nước mắt hạnh phúc khi ước mơ thành hiện thực, khi sự tự do mà cả dân tộc đã và đang đổi bằng xương, bằng máu mới giành được”, NSƯT Kim Oanh xúc động nói.

Sau này, chính NSƯT Kim Oanh và các nghệ sĩ Đoàn văn công lại cất cao bài hát “Đà Nẵng quê ta giải phóng rồi” trong những đêm diễn phục vụ cho bà con ở ngoại ô những ngày đầu giải phóng thành phố. Trong những lần được mời làm giám khảo các cuộc thi nghệ thuật quần chúng sau này, NSƯT Kim Oanh lại nghe các thế hệ trẻ thể hiện những giai điệu quen thuộc của bài hát này. Thế mới thấy, sức sống mãnh liệt của bài hát khi gắn liền với giai đoạn lịch sử của dân tộc, của thành phố và đi vào lòng bao thế hệ.

Ngoài “Đà Nẵng quê ta giải phóng rồi”, giai đoạn này có hàng loạt ca khúc đã ra đời, giàu sức cổ vũ, động viên quân và dân Đà Nẵng như: Chào Đà Nẵng giải phóng (Phạm Tuyên), Đà Nẵng ơi! Chúng con lại về (Phan Huỳnh Điểu), Hát về Đà Nẵng kiên cường (Cao Việt Bách), Chào Đà Nẵng, dũng sĩ bên bờ biển Đông (Nguyễn An), Sông Hàn vang tiếng hát (Huy Du), Cô du kích Đà Nẵng (Thanh Anh), Người Đà Nẵng (Phan Ngọc)… Cho đến nay, những bài hát đó vẫn là những ký ức đẹp về một thời đã qua và sống mãi trong tâm hồn của nhiều thế hệ.

NGỌC HÀ