Mỹ - Nhật Bản củng cố quan hệ đồng minh

Tổng thống Mỹ Joe Biden chào đón Thủ tướng Nhật Bản Suga Yoshihide đến Nhà Trắng vào ngày 16-4 (giờ địa phương), đồng thời nhấn mạnh vai trò trung tâm của Tokyo trong chính sách đối ngoại và an ninh của Washington ở châu Á.

Thủ tướng Nhật Bản Suga Yoshihide (trái) nói rằng, ông muốn xây dựng “mối quan hệ tin cậy” với Tổng thống Mỹ Joe Biden. Ảnh: Reuters

Giới quan sát cho rằng, hội nghị thượng đỉnh giữa nền kinh tế lớn nhất và lớn thứ ba thế giới là dấu mốc cho thấy quan hệ đồng minh giữa hai nước chính thức nồng ấm trở lại.

Xây dựng Ấn Độ - Thái Bình Dương tự do và cởi mở

Thủ tướng Suga Yoshihide là nhà lãnh đạo nước ngoài đầu tiên thăm Nhà Trắng kể từ khi ông Joe Biden nhậm chức Tổng thống vào tháng 1-2021. Hãng tin AP cho biết, chuyến thăm này diễn ra sau 4 năm mối quan hệ liên minh Mỹ - Nhật không “xuôi chèo mát mái” dưới thời ông Donald Trump làm Tổng thống.
Trước chuyến thăm, Bộ Ngoại giao Nhật Bản bày tỏ hy vọng sự kiện này sẽ tái khẳng định mối quan hệ bền chặt của liên minh; hai nhà lãnh đạo sẽ thảo luận về những nỗ lực trong việc bảo vệ các giá trị dân chủ, chống lại ảnh hưởng ngày càng gia tăng của Trung Quốc.

Phát biểu với báo giới ở sân bay quốc tế Haneda thuộc thủ đô Tokyo, theo Reuters, Thủ tướng Suga nói rằng, ông và Tổng thống Biden sẽ “so sánh và điều chỉnh các chính sách, đồng thời sẽ chứng minh cho phần còn lại của thế giới thấy vai trò lãnh đạo của Nhật Bản và Mỹ trong việc xây dựng một khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương tự do và cởi mở”. Ông Suda còn đề cập đến việc xây dựng “mối quan hệ tin cậy” với ông Biden. Một quan chức cấp cao của Mỹ cũng nhấn mạnh: “Mỹ chỉ có thể phát huy hiệu quả ở châu Á khi mối quan hệ Mỹ - Nhật mạnh mẽ và Nhật Bản ổn định, vững chắc”.

Tái khẳng định cam kết về hiệp ước an ninh

Theo Reuters, Nhật Bản thời gian gần đây nhận được sự ủng hộ chiến lược của Mỹ như cam kết bảo vệ quần đảo Senkaku (Trung Quốc gọi là Điếu Ngư) trên Biển Hoa Đông theo Điều 5 hiệp ước an ninh Mỹ - Nhật được ký năm 1960; hai nước cũng nhanh chóng thống nhất mức chia sẻ kinh phí quân sự. Trong chuyến thăm lần này, Thủ tướng Suga muốn tìm kiếm sự tái cam kết của Tổng thống Biden về việc áp dụng hiệp ước an ninh Mỹ - Nhật cho cả quần đảo Senkaku/Điếu Ngư. Theo đó, Washington sẽ phải bảo vệ các vùng lãnh thổ thuộc quyền kiểm soát của Nhật Bản trong trường hợp xảy ra tấn công vũ trang. Khi làm Tổng thống Mỹ, ông Donald Trump đã chỉ trích hiệp ước này thiếu công bằng và đòi sửa đổi.

Chính phủ của Tổng thống Biden đang đưa các chính sách của ông “xoay trục” về Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, nơi Trung Quốc đang tăng cường sức mạnh quân sự và kinh tế, tạo ra thách thức đối với Mỹ. Vì vậy, ông Biden tuần này đã quyết định rút quân khỏi Afghanistan và chính phủ của ông sẽ tập trung hơn vào Đông Á. Mỹ và Nhật Bản cũng đang tăng cường chuỗi cung ứng công nghệ không phụ thuộc Trung Quốc trong bối cảnh thiếu các chất bán dẫn từ khi xảy ra đại dịch Covid-19 khiến các doanh nghiệp khắp thế giới lo lắng. Các nhà lãnh đạo Mỹ và Nhật Bản còn dự kiến công bố sáng kiến hợp tác mạng 5G trị giá 2 tỷ USD, đánh dấu một phần nỗ lực cạnh tranh với Trung Quốc. Tất cả những động thái này đều phục vụ chính sách “Đưa nước Mỹ trở lại” của Tổng thống Biden.

Hai tháng sau khi ông Biden vào Nhà Trắng, Washington đã tổ chức hội nghị thượng đỉnh đầu tiên của nhóm Bộ Tứ (QUAD) gồm: Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ và Úc, qua đó cho thấy mối quan hệ đồng minh Mỹ - Nhật Bản ngày càng được củng cố vững chắc khi hai nước có những nhà lãnh đạo mới. Hơn nữa, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken và Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin đều chọn Nhật Bản làm điểm dừng chân trong chuyến công du nước ngoài đầu tiên kể từ khi nhậm chức.

Tuy nhiên, như vậy không có nghĩa là Mỹ và Nhật Bản không có những khác biệt cần phải giải quyết, trong đó có nhiều vấn đề tồn tại dưới thời ông Trump, chẳng hạn việc Washington áp thuế lên tới 25% đối với mặt hàng nhôm nhập khẩu từ đất nước hoa anh đào…

PHÚC NGUYÊN