Việt Nam có thể cùng Philippines kiện Trung Quốc

ĐNĐT - Ngày 20-6, tại Đà Nẵng, Đại học Đà Nẵng và Đại học Phạm Văn Đồng (tỉnh Quảng Ngãi) đã phối hợp tổ chức Hội thảo quốc tế lần thứ hai về “Hoàng Sa - Trường Sa: Sự thật lịch sử”.

Quang cảnh hội thảo

Tham dự hội thảo có gần 120 đại biểu gồm các học giả, các nhà nghiên cứu uy tín đến từ Mỹ, Đức, Nga, Pháp, Bỉ, Nhật Bản, Australia, Italia, Ấn Độ, Hàn Quốc, Philippines…; các học giả Việt Nam ở trong và ngoài nước; đại diện một số cơ quan, ban ngành và địa phương, phóng viên báo chí trong nước và quốc tế.

PGS.TS Trần Văn Nam, Giám đốc Đại học Đà Nẵng; TS Nguyễn Hùng Sơn, Phó Viện trưởng Viện Biển Đông, Bộ Ngoại giao Việt Nam; ông Carl Thayer, nguyên giáo sư Học viện Quốc phòng Úc, chuyên gia về Việt Nam và Đông Nam Á đồng chủ trì hội thảo.

Việt Nam thực thi chủ quyền liên tục với Hoàng Sa, Trường Sa

Mở màn hội thảo, PGS,TS Phạm Đăng Phước, Hiệu trưởng trường Đại học Phạm Văn Đồng nhấn mạnh: “Hội thảo lần này diễn ra trong bối cảnh tình hình Biển Đông hết sức phức tạp sau khi Trung Quốc ngang ngược hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương-981 trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa Việt Nam, xâm phạm nghiêm trọng quyền chủ quyền, quyền tài phán của Việt Nam, nhằm hiện thực hóa yêu sách phi lý “đường lưỡi bò”. Hành động này của Trung Quốc là một bước leo thang mới vi phạm luật pháp quốc tế, Công ước của Liên Hiệp Quốc về Luật Biển năm 1982, làm thay đổi nguyên trạng ở Biển Đông, vi phạm Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông”.

Ngay sau đó, các học giả quốc tế Dmitry Mosyakov (Nga), K. Raja Reddy (Ấn Độ), Jean-Pierre Ferrier (Pháp) đã đề cập đến các tư liệu pháp lý lịch sử khẳng định các nhà nước phong kiến Việt Nam đã xác lập và thực thi chủ quyền hòa bình, liên tục đối với Hoàng Sa và Trường Sa như: các Châu bản triều Nguyễn; sách Đại Nam thực lục tiền biên, Đại Nam nhất thống chí, Phủ biên tạp lục viết về hoạt động của các đội Hoàng Sa Bắc Hải thực hiện lệnh của nhà vua đi khai thác và quản lý Hoàng Sa và Trường Sa…

Các học giả nhấn mạnh dưới thời Pháp thuộc, Pháp đã nhân danh Việt Nam thực thi chủ quyền đối với Hoàng Sa, Trường Sa và khi rút khỏi Việt Nam, Pháp bàn giao quyền quản lý hai quần đảo này cho Việt Nam. Các tư liệu pháp lý lịch sử cho thấy Việt Nam đã chiếm hữu “hiệu quả, liên tục và lâu dài” hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Các ý kiến cũng cho rằng, Trung Quốc không có bất cứ bằng chứng thuyết phục nào chứng minh Trung Quốc chiếm hữu hai quần đảo này trước khi dùng vũ lực đánh chiếm phi pháp quần đảo Hoàng Sa năm 1974 và một số bãi ngầm thuộc quần đảo Trường Sa năm 1988.

Các học giả phê phán chiến lược và hành động trên Biển Đông với mức độ ngày càng gia tăng của Trung Quốc. Theo đó, Tướng Daniel Schaeffer, chuyên gia Bộ Quốc phòng Pháp chuyên sâu về vấn đề Biển Đông, cho rằng Trung Quốc đưa ra yêu sách “đường lưỡi bò” không kèm theo bất cứ lời giải thích nào nên hoàn toàn không có giá trị. Thời gian qua, Trung Quốc đã ráo riết hiện thực hóa yêu sách phi lý “đường lưỡi bò” bằng các hành động xâm phạm chủ quyền các nước Philippines, Việt Nam, Malaysia. Theo chuyên gia này, vấn đề “đường lưỡi bò” không thuộc trách nhiệm của riêng nước nào trong khu vực mà là của cả cộng đồng quốc tế; cần phải đạt được sự đồng thuận quốc tế để yêu cầu Trung Quốc từ bỏ yêu sách “đường lưỡi bò”.

