Những tưởng được sự hỗ trợ của Dự án quản lý Nhà nước về môi trường cấp tỉnh ở Việt Nam (VPEG) cho Chương trình sản xuất sạch hơn (SXSH) tại các doanh nghiệp (DN) hoạt động trong KCN Hòa Khánh sẽ thu hút được nhiều DN tham gia. Vậy nhưng nhiều DN lại thờ ơ!?
 |
| Vẫn còn nhiều DN trong KCN Hòa Khánh xả khí thải ra môi trường. |
Tại lớp tập huấn SXSH do Sở Tài nguyên và Môi trường phối hợp với Trung tâm SXSH Việt Nam tổ chức cho các DN hoạt động trong KCN Hòa Khánh vào đầu tháng 11 vừa qua, hầu hết các DN tham dự đều khẳng định: “Nếu áp dụng SXSH không những tiết kiệm được chi phí mà còn bảo đảm về mặt môi trường”.
Theo PGS.TS Trần Văn Nhân, Giám đốc Trung tâm SXSH Việt Nam: Chiến lược SXSH trong công nghiệp (CN) đến năm 2020 được hình thành trên cơ sở Quyết định số 1419 ngày 7-9-2009 của Thủ tướng Chính phủ, nhằm khuyến khích và hỗ trợ kỹ thuật áp dụng SXSH trên cơ sở tự nguyện và phát huy nội lực của các cơ sở sản xuất CN. SXSH được thực hiện trên cơ sở tăng cường quản lý Nhà nước về bảo vệ môi trường và nhận thức của các cơ sở sản xuất CN về lợi ích của việc thực hiện SXSH. SXSH chính là nâng cao hiệu quả sử dụng nguyên, vật liệu, năng lượng và nước để ngăn chặn sự tạo thành chất thải ngay tại nguồn phát sinh; giảm sử dụng nguyên, vật liệu và năng lượng cho một đơn vị sản phẩm; loại bỏ tối đa các nguyên liệu độc hại; tập trung giảm các tác động môi trường trong suốt vòng đời sản phẩm, từ khâu khai thác nguyên liệu thô đến khâu thải bỏ cuối cùng.
Lý do khiến SXSH chưa được hưởng ứng mạnh mẽ, theo nhiều DN là do thiếu thông tin về tính hiệu quả của SXSH, thiếu nguồn tài chính để thực hiện, nhất là đối với các DN có quy mô nhỏ; thiếu các chuyên gia về SXSH cho các ngành công nghiệp khác nhau. Bên cạnh đó, các chế tài xử lý DN gây ô nhiễm trên địa bàn chưa đủ mạnh.
Đại diện một DN được ký kết trong dự án SXSH tại KCN Hòa Khánh cho rằng: Sở dĩ nhiều DN chưa mặn mà tham gia với SXSH là do biện pháp xử lý những DN gây ô nhiễm còn thiếu kiên quyết và công bằng. Đơn cử như những DN áp dụng SXSH phải đầu tư cả tỷ đồng, trong khi đó những DN khác thì vẫn tự do thải nguồn ô nhiễm ra môi trường mà chỉ bị phạt vài triệu đồng. Do vậy, nhiều DN đã dùng “chiêu” thà đóng tiền phạt vài triệu đồng còn hơn đầu tư hàng tỷ đồng cho SXSH.
Theo Sở Tài nguyên-Môi trường, hiện KCN Hòa Khánh có 130 DN đăng ký sản xuất nhưng mới có khoảng 80 DN có hoạt động sản xuất thực sự. Mục tiêu cụ thể đối với dự án SXSH tại KCN Hòa Khánh từ năm 2010-2013 là thực hiện thành công tại 20 DN, giảm thiểu từ 5-8% định mức tiêu thụ năng lượng, 20% định mức tiêu thụ nước tại các DN, 100% DN tại các KCN trên địa bàn được phổ biến về SXSH.
Cũng theo dự án này, tất cả các DN tham gia SXSH sẽ được hỗ trợ chuyên gia tư vấn, kinh phí đào tạo cán bộ, quan trắc, thực hiện các giải pháp cũng như tìm kiếm nguồn vốn vay cho DN để triển khai các giải pháp SXSH. Ông Nguyễn Điểu, Giám đốc Sở Tài nguyên-Môi trường cho biết: Qua điều tra về nhu cầu SXSH đối với 6 cơ sở chế biến gỗ, 9 cơ sở sản xuất vật liệu xây dựng tại KCN Hòa Khánh, cho thấy có nhiều DN có tiềm năng rất lớn trong việc thực hiện SXSH (47% cơ sở hiểu biết về SXSH) nhưng nhu cầu tham gia SXSH chỉ có 13%.
Trong khi đó, qua điều tra đối với nhóm ngành thép, cơ khí, kết quả có 52% các cơ sở có hiểu biết về SXSH, tuy nhiên chỉ có 30% mong muốn tham gia vào chương trình. 57% cơ sở nêu lý do không muốn tham gia chương trình vì quy mô sản xuất nhỏ, tiêu thụ năng lượng không lớn...
“Hiện Dự án quản lý Nhà nước về môi trường cấp tỉnh ở Việt Nam (VPEG) cho Chương trình SXSH được áp dụng cho các DN trong KCN Hòa Khánh đã có 4 DN ký kết tham gia chương trình này. Để nhân rộng mô hình này, vẫn còn nhiều việc phải làm. Và muốn khuyến khích DN hưởng ứng mạnh về SXSH thì cần phải có quy định xử phạt công bằng và khen thưởng đúng mức. Có như vậy, DN mới ý thức được nghĩa vụ, trách nhiệm và không cảm thấy thiệt thòi khi đầu tư hàng tỷ đồng vào SXSH”, ông Điểu cho hay.
Bài và ảnh: Trọng Hùng
