Khó gỡ nút thắt ở Gaza

Israel và đồng minh ví von vụ tiêu diệt Yahya Sinwar, thủ lĩnh Hamas, có thể mở đường đàm phán ngừng bắn, trao trả con tin ở dải Gaza. Tuy nhiên, một số chuyên gia lo ngại chiến lược loại bỏ này có thể phản tác dụng.

Người Palestine di tản sau các cuộc tấn công của Israel vào trại tị nạn Jabalia.Ảnh: Anadolu/Getty Images

Theo CNN, ngay sau khi Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) thông báo đã hạ sát Sinwar trong cuộc không kích ở thành phố Rafah (dải Gaza) tuần qua, chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden lạc quan về triển vọng hạ nhiệt cuộc xung đột đẫm máu kéo dài hơn một năm qua. Ông Biden điện đàm với Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu để thảo luận cách tận dụng thời cơ này để đưa con tin về nhà và kết thúc giao tranh, bảo đảm an ninh cho Israel, và Hamas không bao giờ có thể kiểm soát Gaza nữa. Đồng quan điểm, ngày 19-10, Phó Chủ tịch Ủy ban châu Âu Josep Borrell cũng lên tiếng kêu gọi phải tận dụng cơ hội này để đạt lệnh ngừng bắn, phóng thích những con tin còn lại và tìm kiếm một giải pháp chính trị.

Sở dĩ giới chức phương Tây lạc quan như vậy vì họ đinh ninh Hamas sẽ rơi vào cảnh “rắn mất đầu” sau cái chết của thủ lĩnh Sinwar - người có lập trường quyết đấu đến cùng với Israel. Do đó, một khi không còn sự kiểm soát của Sinwar, Hamas được cho là có thể từ bỏ lập trường cứng rắn với Israel và lựa chọn cách tiếp cận mới. AP dẫn lời ông Jonathan Panikoff, nhà phân tích tình báo cấp cao về Trung Đông, nhận định Hamas nhiều khả năng sẵn sàng chấp nhận lệnh ngừng bắn để củng cố lực lượng, sau thời gian dài mệt mỏi trước đòn tấn công không ngừng nghỉ của Israel.

“Thỏa thuận chấm dứt xung đột có thể đạt được hay không sẽ phụ thuộc vào thủ lĩnh mới của nhóm, nhưng ít nhất nó mang tới không gian và cơ hội chưa từng có trong vài tháng qua”, ông Panikoff nói.

Trong khi đó, lãnh đạo lực lượng Hamas có tuyên bố trái ngược khi cảnh báo rằng, sau cái chết của ông Sinwar, các cuộc đàm phán về trao đổi tù nhân và chấm dứt xung đột sẽ chỉ ngày càng khó hơn; đồng thời thông báo ông Khaled Mashal, Giám đốc Văn phòng Hamas ở nước ngoài, trở thành thủ lĩnh mới của lực lượng này ở Gaza. Hiện ông Mashal đang phụ trách liên lạc với các bên chính tham gia đàm phán về trả tự do cho con tin người Israel.

Đáng chú ý, Hezbollah ngay lập tức tuyên bố sẽ chuyển sang giai đoạn mới và leo thang trong cuộc đối đầu với Israel. Vụ phóng máy bay không người lái (UAV) về phía tư dinh của Thủ tướng Netanyahu ở miền trung Israel ngày 18-10, càng cho thấy cam kết đáp trả của phong trào này không chỉ là lời nói suông. Dù vụ việc không gây thương vong nhưng cũng phát đi cảnh báo cứng rắn của Hezbollah. Ngày 19-10, Thủ tướng Netanyahu cảnh báo âm mưu ám sát của Hezbollah nhằm vào vợ chồng ông là sai lầm nghiêm trọng và sẽ phải trả giá đắt. IDF tuyên bố vụ ám sát hụt này sẽ chỉ khiến Israel tăng cường các hoạt động quân sự mạnh mẽ của mình.

Sau cái chết của ông Sinwar, bom đạn vẫn tiếp tục dội vào Gaza như những gì Thủ tướng Netanyahu vừa tuyên bố: chiến dịch quân sự của Israel sẽ vẫn tiếp diễn ở Gaza cho đến khi tất cả con tin bị bắt giữ ở Gaza được trả tự do. Trong diễn biến mới nhất, theo CNN, ít nhất 73 người Palestine thiệt mạng ngày 19-10 do vụ ném bom của quân đội Israel tại thị trấn Beit Lahia, phía bắc Gaza.

Nhận định về lập trường nói trên của Israel ở Gaza, trong cuộc trả lời phỏng vấn Al-Qahera News ngày 19-10, Ngoại trưởng Ai Cập Badr Abdelatty cho biết, những nỗ lực làm trung gian của Ai Cập, phối hợp với Qatar và Mỹ, nhiều lần tiến gần đến việc đạt được thỏa thuận ngừng bắn và thả tù nhân, nhưng việc Israel thiếu ý chí chính trị và những yêu cầu phi thực tế đã cản trở những nỗ lực này. Đến nay, lãnh đạo Các tiểu Vương quốc Arab Thống nhất (UAE), Liên minh châu Âu (EU) và Ai Cập khẳng định, giải pháp hai nhà nước là cần thiết để xoa dịu căng thẳng khu vực và thúc đẩy hòa bình thực sự và bền vững ở Trung Đông.

Cho đến nay, cả Israel và Hamas vẫn giữ nguyên lập trường không tương thích của mình. Hamas đã nhắc lại rằng các con tin người Israel bị bắt giữ sẽ được thả sau khi ngừng bắn và quân đội Israel rút khỏi Gaza, trong khi Israel cho biết họ sẽ không chấp nhận việc rời khỏi ít nhất hai khu vực của lãnh thổ này.

Theo The Guardian, vụ tiêu diệt thủ lĩnh Hamas có thể là khởi đầu cho sự kết thúc giao tranh, như chính Thủ tướng Netanyahu đã đề cập. Tuy nhiên, lịch sử chứng minh rằng, với những vụ tiêu diệt thủ lĩnh của các phong trào vũ trang như Hamas, về lâu dài, bất kỳ chiến thắng quyết định nào cũng sẽ vẫn còn khó nắm bắt.

THƯ LÊ