Phát triển vắc-xin thế hệ mới ngừa Covid-19

Nhận ra nhiều thách thức trong quá trình vận chuyển, lưu trữ, phân phối vắc-xin ngừa Covid-19, nhiều hãng dược và trung tâm nghiên cứu của các Chính phủ trên thế giới đang tập trung phát triển các loại vắc-xin chống lại đại dịch.

Các y tá chuẩn bị vắc-xin ngừa Covid-19 của hãng Sinopharm (Trung Quốc) trong chiến dịch tiêm vắc-xin cho nhân viên y tế ở Lima (Peru). Ảnh: AFP/Getty Images

Thực tế, quá trình nghiên cứu vắc-xin ngừa Covid-19 đang được triển khai với quy mô và tốc độ rất đáng kể. Tờ Wall Street Journal (Mỹ) nhận định: Viễn cảnh thế hệ vắc-xin ngừa Covid-19 tiếp theo đang được phát triển sẽ ở dạng viên uống hoặc dung dịch xịt mũi. Tất cả đều hướng tới đơn giản hóa việc lưu trữ, vận chuyển và tăng khả năng chống lại các biến thể mới của SARS-CoV-2.

Tạo phản ứng miễn dịch kéo dài hơn?

Không chỉ nỗ lực tìm một dạng thức tồn tại của vắc-xin đơn giản hơn, tất cả các đơn vị tham gia sản xuất vắc-xin ngừa Covid-19 thế hệ mới, từ các phòng thí nghiệm của Chính phủ Mỹ tới các công ty như Sanofi SA, Altimmune Inc. và Gritstone Oncology, đều tin tưởng các sản phẩm mới có khả năng tạo phản ứng miễn dịch kéo dài hơn (bảo vệ con người lâu hơn), có thể kháng lại mạnh mẽ hơn nhiều biến thể mới của virus mầm bệnh.

Thực tế hiện nay, hai loại vắc-xin ngừa Covid-19 được cấp phép dùng khẩn cấp tại Mỹ là của Pfizer/BioNTech và Moderna đều cần được vận chuyển và lưu trữ ở nhiệt độ lạnh sâu và cần hai liều tiêm cách nhau vài tuần.

Báo Wall Street Journal dẫn lời ông Gregory Poland - giáo sư, nhà nghiên cứu vắc-xin tại Trung tâm y tế Mayo Clinic ở Rochester, bang Minnesota (Mỹ) cho biết, các vắc-xin mới có thể “tạo ra sự cải tiến” khắc phục những hạn chế và giúp việc bảo quản vắc-xin tại vùng nông thôn dễ dàng hơn. “Quý vị sẽ thấy có các vắc-xin thế hệ thứ hai, thứ ba”, ông Gregory Poland nói.

Nhiều loại trong số các vắc-xin ngừa Covid-19 thế hệ mới vừa mới thử nghiệm hoặc đang trong giai đoạn giữa của các thử nghiệm trên người. Điều này có nghĩa, ít nhất tới cuối năm nay hoặc sang năm sau chúng mới có thể sẵn sàng được sử dụng (nếu thành công).

Tuy nhiên, tại thời điểm này vẫn chưa có gì bảo đảm các vắc-xin đó sẽ được thử nghiệm thành công. Chưa kể một vài công ty đang tham gia phát triển vắc-xin như Altimmune và Gritstone (đều của Mỹ) thậm chí còn chưa từng cung cấp vắc-xin ra thị trường.

Hãng Altimmune đang phát triển một loại vắc-xin ngừa Covid-19 được sử dụng ở dạng xịt mũi, tương tự với loại vắc-xin phòng cúm FluMist của hãng AstraZeneca vốn là lựa chọn rất phổ biến của các phụ huynh khi muốn phòng bệnh cúm mùa cho trẻ.

Trong khi đó, hãng Vaxart tại San Francisco, bang California (Mỹ), đang phát triển loại vắc-xin ngừa Covid-19 dạng viên có thể uống được. Trong thông cáo hồi tháng 2 năm nay, Vaxart cho biết, theo kết quả nghiên cứu ở giai đoạn đầu, vắc-xin của họ có khả năng tạo miễn dịch kháng lại virus và có thể chống lại các biến thể của SARS-CoV-2.

Nhiều thách thức

Nói đến vắc-xin, người ta không thể không nhắc tới một yếu tố rất quan trọng góp phần mang lại hiệu quả cho nó, đó là niềm tin của người dùng. Cho tới nay, sau nhiều thập niên đã chứng minh thành công của các chương trình tiêm chủng vắc-xin trong bảo vệ sức khỏe cộng đồng, tâm lý hoài nghi, kỳ thị vắc-xin vẫn tồn tại.

Do đó, không ngạc nhiên khi nói rằng, một thách thức lớn mà các nhà phát triển vắc-xin ngừa Covid-19 thế hệ mới phải đối mặt là tìm đủ những người sẵn sàng tham gia thử nghiệm lâm sàng. Làm thế nào để các công ty này có thể thuyết phục các tình nguyện viên dùng những loại vắc-xin chưa được chứng minh thành công trong các cuộc thử nghiệm lâm sàng ở thời điểm họ được lựa chọn thử các mũi tiêm? Câu hỏi đó không dễ trả lời.

Theo AP, chính một phát ngôn viên của Công ty Atimmune cũng thừa nhận với truyền thông Mỹ rằng, công ty họ đang gặp nhiều khó khăn trong việc tìm kiếm người tham gia thử nghiệm lâm sàng vắc-xin thế hệ mới. Dù vậy, loại vắc-xin xịt mũi vẫn có những “hấp dẫn” nhất định với các tình nguyện viên muốn trải nghiệm một dạng vắc-xin không cần kim tiêm hay xi-lanh. Nếu được chứng minh có khả năng bảo vệ con người an toàn trước Covid-19, các loại vắc-xin thế hệ mới hứa hẹn sẽ là những động lực đáng kể giúp các nước vượt qua đại dịch nhanh chóng hơn.

Có thể thấy ngay viễn cảnh các vắc-xin thế hệ mới sẽ được ưu tiên sử dụng trước nhất tại những nước đang ì ạch triển khai các chiến dịch tiêm chủng đại trà. Song song đó, các hãng như Pfizer và Moderna cũng đang nỗ lực nâng cấp các mũi tiêm thế hệ thứ hai, trong đó có một loại kháng các biến thể SARS-CoV-2, đồng thời tìm kiếm các công thức mới giúp cải thiện việc bảo quản và vận chuyển vắc-xin.

TRẦN ĐẮC LUÂN