Mỹ không còn giam giữ tù nhân ở Afghanistan

Chính phủ Mỹ nói rằng, nước này đã đóng cửa nhà giam cuối cùng ở Afghanistan và không còn giam giữ tù nhân nào tại quốc gia Nam Á này.

Nhà tù Bagram cách thủ đô Kabul của Afghanistan 50km về phía bắc. Ảnh: AFP

Theo các nhà chức trách Mỹ, việc đóng cửa cơ sở giam giữ ở Afghanistan đã khép lại một chương mà Washington vấp phải nhiều chỉ trích trong cuộc chiến chống Hồi giáo cực đoan. Tuyên bố nói trên được đưa ra vào ngày 11-12, trong lúc dư luận thế giới đồng loạt lên án Washington vi phạm nhân quyền và yêu cầu xét xử những đối tượng “gây ra tội ác” sau khi Thượng viện Mỹ tiết lộ chương trình tra tấn tù nhân hậu 11-9-2001 của Cơ quan tình báo Trung ương Mỹ (CIA).

AFP dẫn nguồn tin từ Bộ Quốc phòng cho biết, những tù nhân cuối cùng mới đây đã được chuyển từ nhà giam tại căn cứ Bagram, phía bắc thủ đô Kabul của Afghanistan, sang nhà tù ở các nước khác. Cụ thể, hồi tháng 8 vừa qua, 9 tù nhân người Pakistan được đưa về nước.

Ngày 7-12, quân đội Mỹ xác nhận họ đã chuyển giao thêm 3 tù nhân khác, đều là người Pakistan, cho các nhà chức trách Islamabad, trong đó có Latif Mehsud, trợ lý thân cận của cựu thủ lĩnh Taliban Hakimullah Mehsud.

Nhà giam Bagram được đóng cửa vào ngày 10-12, tức một ngày sau khi Ủy ban Tình báo của Thượng viện Mỹ công bố báo cáo gây chấn động về hoạt động tra tấn tù nhân của CIA. Đại sứ quán Mỹ tại Kabul lý giải rằng, việc đóng cửa nhà tù Bagram do kết thúc thời hạn giam giữ tù nhân ở Afghanistan trong năm nay, chứ không liên quan gì đến báo cáo của Thượng viện.

Giới phân tích cũng nhận định: Việc Mỹ đóng cửa các nhà tù và đưa hết các tù nhân ra khỏi Afghanistan là động thái chuẩn bị cho việc rút toàn bộ binh lính Mỹ khỏi cuộc chiến kéo dài gần 14 năm qua.

Theo AFP, các tù nhân nước ngoài tại Bagram không trải qua xét xử. Họ đối mặt với “hội đồng xem xét” duy nhất: các quan chức trong quân đội Mỹ. Lúc cao điểm, nhà tù Bagram giam giữ hàng trăm tù nhân. Một tòa án Mỹ từng phát hiện 2 tù nhân bị đánh đập đến chết tại Bagram vào năm 2002.

Một trường hợp khác là Kamil Shah, công dân Pakistan, sau 5 năm bị giam giữ ở nhà tù của Mỹ tại Afghanistan từ năm 2004 đã được phóng thích mà không cần qua xét xử. Shah kể, trong thời gian bị giam giữ, anh từng nhân viên Mỹ bị đánh đập. Năm 2004, Shah mới 16 tuổi. Song, chính phủ Mỹ khẳng định những trường hợp lạm dụng như thế rất hiếm hoi.

Nhà giam Bagram (còn được gọi là Parwan) giam giữ các tay súng Taliban và những phần tử khủng bố thuộc diện nguy hiểm. Cơ sở này được đặt dưới quyền kiểm soát của quân đội Mỹ kể từ khi bắt đầu cuộc chiến tại Afghanistan vào năm 2001. Song, tháng 3 năm ngoái, lực lượng Afghanistan bắt đầu kiểm soát nhà tù Bagram nhưng Mỹ vẫn giam các tù nhân nước ngoài tại đây.  

Liên quan đến chương trình tra tấn tù nhân của CIA mà Thượng viện Mỹ vừa tiết lộ, Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani là một trong những nhà lãnh đạo thế giới chỉ trích Washington gay gắt. Ông Ghani nói rằng, hành động của Mỹ đã vi phạm “tất cả tiêu chuẩn về nhân quyền” và là một phần trong vòng luẩn quẩn bạo lực. Nhà lãnh đạo Kabul còn nhấn mạnh hành động của CIA thật sự gây sốc.

Trong khi đó, chính cựu Phó Tổng thống Mỹ Dick Cheney khẳng định: Cựu Tổng thống G.W.Bush được thông báo đầy đủ về các kỹ thuật thẩm vấn của CIA đối với tù nhân. Các vụ tra tấn tù nhân tàn bạo được thực hiện từ năm 2002-2006, dưới thời Tổng thống G.W.Bush.

PHÚC NGUYÊN