Mỹ muốn Iran ngừng hạt nhân trong 10 năm

Iran bác bỏ yêu cầu của Mỹ về việc nước này phải “đóng băng” hoạt động hạt nhân nhạy cảm ít nhất 10 năm nếu muốn có một thỏa thuận với Washington. Iran gọi yêu cầu này là “không thể chấp nhận được”.

Ngoại trưởng Mỹ John Kerry (trái) và người đồng cấp Iran Mohammad Javad Zarif đàm phán để tìm kiếm một thỏa thuận hạt nhân. Ảnh: AFP

Trả lời phỏng vấn Reuters ngày 2-3, Tổng thống Barack Obama nhận định: Iran phải cam kết ngừng hoạt động hạt nhân ít nhất 10 năm thì mới đạt được một thỏa thuận với 6 cường quốc, bao gồm nhóm P5+1 (Mỹ, Nga, Anh, Pháp, Trung Quốc và Đức).

Tuy nhiên, ngày 3-3, Iran bác bỏ yêu cầu này. “Quan điểm của ông Obama là không thể chấp nhận được… Iran sẽ không chấp nhận các đòi hỏi quá đáng và vô lý. Tehran sẽ tiếp tục đàm phán hạt nhân với 6 cường quốc”, hãng tin Fars dẫn lời Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif nói.

Phát biểu của Tổng thống Obama được đưa ra khi các Ngoại trưởng Mỹ và Iran bước vào ngày thứ hai (ngày 3-3) đàm phán về việc ngừng chương trình hạt nhân của Tehran để đối lấy một thỏa thuận khung vào cuối tháng 3 này.

Reuters cho biết, mục đích của đàm phán nước rút là thuyết phục Iran kiềm chế chương trình hạt nhân để được tháo gỡ các biện pháp cấm vận vốn làm tê liệt kinh tế của nước xuất khẩu dầu mỏ này. Ngoại trưởng Mỹ John Kerry đã gặp gỡ người đồng cấp Iran Mohammad Javad Zarif tại thị trấn Montreux (Thụy Sĩ). AP cũng cho rằng, ông Kerry muốn thu hẹp sự khác biệt giữa Mỹ với Iran.

Đàm phán giữa ông Kerry và ông Zarif kéo dài nhiều tháng qua, hai ngày 2-3 và 3-3 diễn ra vòng thương thảo cuối cùng trước khi đến thời hạn cuối vào ngày 31-3. Dự kiến đàm phán lần này tiếp diễn cho đến chiều nay (4-3).

Trong khi đó, tại Hội nghị giải giáp hạt nhân ở Geneva (Thụy Sĩ), Ngoại trưởng Đức Frank-Walter Steinmeier nói rằng, các cuộc đàm phán về chương trình hạt nhân của Iran đang có những tiến triển tốt hơn so với một thập niên qua. “10 năm trước, chúng tôi không bao giờ đạt được tiến triển nhiều như năm nay”, ông Steinmeier khẳng định.

Tuy nhiên, việc Mỹ và Iran thương thảo lại vấp phải phản ứng của Israel. Theo AP, cuộc gặp giữa ông Kerry và ông Zarif phủ bóng lên bài phát biểu của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tại Quốc hội Mỹ ngày 3-3. Ông Netanyahu cho rằng, Tổng thống Obama không hiểu được Israel quan ngại sâu sắc như thế nào trước tham vọng chế tạo bom hạt nhân của Iran. Đây là nỗ lực cuối cùng của nhà lãnh đạo Israel trong việc chống lại một thỏa thuận giữa Iran với P5+1.

Trước đó, trước Ủy ban các vấn đề chung Mỹ - Israel (AIPAC), một nhóm vận động hành lang thân Israel ở Washington, ông Netanyahu cũng bày tỏ lo lắng về việc Washington tìm kiếm thỏa thuận hạt nhân với Iran đe dọa tới sự tồn vong của Tel Aviv. “Tôi sẽ nói về việc chính phủ Iran đang đe dọa phá hủy Israel”, ông Netanyahu nhấn mạnh, đồng thời hoài nghi về những nỗ lực của quốc tế nhằm tiến đến một thỏa thuận hạt nhân với Tehran.

Lo ngại của ông là Mỹ và các đối tác tham gia đàm phán sẽ nhượng bộ Iran quá nhiều và điều này sẽ giúp quốc gia Cộng hòa Hồi giáo đứng ở đỉnh cao trong việc phát triển một quả bom nguyên tử. Ông vẫn khăng khăng “Iran đang tài trợ cho khủng bố trên toàn thế giới”. Ngoại trưởng John Kerry từng khẳng định P5+1 không có ý định tìm kiếm thỏa thuận toàn diện bằng mọi giá, mà chỉ muốn bảo đảm Iran không chế tạo bom hạt nhân.

Tuy nhiên, tuyên bố trên của ông Kerry và cả yêu cầu Iran phải ngừng chương trình hạt nhân trong 10 năm của ông Obama cũng không xua tan được những lo lắng của ông Netanyahu. Nhà lãnh đạo Israel muốn dùng cơ hội phát biểu tại Đồi Capitol để thúc giục các nghị sĩ phản đối thỏa thuận với Iran. “Hãy hình dung những gì Iran sẽ làm với vũ khí hạt nhân”, ông Netanyahu nói.

Trong chuyến công du đến Mỹ lần này, Thủ tướng Netanyahu không có cuộc gặp với Tổng thống Obama. Theo giới phân tích, quan điểm cứng rắn của ông Netanyahu đang làm dấy lên căng thẳng giữa ông và người đứng đầu Nhà Trắng Barack Obama.

THIÊN BÌNH