Hành trình gần 6 năm của báo cáo về thực trạng tra tấn của CIA

ĐNĐT - Ủy ban tình báo Thượng viện Mỹ vào cuộc điều tra từ 6 năm trước. Bản sơ thảo báo cáo hoàn tất cách đây hai năm. Nhưng tới ngày 9-12-2014, nó mới được công bố, vì sao vậy?

CIA. Ảnh: Reuters

Theo ProPublica, thời gian quá lâu để có thể làm “lộ sáng” mảng tối kinh hoàng của CIA Mỹ 10 năm trước cho thấy câu chuyện về sự trù trừ của Nhà Trắng, áp lực phản đối của đảng Cộng hòa và những dòm ngó, soi xét của CIA đối với bản báo cáo công bố ngày 9-12 vừa qua.

Trở lại với mốc khởi điểm là tháng Giêng năm 2009 khi Tổng thống Obama bắt đầu nhậm chức. Lúc đó, ông Obama không muốn đào sâu câu chuyện tra tấn tù nhân của lực lượng CIA dưới thời Tổng thống Geogre Bush. Ông nói: “Chúng ta cần hướng về tương lai thay cho nhìn lại quá khứ”.

Tuy nhiên, Ủy ban tình báo thượng viện Mỹ (SIT) vẫn muốn vào cuộc. Các nhà lập pháp lúc đó cho biết, họ hy vọng các kết luận điều tra sẽ có trong khoảng thời gian từ 8-2009 đến 3-2010.

Sau đó, những tín hiệu phát đi lại cho thấy sự “đảo chiều” trong quan điểm của ông Obama về vấn đề này. Nhiều khả năng các nhân viên CIA dính dáng tới hình thức tra tấn tù nhân dã man sẽ bị kết án. Từ lúc đó, thông tin về cuộc điều tra của SIT bắt đầu gây “bão” trong dư luận chính trường Mỹ.

Trong thời gian SIT tiến hành điều tra, đã có khoảng 870 tài liệu mật trong hệ thống máy tính của CIA “biến mất”.

SIT vẫn tiếp tục điều tra. Bộ Tư pháp Mỹ ngừng theo đuổi vụ tố tụng này. Tới năm 2012, SIT bắt đầu công bố những phát hiện trong báo cáo của họ. Sau khi xem xét sơ bộ, công tố viên của Bộ Tư pháp đã chỉ rõ sai phạm trong 99 trường hợp tù nhân bị CIA ngược đãi.

Tháng 12-2012, SIT đề nghị bắt đầu triển khai việc công bố các tài liệu mật. Lúc này, các nhà lập pháp cần nghe phản hồi từ phía CIA về bản báo cáo và sau đó SIT sẽ biểu quyết việc công bố những phần nào trong báo cáo điều tra.

Hẳn nhiên CIA không ưa gì bản báo cáo này.

Tuy nhiên, phía SIT cho rằng CIA chưa xem xét chính đáng một chứng cứ quan trọng trong các tài liệu của họ, đó là báo cáo nội bộ của chính CIA thừa nhận sai phạm ngược đãi phạm nhân. SIT tiếp tục đẩy nhanh quá trình công bố những tài liệu mật.

CIA cáo buộc SIT tấn công mạng máy tính của lực lượng này. SIT lại buộc tội CIA tấn công hệ thống thông tin của họ. Cuộc tranh cãi gây ồn ào dư luận thời gian đó.

Tới 3-4-2014, bảo báo cáo của SIT về việc tra tấn tù nhân dã man của CIA đã hoàn thành với hơn 6.200 trang và bản tóm tắt dài 481 trang. SIT biểu quyết tán thành đa số nhất trí công bố bản tóm tắt và các kết luận.

Và ngày 9-12, tức là cũng phải sau 5 tháng kể từ lúc biểu quyết, bản báo cáo mới chính thức được công bố. Và những nội dung trong báo cáo thực sự khiến dư luận thế giới bất bình.

Trần Đắc Luân