L. Pasteur, ân nhân của nhân loại

Tuy ông chưa bao giờ chính thức học y khoa nhưng vẫn được thế giới coi là một thầy thuốc vĩ đại và là ân nhân của nhân loại (Benefactor of Humanity).

L.Pasteur (1822 – 1895) sinh ở Dole, một vùng thuộc Jura, Pháp. Trong hai năm 1840 và 1842, ông tốt nghiệp Tú tài Văn chương và Tú tài Toán. Với kết quả khả quan này, năm 1843 ông được xếp hạng tư trong kỳ thi tuyển vào Trường Sư phạm Paris. Tại đây, ông theo học hóa học, vật lý và cả tinh thể học. Mỗi chiều chủ nhật, ông thường làm việc tại phòng thí nghiệm của nhà hóa học nổi tiếng Jean-Baptiste Dumas; nhờ đó, ông đã tích lũy được kiến thức và kỹ năng quý báu cho công việc nghiên cứu độc lập của mình trong tương lai.

Suốt đời mình, Pasteur đã có 4 đóng góp to lớn cho vi sinh và y học thế giới: (1) Ông đấu tranh đòi thay đổi thực hành trong bệnh viện để giảm thiểu lây lan bệnh do vi khuẩn. (2) Ông phát hiện ra rằng có thể dùng dạng vi khuẩn đã làm yếu để chủng ngừa chống lại dạng vi khuẩn độc. (3) Ông thấy rằng bệnh dại lây nhiễm do một tác nhân rất nhỏ không nhìn thấy dưới kính hiển vi, nhờ đó mở ra thế giới các vi-rút. Kết quả là ông đã triển khai được kỹ thuật tiêm vắc-xin cho chó chống bệnh dại và điều trị người bị chó dại cắn. (4) Ông đã phát triển phương pháp “Tiệt trùng kiểu Pasteur”, một quy trình dùng sức nóng để tiêu diệt vi khuẩn có hại trong các loại thực phẩm dễ thiu thối mà không làm hỏng thực phẩm.
Năm 1878, ông công bố nghiên cứu “Lý thuyết về mầm bệnh”, là một trong những khám phá quan trọng nhất trong lịch sử y học. Sự nghiệp của ông trở thành nền móng cho ngành vi sinh, và là cột mốc đánh dấu bước ngoặt của y học hiện đại.

Ngày 1-3-1886, ông trình bày kết quả phương pháp điều trị bệnh dại của mình trước Viện Hàn lâm Khoa học Pháp và kêu gọi thành lập một trung tâm vắc-xin dại. Đông đảo dân chúng và cộng đồng quốc tế đã vận động tài trợ cho việc xây dựng Viện Pasteur đầu tiên tại Pháp. Sau đó, lần lượt các Viện Pasteur khác cũng được thành lập tại nhiều nơi trên thế giới nhờ ảnh hưởng của các nhà vi sinh vật học như Albert Calmette, Alexandre Yersin. Tôn chỉ của Viện Pasteur từ đó đến nay không thay đổi: Tiến hành các nghiên cứu chế tạo vắc-xin và các chiến dịch tiêm phòng chống lại các bệnh truyền nhiễm.

Nhận thức đầy đủ tầm quan trọng quốc tế của sự nghiệp thầy mình, các học trò của ông đã đi khắp thế giới tới bất cứ nơi nào cần đến sự giúp đỡ của họ. Nǎm 1881, Viện Pasteur ngoài nước Pháp đầu tiên được thành lập ở Sài Gòn, Việt Nam, mở đầu cho mạng lưới các Viện Pasteur quốc tế.

Ngày 28 tháng 9 năm 1895, người thầy thuốc vĩ đại L.Pasteur đã qua đời tại Marnes la Coquette, Paris. Thi hài của ông được lưu giữ ở giáo đường trong lòng Viện Pasteur. Năm 1940, khi xâm chiếm Paris, quân đội Đức đã buộc người gác cổng của Viện Pasteur tên là Joseph Meister phải mở hầm mộ của ông. Thay vì tuân lệnh, Joseph Meister đã tự vẫn để không bao giờ xúc phạm đến thi thể của ân nhân đã cứu mạng mình. 55 năm trước đó, Joseph Meister là bệnh nhân đầu tiên bị chó dại cắn được dự phòng khỏi bệnh nhờ vắc-xin phòng bệnh dại của ông.

Rất nhiều tượng đài được xây dựng để tưởng nhớ đến ông. Có thể nói tài năng và cống hiến của ông đã vượt qua biên giới địa lý và chính trị. Ông đã làm thay đổi thế giới, tổ quốc quê hương ông và cả thế giới luôn coi ông là một ân nhân của nhân loại. Nhiều ngôi làng và đường phố trên thế giới mang tên ông. Tại Việt Nam, những con đường mang tên ông từ thời kỳ thuộc địa vẫn tồn tại đến hôm nay, trong khi đó nhiều con đường mang tên danh nhân Việt Nam lại bị thay đổi qua nhiều biến thiên thời cuộc.

Ở Đà Nẵng, người Pháp đặt tên ông cho con đường dài 345m, đến nay vẫn không thay đổi, được mở rộng 10,5m, từ đường Phan Châu Trinh đến đường Ngô Gia Tự.

LÊ GIA LỘC