Thúc đẩy phong trào nghiên cứu khoa học trong học sinh

Nhiều trường học trên địa bàn thành phố phối hợp tổ chức hoặc tham gia các sân chơi nghiên cứu khoa học, kỹ thuật trong học sinh trung học. Đây là tiền đề để nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo (GD&ĐT), đáp ứng yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông 2018, giúp học sinh hội nhập, phát triển toàn diện.

Giám khảo thẩm định ý tưởng tham gia cuộc thi nghiên cứu khoa học, kỹ thuật dành cho học sinh THCS năm học 2024-2025 của quận Thanh Khê. Ảnh: X.D

Ươm mầm từ những cuộc thi cấp trường

Giữa tháng 11-2024, Phòng GD&ĐT quận Thanh Khê tổ chức cuộc thi khoa học kỹ thuật cấp quận dành cho học sinh THCS năm học 2024-2025, thu hút 44 dự án của học sinh 10 trường THCS trên địa bàn tham gia. Kết quả, có 7 dự án đoạt giải nhất cuộc thi cấp quận, được chọn để tham gia cuộc thi cấp thành phố năm học 2024-2025. Trong số đó, Trường THCS Huỳnh Thúc Kháng xuất sắc có 2 dự án đoạt giải nhất. Đây cũng là ngôi trường nhiều năm liền có kết quả tham gia thi cấp quận và thành phố đạt giải cao.

Cô Nguyễn Thị Ngọc Anh, Hiệu trưởng Trường THCS Huỳnh Thúc Kháng cho biết, nhà trường quan tâm, ươm mầm các ý tưởng khoa học kỹ thuật của học sinh từ kỳ nghỉ hè hằng năm. Bên cạnh đó, trường duy trì hoạt động CLB “Em yêu khoa học”, cuộc thi cấp trường, giúp các em có sân chơi giao lưu, bồi dưỡng kiến thức trong hoạt động này. Mặt khác, các ý tưởng, dự án nghiên cứu khoa học của học sinh có sự đồng hành, hỗ trợ rất lớn từ phụ huynh, giáo viên. Do đó, những vấn đề về kinh phí, trang thiết bị phục vụ nghiên cứu, nâng cấp ý tưởng của các em luôn có sự hỗ trợ kịp thời.

“Khi các ý tưởng lọt vào thi cấp trường, cấp quận hoặc cao hơn, nhà trường hỗ trợ về kinh phí, đặc biệt là in ấn để động viên, tạo điều kiện cho các em nghiên cứu, sáng tạo, thỏa sức với đam mê của mình”, cô Ngọc Anh nói.

Bên cạnh khối THCS, các trường trong khối THPT cũng đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu khoa học, kỹ thuật, định kỳ tổ chức cuộc thi cấp trường để lựa chọn các đề tài xuất sắc nâng cấp, hoàn thiện để tham gia cuộc thi cấp thành phố. Năm học 2024-2025, Trường THPT Ngô Quyền có 19 dự án dự thi cấp trường, nhiều nhất từ trước đến nay. Thầy Đặng Công Vĩnh, Hiệu trưởng nhà trường cho biết, các đề tài năm nay được đầu tư nghiêm túc, vận dụng kiến thức giải quyết những vấn đề trong thực tiễn đời sống, điển hình như: mô hình phao cứu trợ điều khiển từ xa; nghiên cứu sử dụng tơ thực vật làm vật liệu cọ vẽ; máy dò vape - chiến binh không khói…

“Dù còn nhiều khó khăn liên quan đến cơ sở vật chất, thiếu trang thiết bị, song nhờ sự nỗ lực của giáo viên, học sinh, chất lượng các đề tài năm nay được đánh giá khá cao. Điều quan trọng là thông qua cuộc thi, học sinh có thể vận dụng kiến thức đã học để giải quyết những vấn đề trong thực tiễn đời sống. Từ đó, giúp các em phát triển toàn diện, đáp ứng sự thay đổi của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và quá trình hội nhập quốc tế”, thầy Vĩnh nhấn mạnh.

Tạo điều kiện tốt nhất cho học sinh

Đối với hoạt động nghiên cứu khoa học, kỹ thuật trong trường trung học, Trường THPT chuyên Lê Quý Đôn được xem là một trong những lá cờ đầu của thành phố, bởi có nhiều học sinh đoạt giải cao ở các cuộc thi khu vực, quốc tế. Tháng 10 vừa qua, đội thi Supernova của trường (thành viên là Lê Minh Lộc và Nguyễn Đức Gia Bảo) đã xuất sắc đoạt giải nhất tại cuộc thi Solve for Tomorrow 2024 do Samsung tổ chức với ứng dụng “Cảnh báo tình huống nguy hiểm cho trẻ em và phụ nữ”.

Chiến thắng này là phần thưởng xứng đáng cho sự nỗ lực và sáng tạo không ngừng nghỉ của học sinh trong việc áp dụng công nghệ để kiến tạo xã hội an toàn và bền vững, phát triển nền giáo dục STEM. Đáng mừng hơn, từ giải nhất của cuộc thi, các em đã mang về cho ngôi trường của mình một không gian sáng tạo STEM trị giá 70.000 USD do Samsung tài trợ. Lê Minh Lộc chia sẻ: “Nhờ tham gia nghiên cứu khoa học và dự cuộc thi, em biết thêm điểm yếu, điểm mạnh của bản thân, đặc biệt là rèn luyện được một số kỹ năng mềm, khả năng thuyết trình trước đám đông. Trong tương lai, em mong muốn được tiếp cận nhiều hơn các khóa học kỹ thuật từ những cuộc thi như vậy để rèn luyện, nâng cao kỹ năng bản thân, giúp ích nhiều hơn cho cộng đồng”.

Thầy Nguyễn Hữu Siêu, giáo viên môn Tin học Trường THPT chuyên Lê Quý Đôn cho biết, đẩy mạnh nghiên cứu khoa học trong trường trung học góp phần tích cực vào việc đổi mới phương pháp dạy và học theo hướng phát huy năng lực người học, đáp ứng yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông 2018.

Từ hoạt động này, các em có định hướng nghề nghiệp rõ ràng hơn, tích lũy nhiều kỹ năng như: lược khảo, phân tích số liệu, thiết kế, thuyết trình. Tuy nhiên, hoạt động nghiên cứu khoa học, kỹ thuật đối với học sinh trung học ở thành phố vẫn còn nhiều hạn chế, thiếu cơ sở vật chất, trang thiết bị, kinh phí để nâng cấp các dự án, đưa vào ứng dụng thực tiễn đời sống. Do vậy, muốn thúc đẩy hoạt động này, không chỉ cần tạo sân chơi, mà các trường còn phải tạo không gian với những điều kiện cần thiết để tạo điều kiện cho học sinh nghiên cứu. Đặc biệt, cần tăng cường phối hợp các trường đại học để khai thác tối đa nguồn lực vật chất lẫn nhân lực có kinh nghiệm trong hoạt động này.

Bên cạnh đó, đẩy mạnh xã hội hóa cho hoạt động nghiên cứu khoa học; duy trì, mở rộng các sân chơi giao lưu, cọ xát trên địa bàn thành phố; tìm kiếm, tạo điều kiện cho học sinh tham gia những cuộc thi cấp khu vực, quốc gia và quốc tế.

KHÔI NGUYÊN