Sau hơn 4 năm gián đoạn, hội nghị thượng đỉnh Trung - Nhật - Hàn diễn ra tại Seoul vào ngày 26 và 27-5, đánh dấu bước ngoặt khôi phục và bình thường hóa hoàn toàn hệ thống hợp tác giữa 3 nước.
 |
| Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk Yeol (bên phải) đón tiếp Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường ở Seoul ngày 26-5. Ảnh: Joint Press Corps |
Theo Yonhap, ngày 26-5, Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk-yeol lần lượt hội đàm song phương với Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường và Thủ tướng Nhật Bản Kishida Fumio trước khi 3 nhà lãnh đạo này gặp nhau một ngày sau đó.
Động lực thúc đẩy hợp tác
Hội nghị thượng đỉnh này có thể là cơ hội để nước chủ nhà Hàn Quốc tạo nền tảng hoàn thiện chiến lược mở rộng không gian ngoại giao, đặc biệt mối quan hệ với các cường quốc. Korea Times dẫn lời chuyên gia chính trị quốc tế Park In-hwi thuộc Đại học nữ Ewha nhận định, trong khi liên minh Mỹ - Hàn và quan hệ Mỹ-Nhật-Hàn đang đi đúng hướng, Hàn Quốc nhận ra Trung Quốc là trục còn thiếu cuối cùng trong chiến lược của mình. Hàn Quốc đang thúc đẩy hợp tác với Mỹ và Nhật Bản về chính trị, an ninh, quân sự nhưng vẫn thể hiện sự linh hoạt, khôn khéo để bảo đảm những lợi ích trên bình diện kinh tế thông qua quan hệ với Trung Quốc. Theo chuyên gia này, giữa lúc cạnh tranh chiến lược Mỹ-Trung gia tăng, việc Hàn Quốc chủ trương xích lại gần Mỹ và tăng cường liên minh ba bên Mỹ-Nhật-Hàn vô hình trung dẫn đến nguy cơ xuất hiện hình thái của mô hình “Chiến tranh Lạnh mới” với Trung-Nga-Triều. Do đó, việc tái kết nối lại với Trung Quốc có thể giúp xóa tan mối lo ngại này.
Tại sao Trung Quốc tham gia hội nghị lần này sau thời gian dài lạnh nhạt? Theo giới quan sát, quyết định này xuất phát từ động cơ chiến lược nhằm bảo vệ lợi ích khu vực của Trung Quốc trong bối cảnh Mỹ không ngừng mở rộng, củng cố sức mạnh các cơ chế hợp tác an ninh với các “ông lớn” ở châu Á-Thái Bình Dương. Theo Asian Journal of Research, chính quyền của Tổng thống Mỹ Joe Biden đang đẩy nhanh việc thiết lập “cấu trúc an ninh kiểu mắt lưới,” với các liên minh để đối trọng sức ảnh hưởng của Trung Quốc trong khu vực. Trong hệ thống lưới an ninh này, Hàn Quốc trở thành một điểm mắt quan trọng. Theo SCMP, đối mặt với hình thành của một số thỏa thuận an ninh do Mỹ dẫn đầu trong quỹ đạo của mình và một loạt hạn chế thương mại, Trung Quốc muốn tăng cường hợp tác, thu hút đầu tư với các nước láng giềng. Nhật Bản và Hàn Quốc có thể đều tìm kiếm mức độ tự chủ chiến lược nào đó thay vì bám chặt vào ưu tiên an ninh của Mỹ và tôn trọng thực tế rằng Trung Quốc vẫn là đối tác thương mại lớn nhất của họ. Hơn nữa, khả năng về chính sách đối ngoại hỗn loạn và khó lường từ Mỹ khi bầu cử Tổng thống đang đến gần cũng có thể là một trong những động lực chính để triệu tập lại hội nghị thượng đỉnh ba bên vốn hứa hẹn ít kết quả cụ thể.
Global Times dẫn thông báo của Bộ Ngoại giao Trung Quốc tuyên bố, nước này sẵn sàng hợp tác với Nhật Bản và Hàn Quốc để thực hiện “Tầm nhìn hợp tác ba bên” trong thập kỷ tới và những hiểu biết chung quan trọng khác, làm sâu sắc hợp tác kinh tế và thương mại, khoa học công nghệ và văn hóa nhằm đưa Đông Á trở thành trung tâm nền kinh tế toàn cầu.
Tập trung các vấn đề ít gai góc
Tại hội nghị ba bên ngày 27-5, ba nước chắc chắn sẽ thống nhất quan điểm nối lại đàm phán và trước mắt bắt đầu từ những vấn đề ít gai góc, qua đó bảo đảm động lực hợp tác thực tế và hướng tới tương lai vì lợi ích của người dân. Korea Times dẫn lời Kang Jun-young, Giáo sư nghiên cứu về Trung Quốc tại Trường Nghiên cứu Quốc tế thuộc Đại học Ngoại ngữ Hankuk, nhận định, lãnh đạo Trung Quốc tham gia hội nghị với tâm thế thoải mái hơn vì sự kiện này thường đề cập đến các vấn đề kinh tế, xã hội và văn hóa hơn là chính trị và ngoại giao. Trong khi Nhật Bản và Hàn Quốc đều cử lãnh đạo hàng đầu dự hội nghị thì Trung Quốc cử Thủ tướng Lý Cường, nhân vật quyền lực thứ hai, nên các vấn đề quân sự, đối ngoại và an ninh không được đưa vào chương trình nghị sự. Do đó, hợp tác kinh tế sẽ “chiếm sóng” cuộc gặp này và đây cũng là điểm mấu chốt đưa 3 nước xích lại gần nhau khi kim ngạch trao đổi thương mại chiếm tỷ trọng cao so với các nước khác. Cơ chế hợp tác kinh tế ba bên có tầm quan trọng lớn bởi lẽ ba nước láng giềng này không thể tách rời và có mức độ bổ sung cao khi chiếm tổng cộng khoảng 25% GDP toàn cầu. Sự hợp tác của họ chính là chìa khóa để thúc đẩy hòa bình và thịnh vượng trong khu vực.
Theo giới quan sát, trong cuộc gặp này, Hàn Quốc và Nhật Bản có thể tìm cách tận dụng “đòn bẩy” Trung Quốc để gây sức ép lên Triều Tiên nhằm ngăn chặn chương trình phát triển hạt nhân và tên lửa nhưng điều này khó mang lại đột phá. Theo Global Times, dẫu có thể không mang lại bước đột phá lớn về các vấn đề gai góc nhưng hội nghị có thể đạt được tiến bộ trong các lĩnh vực hợp tác thực tế như đối ngoại nhân dân và các vấn đề lãnh sự, đặc biệt thúc đẩy vòng đàm phán mới về hiệp định thương mại tự do Trung - Nhật - Hàn vốn có thể kích thích mức độ hợp tác thể chế cao hơn giữa ba bên một khi tích hợp hiệu quả với Hiệp định Đối tác Kinh tế toàn diện khu vực (RCEP).
THƯ LÊ
