Mỹ để lại khoảng trống ở Syria

Việc Mỹ rút toàn bộ 2.000 binh sĩ khỏi Syria sẽ để lại khoảng trống ở phía bắc và phía đông quốc gia này. Theo đó, các cường quốc ở Trung Đông sẽ tranh giành ảnh hưởng để lấp khoảng trống.

Mỹ sẽ rút toàn bộ 2.000 binh sĩ đang đồn trú ở Syria về nước. Ảnh: Wall Street Journal

Hãng AP cho rằng, quyết định đột ngột của Tổng thống Donald Trump rút hết binh sĩ Mỹ khỏi Syria dẫn đến việc phải đánh giá lại các liên minh và đối tác cũ. Chính phủ Damascus, người Kurd, Nga, Iran, Israel và Thổ Nhĩ Kỳ đều liên quan trong cuộc nội chiến kéo dài 8 năm qua ở Syria. Theo đó, mỗi bên sẽ có cách riêng cũng như lý do riêng của mình để khẳng định ảnh hưởng sau khi Mỹ rút quân, “nhường” chiến trường lại cho các nước, các lực lượng. Điều đáng lo ngại là những căng thẳng mới, sự hỗn loạn và các cuộc tấn công đẫm máu được dự báo sẽ xảy ra.

Để trấn an các đồng minh đang lo âu, Mỹ cử Cố vấn An ninh quốc gia John Bolton đến Israel vào ngày 6-1. Trong tuần này, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo sẽ có chuyến công du đến 8 nước đồng minh Arab.

Trước hết, lãnh thổ Syria có tầm quan trọng chiến lược, phía bắc giáp Thổ Nhĩ Kỳ, phía đông giáp Iraq và một phía là sông Euphrates. Syria là thành trì then chốt của Tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) cho đến khi lực lượng này bị Mỹ cùng các đồng minh đánh bật, phải co cụm lại. Đối với chính phủ của Tổng thống Bashar al-Assad và các đồng minh của Syria như Nga, Iran, việc giành lại quyền kiểm soát phần lớn lãnh thổ chính là tái lập chủ quyền.

Đối với người Kurd ở Syria, mục tiêu của họ là giành quyền tự trị nên đã gia nhập liên minh của Mỹ trong cuộc chiến chống IS với hy vọng nhận được sự hậu thuẫn của Washington để hiện thực hóa giấc mơ độc lập. Vì vậy, người Kurd đang vỡ mộng khi bị bỏ rơi. Không còn cách nào khác, người Kurd phải xích lại gần Nga và chính phủ của Tổng thống Assad. Điều mà họ kỳ vọng lúc này là một liên minh với chính phủ Damascus để ngăn cản các cuộc tấn công từ Thổ Nhĩ Kỳ. Ankara vốn xem người Kurd ở biên giới là mối đe dọa và muốn một biên giới vắng bóng Đơn vị Bảo vệ nhân dân (YPG) cũng như đảng Công nhân người Kurd (PKK).

Theo AP, không có Mỹ, cánh cửa đang mở ra cho Tổng thống Assad và Nga, đồng minh chính của ông. Chuyên gia Ayham Kamel thuộc tổ chức Eurasia cho rằng, trở ngại duy nhất ngăn Tổng thống Assad giành lại quyền kiểm soát ở phía đông là sự hiện diện của Mỹ và sẽ không còn thách thức thật sự nào ngăn cản chính phủ Damascus “đông tiến”, khẳng định chiến thắng của nhà lãnh đạo Syria trong cuộc nội chiến.

Các quan chức Syria nhân cơ hội này cho rằng, việc rút quân là thất bại của Mỹ. Động thái của Washington cũng thúc đẩy xu hướng các quốc gia Arab bình thường hóa quan hệ với ông Assad. Mới đây, Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE), đồng minh thân cận của Mỹ, đã mở lại Đại sứ quán ở Damascus.

Với Thổ Nhĩ Kỳ, quân đội nước này cùng khoảng 15.000 phiến quân ở Syria sẵn sàng tấn công vào khu vực do người Kurd kiểm soát ở biên giới. Tuy nhiên, hành động như vậy sẽ có nguy cơ gây xung đột với Nga, nhất là có thể phá vỡ thỏa thuận ngừng bắn mà Ankara và Moscow đã đạt được đối với Idlib, tỉnh phía tây bắc do phiến quân và IS kiểm soát, cũng là nơi mà Thổ có ảnh hưởng rất lớn. Các quan chức Nga và Thổ đang tổ chức các cuộc bàn thảo nhằm tránh nguy cơ xung đột. “Nếu Thổ Nhĩ Kỳ quyết định chiếm giữ tất cả khu vực người Kurd thì chắc chắn sẽ đụng độ Nga và Iran”, nhà phân tích Nga Yury Barmin nói.

Trong trường hợp chính phủ Syria “đông tiến”, tất nhiên kéo theo ảnh hưởng của Iran. Nhưng điều này là mối e ngại đối với Israel bởi Nhà nước Do Thái lo sợ Iran có thể thế chân Mỹ. Vì vậy, Tel Aviv sẽ gia tăng các cuộc không kích nhằm vào các mục tiêu liên quan đến Iran ở Syria. Chiến trường Syria vắng bóng Mỹ sẽ là cuộc đua gay gắt nhằm tranh giành ảnh hưởng và chưa biết bên nào chiếm ưu thế.

VĨNH AN