Ký ức mùa xuân lịch sử

41 năm đã trôi qua nhưng ký ức về Mùa xuân đại thắng vẫn còn khắc sâu trong lòng đại tá Nguyễn Văn Chước (84 tuổi, ở phường Thạch Thang, quận Hải Châu), nguyên Chính ủy Trung đoàn 2 (Sư đoàn 3, Quân khu 5) hồi năm 1975…

Tượng đài Chiến thắng Cỏ May.

Bắt sống Bộ Tư lệnh tuyến phòng thủ Sài Gòn từ xa

Sau khi giải phóng Bình Định, Sư đoàn 3 nằm trong đội hình cánh quân duyên hải theo quốc lộ 1A tiến vào Ninh Thuận. 5 giờ ngày 14-4, Sư đoàn 3 và Trung đoàn 25 Tây Nguyên nổ súng tấn công Phan Rang - cụm phòng thủ tiền tiêu của Quân đoàn 3 ngụy. Địch chống cự điên cuồng, trận đánh kéo dài. Sáng 16-4, có thêm lực lượng của Sư đoàn 325 (Quân đoàn 2) cùng nhiều xe tăng, thiết giáp tham gia tấn công. Sức chống cự của địch yếu dần.  

Đại tá Nguyễn Văn Chước kể: Trung đoàn của ông lần lượt đánh tan quân địch ở Bà Râu, Du Long, Kiền Kiền, Ba Tháp... 17 giờ ngày 16-4, khi đơn vị đang truy kích dọc tuyến đường Phan Rang - Đà Lạt thì phát hiện tàn binh địch trốn dưới một con suối cạn. Người cán bộ chỉ huy phân đội tại đó liền hô to: “Các khẩu đội hỏa lực! Bắn cấp tập vào khu vực lòng suối! Toàn đơn vị chuẩn bị lựu đạn”. Sau tiếng hô ấy, ở dưới suối vọng lên nhiều tiếng kêu: “Đừng bắn! Đừng bắn! Chúng tôi xin hàng!”. Quân ta nhanh chóng ập đến. Bọn địch run rẩy giơ cao hai tay và lần lượt bước lên bờ suối tập trung. Ban chỉ huy Trung đoàn liền cho ghi cấp bậc, chức vụ của từng tên, không ngờ nhóm tù binh này là toàn bộ Bộ Tư lệnh tuyến phòng thủ Phan Rang của địch, do Trung tướng Nguyễn Vĩnh Nghi cầm đầu, có cả một cố vấn Mỹ! Nguyễn Vĩnh Nghi khai mới được cử ra Phan Rang làm Tư lệnh Sở chỉ huy tiền phương của Quân đoàn 3, trực tiếp tổ chức, chỉ huy phòng thủ Phan Rang và xác định đây là tuyến phòng thủ Sài Gòn từ xa.

Ông Chước vẫn còn nhớ rõ, hôm đó, sau khi đơn vị báo cáo lên trên thì nhận được điện khẩn của Đại tướng Võ Nguyên Giáp yêu cầu đưa ngay các tù binh cấp tướng và cố vấn Mỹ ra Hà Nội để khai thác phục vụ cho việc tấn công giải phóng Sài Gòn.

Vượt cầu Cỏ May, giải phóng Vũng Tàu

Trong Chiến dịch Hồ Chí Minh, Sư đoàn 3 được tăng cường 1 đại đội xe tăng, 1 đại đội pháo 130 ly, đảm nhiệm tấn công giải phóng Bà Rịa - Vũng Tàu. Bộ Tư lệnh Sư đoàn giao Trung đoàn 12 và Trung đoàn 141 đánh chiếm thị xã Bà Rịa, sau đó Trung đoàn 2 nhanh chóng thọc sâu giải phóng thành phố Vũng Tàu và chặn địch tháo chạy ra biển.

Ngày 27-4, hai trung đoàn bạn tấn công giải phóng Bà Rịa tương đối thuận lợi. Nhưng khi quân địch từ Bà Rịa chạy về Vũng Tàu, chúng đã đánh sập cầu Cỏ May trên đường 51 và ngoan cố ngăn chặn bước tiến của Trung đoàn 2. Một tiểu đoàn thủy quân lục chiến cùng với nhiều xe tăng, thiết giáp và hàng ngàn tàn binh địch từ các nơi chạy về, hò hét “tử thủ” bên đầu cầu phía nam.

Sông Cỏ May chảy xiết, phía bờ bắc trống trải và sình lầy, còn ở bờ nam có nhiều cây cối, làng mạc. Do đó, quân ta từ bờ bắc đánh sang rất khó khăn, trong khi địch có nhiều ưu thế để chống trả. Đêm 27 và ngày 28-4, Trung đoàn 2 nhiều lần đột phá không thành, thương vong khá lớn. Nhiều cán bộ, chiến sĩ đã ngã xuống trên dòng sông này…

Sáng 29-4, Bộ Tư lệnh Sư đoàn 3 quyết định chuyển hướng tấn công sang khu vực Cửa Lấp (phía đông cầu Cỏ May), còn ở cầu Cỏ May vẫn liên tục nổ súng nghi binh, thu hút địch. Sau khi Trung đoàn 12 vượt qua Cửa Lấp, tiến xuống Vũng Tàu, đã cho một lực lượng mạnh đột thẳng vào bên sườn và phía sau đội hình địch đang cố thủ tại phía nam cầu Cỏ May. Quân địch hoảng hốt tháo chạy. Lập tức, Trung đoàn 2 ào ạt vượt sông, lần lượt đánh chiếm cụm núi lớn, trạm radar, trường công binh, trường thiếu sinh quân, bãi thùy dương...

Sáng 30-4, các mục tiêu còn lại của địch ở Vũng Tàu lần lượt đầu hàng hoặc tháo chạy. Một số binh lính địch lên tàu chạy ra biển. Pháo binh ta kịp thời ngăn chặn, đồng thời anh em thông tin của ta khai thác được tần số của máy thông tin trên tàu địch, phát lời gọi hàng. Chỉ trong chốc lát, tàn binh địch lũ lượt quay vào bờ, cúi đầu đi theo sự hướng dẫn của quân ta. Tiếng súng tấn công giải phóng Bà Rịa - Vũng Tàu kết thúc lúc 11 giờ ngày 30-4.

Đại tá Nguyễn Văn Chước cho biết, sau ngày đất nước thống nhất, Nhà nước đã xây dựng một tượng đài chiến thắng ở phía nam cầu Cỏ May nhằm ghi dấu chiến công và tưởng nhớ các liệt sĩ đã ngã xuống tại đây trong mùa xuân lịch sử 1975. Dù tuổi cao sức yếu, ông Chước vẫn thường trở lại cầu Cỏ May thắp hương tưởng niệm những đồng đội năm xưa.

Bài và ảnh: MINH NGỌC