Trong thời gian nhạc sĩ Phạm Duy bệnh nặng vô ra bệnh viện nhiều lần, tôi có nhiều dịp được đến thăm ông. Qua đó ông cho tôi biết con trai trưởng của ông là ca sĩ Duy Quang bị ung thư gan cũng rất nặng, gia đình phải chi một trăm triệu đồng để đưa Duy Quang qua Mỹ hy vọng ngành y của Mỹ có thể cứu được con ông. Nhưng rồi bác sĩ Mỹ cũng không cứu Duy Quang được. Một người cha 93 tuổi đang nằm bệnh viện ngóng trông từng giờ hơi thở của người con 63 tuổi ở cách ông nửa vòng trái đất. Dù không nói ra nhưng tất cả người thân trong gia đình và bạn bè ở trong nước cũng như ở ngoài nước chỉ còn có thể cầu nguyện cho Duy Quang nữa mà thôi. Do đó khi được biết Duy Quang đã vĩnh biệt cuộc đời vào lúc gần 4 giờ sáng (giờ VN) ngày 20-12-2012, tôi chỉ tiếc thương chứ không bất ngờ.
 |
| Ngồi trước: Duy Quang trong vòng ông bà ngoại. Đứng sau: ? – Phạm Duy-Thái Hằng-Thái Thanh-Ngọc Khanh-Hoài Bắc và Hoài Trung. |
Trước đó một hôm, không rõ từ nguồn tin nào một số báo chí (báo giấy và báo điện tử) đưa tin Duy Quang đã mất vào ngày 19-12-2012. Tin này làm cho nhạc sĩ Phạm Duy và gia đình hết sức buồn. Nhưng chuyện đâu còn có đó nên gia đình không cải chính. Nay thì Duy Quang đã mất thật rồi, cũng không rõ từ nguồn tin nào mà nhiều báo (kể cả báo Tuổi Trẻ) viết: “Ca sĩ Duy Quang sinh ngày 4-11-1950 tại Bạch Mai (Hà Nội)”. Đọc tin, nhiều người am hiểu về cuộc đời nhạc sĩ Phạm Duy đã hỏi tôi: “Nghe nói ông có nhiều tài liệu về nhạc sĩ Phạm Duy, chắc ông biết cuối năm 1951 Phạm Duy còn ở Chợ Neo trong vùng tự do khu Bốn (Thanh Hóa), làm sao cuối năm 1950 Thái Hằng lại có thể về Bạch Mai – Hà Nội sinh Duy Quang được?”. Chuyện này tôi có thể giải thích được: “Trong hồi ký Phạm Duy đã viết rõ chuyện Duy Quang ra đời ở Chợ Neo trong vòng tay của ông bà ngoại (Hồi ký tập II, tr. 314). Nhưng sau đó gia đình Phạm Duy về thành rồi vào Sài Gòn. Có thể khi đi làm lại giấy khai sinh cho Duy Quang, Phạm Duy phải khai Duy Quang ra đời ở “Bạch Mai-Hà Nội” để tránh rắc rối là Phạm Duy đã từ trong vùng tự do của Việt Minh ra chăng? Trong bộ sưu tập hình ảnh về nhạc sĩ Phạm Duy của tôi có hai tấm ảnh sau chứng minh rằng Duy Quang đã ra đời ở khu Bốn (Chợ Neo-Thanh Hóa).
Phạm Duy kể với tôi: Sau ngày cưới được ít lâu, vợ chồng Thái Hằng - Phạm Duy được mời đi gặp Trung ương ở Việt Bắc. Đây là một phần thưởng rất có ý nghĩa nên Thái Hằng dù đang mang bầu 2 tháng vẫn lên đường với chồng. Đôi vợ chồng trẻ trèo đèo lội suối suốt một tháng mới lên đến Việt Bắc. Được ở lại Việt Bắc 2 tháng để hội họp, gặp gỡ. Đặc biệt nhất là được gặp Chủ tịch Hồ Chí Minh. Sau đó lại trèo đèo lội suối trở về khu Bốn (Chợ Neo-Thanh Hóa) để chuẩn bị sinh con đầu lòng.
Thái Hằng sinh con so nên rất khó. Nhờ cô đỡ đẻ tên Ninh dùng “forcep” hút Duy Quang nặng 3kg từ trong bụng mẹ ra. Lúc đầu theo ý bên ngoại lấy tên đệm của mẹ (Phạm Thị Quang Thái) làm tên cho con là Phạm Duy Quang. Nhưng trong gia phả tổ tiên của Phạm Duy (Cẩn) có một người tên Quang nên phải tránh tên Quang, gia đình phải thêm một dấu hỏi thành ra Duy Quảng. Không ngờ sau đó vào Sài Gòn làm lại giấy khai sinh cái dấu hỏi đó biến mất, Duy Quang lại được mang cái tên đệm của mẹ như lúc mới ra đời.
Về phương diện hộ tịch, lý lịch của cá nhân phải căn cứ trên giấy tờ chính thức. Nhưng về phương diện tình cảm, đặc biệt là của các văn nghệ sĩ, thì hoàn cảnh ra đời thực của họ mới quan trọng, vì chỉ có cuộc đời thực mới tác động đến nghệ thuật của họ. Vì lý do đó mà tôi có bài viết
ngắn này.
NGUYỄN ĐẮC XUÂN
