Mỹ và Israel vẫn bất đồng

Tổng thống Mỹ Barack Obama gọi thỏa thuận hạt nhân giữa phương Tây với Iran là “ván cược tốt nhất”, là “cơ hội chỉ có một lần trong đời”. Trong khi đó, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu gọi đây là “thỏa thuận tồi”.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu (trái) vẫn không đồng ý với quan điểm của Tổng thống Mỹ Barack Obama trong vấn đề hạt nhân của Iran. Ảnh: AFP/AP

CNN cho rằng, với thỏa thuận khung giữa Iran và P5+1 (gồm Mỹ, Nga, Anh, Pháp, Trung Quốc và Đức), Tổng thống Barack Obama đã tạo sự đột phá về ngoại giao với nước Cộng hòa Hồi giáo, điều tưởng chừng không thể cách đây một vài năm.

Tuy nhiên, dù thỏa thuận cuối cùng vẫn chưa đạt được và phải chờ đến ngày 30-6 tới, nhưng “cái bắt tay” cho thỏa thuận khung ngày 2-4 vừa qua tại Lausanne (Thụy Sĩ) đủ làm Israel “nóng mặt”. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã phản ứng tức giận, gọi đây là “thỏa thuận tồi”.

Phát biểu trên chương trình State of the Union của CNN, Thủ tướng Netanyahu nói rằng, ông đã thảo luận với các nghị sĩ Dân chủ và Cộng hòa của Mỹ về vấn đề hạt nhân của Iran. Ông Netanyahu kêu gọi Mỹ tìm kiếm một thỏa thuận tốt hơn để kiềm chế chương trình hạt nhân của Iran và ông sẽ thúc giục các nghị sĩ Mỹ không trao cho Tehran “một lộ trình tự do để sở hữu bom nguyên tử”.

Theo thỏa thuận, Iran sẽ ngừng hoạt động hạt nhân, phá hủy hơn 2/3 số máy ly tâm để đổi lấy việc được phương Tây dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt. Song, Mỹ và Israel vẫn không có cùng quan điểm trong giải pháp này. Washington khẳng định đây là con đường duy nhất để hủy bỏ chương trình hạt nhân của Tehran. Còn Tel Aviv hoài nghi động cơ thật sự của nước Cộng hòa Hồi giáo và lo ngại Washington cùng các nước phương Tây phải nhượng bộ Tehran quá nhiều.

Theo các nhà quan sát, mối quan ngại thật sự của Thủ tướng Netanyahu là thỏa thuận khung sẽ đe dọa an ninh quốc gia, sự tồn vong của Israel và tạo điều kiện dễ dàng hơn để Iran sở hữu bom hạt nhân. “Đây không phải là vấn đề đảng phái, cũng không phải vấn đề của Israel. Đây là một vấn đề toàn cầu vì tất cả sẽ bị đe dọa bởi một nhà nước khủng bố hàng đầu trong thời đại của chúng ta”, ông Netanyahu nói.

AFP cho biết, mối quan hệ giữa Israel với đồng minh truyền thống Mỹ đang xuống ở mức thấp do bài phát biểu của Thủ tướng Netanyahu tại Đồi Capitol hồi tháng trước đã chỉ trích việc đàm phán hạt nhân với Iran.

Trong khi đó, Tổng thống Obama vẫn khẳng định mối quan hệ giữa Mỹ với Israel “không lay chuyển”. Trả lời phỏng vấn tờ New York Times ngày 5-4, ông chủ Nhà Trắng nói rằng, Mỹ sẽ luôn ở bên Israel nếu Nhà nước Do Thái bị tấn công và việc để Tel Aviv suy yếu sẽ là thất bại của nhiệm kỳ của ông.

Nói về thỏa thuận khung mang tính lịch sử vừa đạt được với Israel, Tổng thống Obama cho rằng, đây là “ván cược tốt nhất” của Mỹ nhằm bảo đảm Iran không sở hữu vũ khí hạt nhân. Theo ông, bước đột phá tại Thụy Sĩ trong suốt 8 ngày đêm đàm phán nghẹt thở cũng chính là thông điệp mà Mỹ muốn gửi đến Iran cũng như cả khu vực rằng, “bất kỳ ai lộn xộn với Israel thì Mỹ sẽ có mặt”. “Thậm chí, khi có bất đồng giữa tôi và Thủ tướng Netanyahu về vấn đề Iran cũng như vấn đề Palestine, tôi luôn khẳng định sự bảo vệ của Mỹ dành cho Israel là không lay chuyển”, ông Obama nói.

Tổng thống Obama cũng cho rằng, thỏa thuận khung là cơ hội “chỉ có một lần trong đời” để ngăn chặn bom nguyên tử và mang lại sự ổn định cho Trung Đông. Không những thế, ông thừa nhận việc theo đuổi ngoại giao với Iran gây ra căng thẳng với đồng minh thân thiết Israel.

Nhà Trắng đã đặt ra 2 mục tiêu ưu tiên hàng đầu trong chính sách đối ngoại: chống khủng bố và vấn đề hạt nhân của Iran. Giải quyết được chương trình hạt nhân gây nhiều tranh cãi của Tehran là thắng lợi ngoại giao ngoạn mục của chính phủ Barack Obama. Song, kết quả này cũng kéo theo bao hệ lụy, cụ thể là khó khăn sẽ đến với Tổng thống Mỹ khi phải xoa dịu các nghị sĩ Cộng hòa và phải trấn an cả Israel.

PHÚC NGUYÊN