Tại Hội thảo, các đại biểu nhất trí rằng, việc căn cứ vào những chứng cứ pháp lý, lịch sử dựa trên luật pháp quốc tế về quyền thụ đắc lãnh thổ để giải quyết tranh chấp về chủ quyền đối với hai quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa có ý nghĩa quan trọng đối với việc duy trì hòa bình, ổn định, đảm bảo tự do, an ninh, an toàn hàng hải ở Biển Đông. Những hành động sử dụng sức mạnh cố ý phá vỡ nguyên trạng, gây bất ổn khu vực, xâm phạm chủ quyền lãnh thổ nước khác nhằm thực hiện ý đồ độc chiếm Biển Đông của bất kỳ bên nào đều không thể chấp nhận.

Hành động của Trung Quốc sử dụng vũ lực xâm chiếm quần đảo Hoàng Sa năm 1974 và chiếm đóng bất hợp pháp một số bãi cạn ở quần đảo Trường Sa năm 1988 là vi phạm luật pháp quốc tế, Hiến chương Liên Hiệp Quốc; hành động đó không thể tạo ra chủ quyền.

Dùng công cụ pháp lý để bảo vệ lợi ích quốc gia

Phát biểu tại Hội thảo, nhiều học giả đã lên tiếng phê phán hành động Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa Việt Nam, nhất là các hành động bạo lực của các tàu Trung Quốc khi đâm chìm tàu cá Việt Nam, đâm va, phun vòi rồng công suất lớn vào các tàu dân sự của Việt Nam đang thực thi nhiệm vụ trên biển thuộc quyền chủ quyền, quyền tài phán của Việt Nam.

Để duy trì hoà bình, ổn định, bảo đảm an ninh, an toàn, tự do hàng hải, hàng không ở Biển Đông, các bên liên quan cần kiềm chế, tăng cường xây dựng lòng tin, không có những hành động đơn phương, phá vỡ nguyên trạng. Các học giả kêu gọi Trung Quốc sớm cùng với các nước ASEAN xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) với tính ràng buộc cao để ngăn ngừa những hành động leo thang, gây căng thẳng ở Biển Đông.

Nhiều ý kiến tại Hội thảo cho rằng các nước đang tranh chấp cần coi trọng hơn các công cụ pháp lý và cơ chế trọng tài quốc tế theo Công ước của Liên Hiệp Quốc về Luật Biển năm 1982. Việt Nam có thể sử dụng công cụ pháp lý thông qua Tòa Trọng tài theo Công ước của Liên Hiệp Quốc về Luật Biển năm 1982 để bảo vệ các quyền và lợi ích của mình trước hành vi xâm lấn của Trung Quốc ở Biển Đông.

Giáo sư Jerome Cohen - Chủ tịch Viện Luật pháp Hoa Kỳ - Châu Á đề xuất Việt Nam có thể tham gia vụ kiện với Philippines hoặc tự khởi kiện Trung Quốc, và khuyến nghị các nước liên quan nên tận dụng sự trợ giúp của Tòa án Công lý quốc tế (ICJ) hay hệ thống thể chế pháp lý của Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển để giải quyết tranh chấp với Trung Quốc.

Ông Cohen nhấn mạnh, việc Việt Nam sử dụng cơ chế tài phán quốc tế chứng tỏ cố gắng của Việt Nam tận dụng mọi biện pháp hoà bình để giải quyết tranh chấp ở Biển Đông. Tuy sử dụng công cụ pháp lý là phức tạp và đi kèm với những rủi ro nhưng đối với các nước nhỏ thì việc sử dụng pháp lý là cơ hội để bảo vệ các lợi ích của mình phù hợp với các quy định của luật pháp quốc tế và Hiến chương của Liên Hiệp Quốc.

Bài và ảnh: Đoàn Lương